Het puberbrein; werk in uitvoering Anneke E. Eenhoorn

Nieuw inzicht Vanaf 12 jaar is een brein nog lang niet klaar met groeien.

Het brein is een “trage rijper” Tot in de twintig werk in uitvoering

Bedenk: een kind is een mens in ontwikkeling. Jongens en meiden ontwikkelen zich op een andere manier; seksen verschillen.

Bedenk: een kind is een mens in ontwikkeling. Ieder kind volgt zijn eigen ontwikkeling; individuele verschillen.

Groei vanaf een jaar of tien Lichamelijke ontwikkeling; puberteit Cognitieve ontwikkeling; denkvermogen Sociaal-emotionele ontwikkeling; inzicht in jezelf en de ander

Niets lijkt tegelijk te rijpen Fysiek is de groei eerder klaar De rest is nog niet optimaal ontwikkeld Binnen de hersenen loopt de ontwikkeling ook niet gelijk Bovendien: iedereen heeft zijn eigen groei

Fysieke groei: puberteit

Fysieke groei: puberteit Duurt ongeveer 3,5 jaar Vanaf een jaar of 10 ‘sluimerend’ begin Meisjes rond 11-12 ongesteld Jongens rond 13e eerste zaadlozing Groeispurt; meisjes 12-13, jongens 14-15 Meisjes lopen aan het begin 1-2 jaar voor Jongens halen achterstand in

Groeien is hard werken

Puberteit is klaar!? Rond een jaar of 15-16 zijn de geslachtsklieren volledig ontwikkeld.  Maar de rest nog lang niet. 

Cognitieve ontwikkeling; denkvermogen Van concreet naar abstract

Sociaal-emotionele ontwikkeling 10-14: vroege adolescentie 14-16: midden adolescentie 16-22: late adolescentie

Vroege adolescentie Zijn: - los maken van je ouders - leeftijdsgenoten worden erg belangrijk . Doen: - impulsief handelen; hier en nu - vooral niet willen opvallen/ bij de groep willen horen . Voelen: - emotioneel erg gevoelig - groepsdruk gevoelig

Midden adolescentie Zijn: - eigen ik - wat meer durven af te wijken Doen: - experimenteren - veel risico’s nemen Voelen: - stemmingswisselingen

“Multi-tasken”

Late adolescentie - denken verder vooruit Zijn: - steeds zelfbewuster meer een eigen identiteit minder gevoelig voor groepsdruk Doen: - meer verantwoordelijk voor zichzelf en anderen Voelen: - denken is gevoel vaak ‘de baas’ - denken verder vooruit steeds beter in zelfreflectie soms weer even erg onvolwassen

Wat heb je aan deze kennis? Het puberbrein is in ontwikkeling en kan nog niet alles zo goed als een volwassen brein Andere dingen kan het juist weer beter (hierover straks meer)

Een kijkje in de kop

Frontaal kwab? Dit is de regelaar van het hoofd, min of meer de manager van ons gedrag. Executieve functies.

Executieve functies Prioriteiten stellen Doelen halen door zelf initiatieven te nemen Gevolgen overzien van het eigen handelen (gevolg voor jezelf en de ander/ maatschappij) Impulsieve neigingen onderdrukken Emoties in bedwang houden

Executieve functies Keuzes kunnen maken op grond van rationele, sociale en emotionele criteria Anticiperen op acties van anderen, zowel op korte als op lange termijn . Leren van gemaakte fouten Dingen die je kunt onthouden ‘bewerken’

Frontaal kwab in ontwikkeling Abstraheren minder goed Moeite met keuzes maken Moeite met plannen Moeite met anticiperen Moeite met prioriteiten stellen

Alleen maar ellende? Nee hoor! Uitblinken in sport, muziek, wetenschap Ongehinderd door ratio dingen uitproberen Er helemaal voor gaan Sneller nieuwe dingen kunnen leren

Klinkt als: Een nog niet afgestelde auto met een onervaren bestuurder.

Groeiende hersens maken verschil, sekse ook Jongens: o.a. bewegen, ondernemen, ruimtelijk denken, ruimtelijke oriëntatie, abstract redeneren. Meisjes: o.a. taalvaardigheden, perspectief van een ander kunnen begrijpen.

Onthoud! Waak voor onderstimulering door stigmatisering

Meer dan biologie alleen Thuis School Leeftijdsgenoten (peers) Overige opvoeders Verleiders en voorlichters

Wat kun je doen als ouder? Overschat je puber niet Onderschat jezelf niet Huiswerk moet Blijf op de hoogte van de wereld van je puber Oud is hot!

En wat nog meer? Word de prefrontale cortex van je puber-kind Help het met prioriteiten stellen Help het met risico’s in leren schatten Help het met beslissingen nemen Help het fouten te maken en er van te leren

Ideaal: Liefdevol opvoeden Doch streng Uitleg waarom je die grenzen stelt Aanspreekbaar blijven Geef het goede voorbeeld Geef (verdiende) zelfstandigheid

Even een uitstapje

Het nieuwe leren De nadruk wordt gelegd op sociale vaardigheden zoals samenwerken en naar elkaar luisteren. Nadruk op inspiratie vanuit het kind zelf (intrinsieke motivatie). Zelfstandig leren werken.

Is “nieuw” niet goed? Prima om deze vaardigheden aan te leren, maar niet in plaats van andere dingen.

Leren volgens hoogleraar Jelle Jolles Dingen leren door feitenkennis, dingen voordoen, voorbeeldfunctie, inspiratie. Bij leren gaat het om biologie en omgeving, nature en nurture. Het nieuwe leren past hier prima bij.

“Optimaal” leren Het aanboren van creativiteit en ontwikkelen van talent is het doel van wat voor leren dan ook. Wek nieuwsgierigheid, stimuleer ondernemingszin en boor interesse aan.

Jelle Jolles “Een traag groeiende boom kan zich uiteindelijk tot de hoogste boom ontwikkelen.”

Joseph Campbell “Daar waar je struikelt, ligt je schat begraven.”

Meer weten? Jeroen Boschma/Inez Groen, Generatie Einstein. Slimmer, sneller en socialer Eveline Crone, Het Puberende Brein Willem Heuves, Pubers, ontwikkeling en problemen Jelle Jolles, Ellis en het Verbreinen Huub Nelis/Yvonne Sark, Puberbrein binnenstebuiten

Bedankt voor de aandacht anneke.eenhoorn@sheerenloo.nl