Maatschappijleer 2 juf Nadya Katern Criminaliteit Maatschappijleer 2 juf Nadya

Paragraaf 1 Wat is criminaliteit? Wat is criminaliteit? Alle gedragingen die bij wet strafbaar zijn gesteld. Welke gedragingen het betreft staat in het Wetboek van STRAFRECHT.

Ongeschreven regels/normen over wat wel en niet fatsoenlijk is Ongeschreven regels/normen over wat wel en niet fatsoenlijk is. Geschreven regels zijn regels die beschreven staan in wetten of reglementen bijv. Wetboek van Strafrecht. Maar ook zeker Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens.

Veranderende en vergelijkende invalshoek Wat strafbaar is verandert door de tijd heen. Voorbeelden: -Topless op het strand liggen. -Overspel plegen. Nieuwe technologie of veiligheidsredenen vragen om nieuwe regels. -Hacken -Identificatieplicht

Wat strafbaar is verschilt qua plaats Wat strafbaar is verschilt qua plaats. Denk aan: -Euthanasie en abortus -Wapenbezit -Homohuwelijk

Voorbeelden 2013 verbod op godslastering geschrapt. 2000 verbod op prostitutie opgeheven. Euthanasie en abortus onder strikte voorwaarden. 2001 voert NL als eerste land ter wereld het homohuwelijk in. Opiumwet: alle drugs zijn verboden. Maar we maken onderscheid tussen hard- en softdrugs. De verkoop en het gebruik van softdrugs zijn in kleine hoeveelheden gedoogd. Inkoop van softdrugs is verboden.

RECHTSSTAAT In een rechtsstaat worden burgers beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur door de overheid. -Burgerrechten: overheid is gebonden aan de wet. Rechtszekerheid en rechtsgelijkheid. -Grondrechten: grondrechten zijn opgenomen in de Grondwet -Parlementaire democratie: een democratisch gekozen parlement -Trias Politica: scheiding der machten. -Onafhankelijke rechters: rechters opereren onafhankelijk van de overheid.

Trias politica

Rechtshandhaving: Als de overheid het volk dwingt ons aan de regels te houden. Rechtsbescherming: De overheid moet de rechten van de burgers beschermen. Conflict bovenstaande begrippen: https://www.youtube.com/watch?v=0W1lXARD4Js https://www.youtube.com/watch?v=Nxzfkn7q2T4 Nog een voorbeeld van conflicterende begrippen???

We maken onderscheid tussen twee vormen van strafbaar gedrag: Overtredingen: lichte, strafbare feiten Voorbeeld: rood stoplicht negeren. Geen strafblad, maar boete. 2. Misdrijven: ernstige, strafbare feiten Voorbeeld: Moord. Strafblad.

Welke criminaliteit kennen we? Bij overtredingen spreken we niet van crimineel gedrag. Daarom is een betere definitie van criminaliteit de volgende: Alle misdrijven die beschreven staan in de wet.

Georganiseerde misdaad: drugshandel, mensenhandel en prostitutie. Zware criminaliteit: Georganiseerde misdaad: drugshandel, mensenhandel en prostitutie. Veelvoorkomende criminaliteit: Ook wel ‘kleine’ criminaliteit genoemd, denk aan vandalisme en diefstal. -Minder zware straffen-Hinderlijk-Veelvoorkomend -1 op de 4 Nederlanders heeft hier last van.

Waarom is criminaliteit een maatschappelijk probleem? 1. Het betreft een sociaal probleem: de samenleving als geheel heeft last van criminaliteit. Materiële schade: geld Immateriële schade: geestelijk 2. Er zijn veel verschillende meningen en belangen die een rol spelen.

3. De politiek bemoeit zich ermee: Linkse partijen zijn overwegend voor een preventieve aanpak (voorkomen van criminaliteit bijv. door investeringen in onderwijs). Rechtse partijen zijn overwegend voor een repressieve aanpak (afschrikken en afstraffen door harde aanpak van crimineel gedrag). 4. De massamedia besteden er veel aandacht aan.

http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/944490 Focus op de Maatschappij: opsporing, vervolging en berechting

Paragraaf 2 Ons beeld van criminaliteit Hoe betrouwbaar is ons beeld van criminaliteit? -Gevoel: gevoel van onveiligheid is niet persé de werkelijkheid. -Rol van massamedia: wat zien we niet, wat vertellen ze ons niet = veel interessanter Gericht op sensatie en verkoop/kijkcijfers.

Gevolgen van criminaliteit Materiële schade: schade die te berekenen is in geld. Denk aan: Schade aan spullen bij een inbraak, ziektekosten na een vechtpartij. 2. Bedrijven die kosten doorberekenen aan de klant. 3. Kosten ter bestrijding van criminaliteit. Immateriële schade: schade die niet uit te drukken is in geld. Denk aan: 1. Gevoelens van angst en onveiligheid. 2. Aantasting van je rechtsgevoel. 3. Normvervaging. 4. Gevaar van eigenrichting.

Betrouwbaarheid van politiestatistieken Niet ontdekte delicten: fietsendiefstal Zoekt en gij zult vinden! Selectieve opsporing. Aangiftebereidheid Rekening houden met bevolkingsopbouw en – groei. Politiestatistieken geven geen compleet beeld van het werkelijke aantal misdrijven dat wordt gepleegd.

Paragraaf 8 Waarom straffen we? Doelen van straffen: -wraak en vergelding -genoegdoening voor het slachtoffer -afschrikking van de dader -afschrikking van anderen -beveiliging -voorkomen van eigenrichting -heropvoeding/resocialisatie

Soorten straffen Hoofdstraffen -geldboete -hechtenis (overtredingen, Huis van Bewaring) -gevangenisstraf (misdrijven, gevangenis) -taakstraf: werkstraf (werken)of leerstraf (heropvoeding)

Reclassering Verslag van de situatie van de verdachte Toezicht houden op de uitvoering van de taakstraffen Gevangenen ondersteunen tijdens detentie Terugkeerhulp bij vrijlating

Bijkomende straffen: link met het strafbare feit en altijd in combinatie met de hoofdstraf Bijv. afnemen rijbewijs Maatregelen: TBS= terbeschikkingstelling -> ontoerekeningsvatbaar Ondertoezichtstelling in geval van minderjarige (gezinsvoogd)

H5 Het strafrecht Uitgangspunten van het strafrecht -Alleen straf voor iets wat volgens de wet strafbaar -Rekening houden met de ernst van het delict -Rekening houden met de situatie -Rekening houden met persoonlijke eigenschappen (ontoerekeningsvatbaarheid) -Leeftijd

Jeugdstrafrecht tot 12 jaar geen vervolging Tussen 12-18 jaar jeugdstrafrecht (aparte regels alleen voor deze groep bijv. speciale kinderrechters en geen openbare rechtszittingen) Ondertoezichtstelling Opvoedingsinrichting Adolescentenstrafrecht 2014!

Rechten van een verdachte (1) Verdachte: redelijk vermoeden van schuld Recht te weten waarvan je verdacht wordt Het recht op zwijgen Recht op een advocaat Beperkte tijd vastgehouden worden Recht op een eerlijk proces Onschuldig tot het tegendeel bewezen is

Rechten van een verdachte (2) Hoger beroep: zaak wordt opnieuw bekeken Misdrijven kunnen verjaren Wel Double jeopardy: 2013

Na arrestatie Na verhoor max 6 uur vastgehouden worden Max 15 uur omdat de tijd tussen 0.00-9.00 niet wordt meegerekend Verlenging van 2 x 3 dagen=inverzekeringstelling

Langer dan 6 dagen? Toestemming nodig van rechter commisaris Dan start voorlopige hechtenis in Huis van Bewaring voor max 14 dagen Verlenging 3 x 30 dagen= totaal 110 dagen en 6 uur Dit moet je weten voor het examen!!!

H6 Van politie naar officier Taken van de politie Handhaven openbare orde Hulpverlening Opsporing Preventie Dienstverlening

Bevoegdheden politie Verdachte staande houden Bekeuring geven Aanhouden Vasthouden Fouilleren Soms extra bevoegdheden (maar alleen met toestemming rechter-commissaris) bijv. telefoontaps

Officier van justitie =een speciale ambtenaar die namens de samenleving naar bewijzen zoekt tegen een verdachte en een straf tegen hem kan eisen Taken -Leidt het opsporingsonderzoek -Beslist of een verdachte naar de rechter gaat -Eist een straf in een rechtszaak -Zorgt dat die straf ook wordt uitgevoerd http://www.npo.nl/2doc/11-04-2016/VARA_101378667

Het opsporingsonderzoek TIP: Zet het opsporingsonderzoek in een mindmap Na het opsporingsonderzoek heeft de officier 3 mogelijkheden: Seponeren: afzien van strafvervolging Schikken: geldboete Vervolgen: strafdossier naar de rechter Officier vertegenwoordigt dan het OM (Openbaar Ministerie) en heet dan de openbare aanklager.

H7 Voor de rechter Indien vervolging plaatsvindt dan krijgt de verdachte een dagvaarding (=een oproep om voor de rechter te verschijnen). Naar welke rechter? -Rechtbanken -Gerechtshoven -Hoge Raad

Rechtbanken NL = opgedeeld in 11 gebieden met elk een rechtbank met de volgende afdelingen: Civiele sector: tussen burgers onderling Bestuursrecht: tussen burgers en overheid Strafrecht: overtredingen en misdrijven (politierechter of meervoudige kamer)* Kantonrecht: lichte overtredingen* We behandelen alleen *

Gerechtshoven Na een vonnis van de rechtbank kan er gekozen worden voor een hoger beroep. De zaak wordt dan opnieuw bekeken door een hogere rechterlijke instantie namelijk een gerechtshof. Er zijn 4 gerechtshoven: Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en Den Bosch.

De Hoge Raad =het hoogste rechtsorgaan van NL -er is er maar 1 van -in actie als een verdachte of het OM in cassatie gaan (=ingaan tegen uitspraak in hoger beroep) =geen nieuw onderzoek maar een check of alle rechtsregels goed zijn toegepast en aandacht voor jurisprudentie (het geheel aan rechterlijke uitspraken)

De rechtszaak Het verloop van een rechtszitting: De opening (rechter) De aanklacht (Officier van Justitie) Het getuigenverhoor (rechter-OvJ-advocaat) Het verhoor van de verdachte (rechter-OvJ-advocaat) Het requisitoir (Officier van Justitie) Het pleidooi (advocaat) Het laatste woord (verdachte) De uitspraak/het vonnis (rechter)

Het vonnis De rechter houdt met zijn vonnis rekening met de volgende aspecten: Is er voldoende bewijs? Gaat het om een strafbaar feit? Is de dader strafbaar? Welke straf of maatregel wordt opgelegd? In Nederland is er GEEN juryrechtspraak!!!

H8 Straf Het doel van straffen: Wraak en vergelding Genoegdoening Afschrikken van de dader Afschrikking van anderen (preventief) Beveiliging van de samenleving Voorkomen van eigenrichting Heropvoeden van de dader (resocialisatie)

Discussie in de samenleving Laatste (15) jaren is er veel discussie over de hoogte en het effect van straffen. -Worden criminelen beter van een taakstraf? -Wat doet een lange gevangenisstraf met iemand? -Zijn onze straffen lang genoeg? Vooral door de laatste vraag zijn rechters hogere celstraffen gaan opleggen. Meer levenslang veroordeelden. Maar ook meer taakstraffen (heropvoeding).

Soorten straffen Hoofdstraffen Bijkomende straffen Maatregelen Voorwaardelijke straffen De rechter kan een combinatie van straffen en maatregelen geven.

Soorten straffen Hoofdstraffen Geldboete (overtredingen) Hechtenis (overtredingen-Huis van Bewaring) Gevangenisstraf (misdrijven-levenslang=levenslang) Taakstraf (leerstraf bijv. cursus, werkstraf onbetaald werk ‘ten algemene nutte’)

Bijkomende straffen Altijd in combinatie met een hoofdstraf! Voorbeelden: -afnemen van rijbewijs -arts uit zijn beroep zetten

Maatregelen TBS (Terbeschikkingstelling)= wanneer iemand niet of onverminderd toerekeningsvatbaar wordt geacht. Ondertoezichtstelling= maatregel voor minderjarige verdachten. Dan wordt er een gezinsvoogd aangesteld die het kind binnen het gezin begeleidt. In beslag nemen van geld verdient door criminele activiteiten (terugdraaien effecten van delict).

Voorwaardelijke straf Een proeftijd waarin de veroordeelde niet hetzelfde soort strafbare feit mag plegen. Doet hij/zij dit wel dan krijg je alsnog die straf + een nieuwe straf. Een voorwaardelijke boete of straf wordt gegeven als waarschuwing.

Spreekrecht Sinds 2005 hebben ook slachtoffers recht om tijdens een rechtszitting te spreken. -gevolgen misdrijf -Bron 21 Slachtofferhulp

Helpt straf? Recidive: wanneer iemand na een eerdere veroordeling opnieuw terugvalt in crimineel gedrag. Asocialisatie: in de gevangenis juist geen resocialisatie. Veroordelen vanuit de samenleving Negatieve invloed op je sociale contacten en netwerk.

Reclassering Dit is een instantie waarbij reclasseringsambtenaren verdachten en veroordeelden begeleiden en helpen om herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen. Verslag over verdachte (voor de rechtszitting) Ondersteuning tijdens detentie Toezicht houden op uitvoering van werkstraffen Nazorg aan ex-gedetineerden bij terugkeer in de maatschappij.

H9 Criminaliteitsbeleid Op landelijk niveau: Regering en parlement stellen beleid vast Het OM en de politie sporen strafbare feiten op en brengen verdachten voor de rechter. Rechters vormen de rechterlijke macht en zijn verantwoordelijk voor onafhankelijke rechtspraak.

Op gemeentelijk niveau: De gemeenteraad: mag bepaalde gedragingen (alleen overtredingen) strafbaar stellen. Denk aan demonstratieverbod of blowverbod. De burgermeester: is verantwoordelijk voor de openbare orde. De driehoek (overleg tussen burgermeester, politiecommissaris en officier van justitie)

Politieke partijen PvdA en SP Nadruk op preventie Linkse partijen Christelijke partijen Rechtse partijen PvdA en SP Nadruk op preventie Meer banenplannen voor jongeren, inzetten wijkagenten, etc. CDA en CU Nadruk op belang van gezin en school ter preventie. Aandacht voor waarden door ouders en leraren: respect en eerbied. VVD en PVV Nadruk op repressie en zwaardere straffen. Meer bevoegdheden voor politie en justitie (botsen burgerrechten).

Beleid Effectiviteit: Werkt het beleid? Wenselijkheid: zijn de mensen het met het beleid eens?

Beleidsterreinen Opsporingsbeleid: middelen en bevoegdheden Vervolgingsbeleid: snelrecht, lik-op-stukbeleid Gevangenisbeleid Jeugdbeleid: meer toezicht, zinvolle straffen, banenplannen, etc. Speciale beleidsterreinen: veelvoorkomende criminaliteit, georganiseerde misdaad en terreurbestrijding.

Preventie van criminaliteit Door de overheid Meer sociale controle Verbeteren van de woonomgeving Voorlichting Halt-bureaus

Preventie van criminaliteit Door bedrijven en burgers Bedrijven: bewaking Winkeliers: technische maatregelen als camera’s, poortjes, etc Scholen: antispijbelbeleid Wijken: sociale controle d.m.v. burgerwachten (bijv. Marokkaanse vaders) of blafproject Almere