Kernkwaliteiten In deze powerpoint presentatie wordt stap voor stap beschreven staat hoe je een kernkwadrant invult en welke mechanismen een kernkwadrant inzichtelijk kan maken. Halverwege krijgen de aios de opdracht om zelf een kwadranten in een subgroep uit te werken.

Heb jij ook kwaliteiten? Kun je er eentje noemen? Het is van belang dat de aios van tevoren één of meer kwaliteiten van zichzelf hebben vastgesteld. Je kunt een paar mensen even een voorbeeld laten noemen, zodat iedereen kan horen waar mensen zoals aan gedacht hebben. 2

Kwaliteiten zijn mooi Hou ze vast, maar..... staar je niet blind Blijf om je heen kijken. Dan zie je bijvoorbeeld dat je soms ook kunt doorschieten Spreekt vanzelf. 3

Kernkwaliteit Valkuil Te is nooit goed..... Dus ook niet 'te' veel van je kwaliteiten Kernkwaliteit Valkuil Veel weten Beter weten teveel van het goede Mensen hebben de natuurlijke neiging om alles wat ze goed kunnen, wat hen makkelijk afgaat of waar ze veel waardering voor krijgen, uit te breiden. Het risico bestaat dan dat ze dat gedrag te vaak of te intens gaan vertonen, en dan verwordt de kwaliteit tot een valkuil. Je kunt hier zelf wat luchtige voorbeelden geven, die meteen duidelijk maken wat je ongeveer bedoelt. Bijvoorbeeld: Je kunt zelfverzekerd zijn, maar als dat op zijn Van Gaals gaat, dan ….etc. Je kunt op een originele manier president van de VS zijn, maar als dat op zijn Trumps gaat, dan … etc. Je kunt gewaagd spelen met conventies, maar als dat op zijn Bram Moskovitz’s gaat, dan …..etc. In de volgende dia’s wordt alle stappen van het kwadrant één voor één getoond bij de kwaliteit ‘veel weten’. Dus: als iemand veel weet, maar doorschiet in altijd alles beter (willen) weten, dan wordt het betweterigheid, en dan wordt het door anderen niet meer als een kwaliteit ervaren. 4

Verder kijken Als je kijkt naar je valkuil en als je die ombuigt naar iets positiefs, wat zie je dan? Eenmaal in een valkuil wil je daar liever niet blijven zitten. De vraag is dus: hoe kan je dat ombuigen tot iets positiefs, zodat je er weer uit kunt stappen. Dus: als iemand in de betweterigheid valkuil is beland, is het zaak om dat om te buigen tot iets wat wel weer aantrekkelijk is en wat hij wil bereiken: een nieuwe uitdaging. 5

Valkuil Uitdaging Beter weten _ + Niet alles hoeven te weten 6 teveel van het goede Beter weten _ positief tegenovergestelde + Een uitdaging is het positief tegenovergestelde van een vuilkuil. In het voorbeeld zou dat kunnen zijn: niet alles hoeven te weten (of niet altijd hoeven te laten merken dat je alles al weet). Niet alles hoeven te weten Uitdaging 6

Te is nooit goed Dus ook niet 'te uitdagend' Want dan kom je iets tegen wat je niet zo goed kunt hebben... Als iemand anders het gedrag laat zien dat voor jou een uitdaging is, maar dan in zeer extreme mate, dan wordt dat voor jou onprettig, onwenselijk, afstotend. 7

Valkuil Allergie Uitdaging Beter weten _ + Domheid, Naïviteit teveel van het goede Beter weten _ positief tegenovergestelde + Domheid, Naïviteit Niet alles hoeven te weten Een uitdaging die te ver doorschiet is voor jou een allergie. In het voorbeeld: oké, niet alles hoeven te weten, ja, dat kan voor jou wel een uitdaging zijn. Maar als dat zo ver gaat dat het domheid of naïviteit wordt, dan sluit het niet meer bij je aan. Dat ervaar je niet meer als uitdagend. Je irriteert je en haakt af. teveel van het goede Allergie Uitdaging 8

Allergieën zijn onprettig Maar hebben ze je niet óók iets te zeggen? Zou er echt helemaal niets goeds in zitten? Ook niet als je het omkeert? Als iemand in je allergie zit kun je je irriteren en zelfs afhaken. Of erop reageren vanuit je valkuil, wat vaak gebeurt. Dat je bijvoorbeeld op je allergie ‘domheid’ reageert vanuit je valkuil ‘beter weten’. Je kunt ook kijken hoe je het op een andere manier kunt benaderen, bijvoorbeeld vanuit je kernkwaliteit. Dus: als iemand in je allergie zit, is het zaak om dat om te buigen tot iets wat daaraan tegenovergesteld is en wat wel dicht bij jou staat. 9

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Veel weten Beter weten _ + _ teveel van het goede Veel weten Beter weten _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + Als je dat doet (een allergie ombuigen naar iets positiefs), dan kom je (weer) uit bij jouw kwaliteit. Naïviteit/ domheid Niet alles hoeven weten teveel van het goede Allergie Uitdaging 10

Nog een voorbeeldje? Je hebt nu een kernkwadrant helemaal ingevuld. Besluit wat je nu wilt doen: Je doet er één uit de groep (eventueel kun je dan dia 16 plenair invullen). Je doet er één of meer van de uitgeschreven versies van de dia’s 12 t/m 16. Je vindt het voldoende zo, gaat naar dia 17 en laat ze nu zelf aan de slag gaan. Voor dat laatste is wel iets te zeggen, omdat vanaf dia 20 alles nog één keer plenair terugkomt. 11

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Duidelijkheid Drammen _ + _ + teveel van het goede Duidelijkheid Drammen _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + In dia 12 t/m 16 worden 4 voorbeelden uitgewerkt, gebaseerd op de kernkwaliteiten: duidelijkheid, nauwgezet, actief en trouw. Het laatste voorbeeld (dia 16) is open en kun je eventueel klassikaal invullen. Besluiteloosheid Openheid teveel van het goede Allergie Uitdaging 12

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Nauwgezet Pietepeuterig _ + _ teveel van het goede Nauwgezet Pietepeuterig _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + In dia 12 t/m 16 worden 4 voorbeelden uitgewerkt, gebaseerd op de kernkwaliteiten: duidelijkheid, nauwgezet, actief en trouw. Het laatste voorbeeld (dia 16) is open en kun je eventueel klassikaal invullen. Chaos Losjes teveel van het goede Allergie Uitdaging 13

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Actief Gedreven _ + _ + teveel van het goede Actief Gedreven _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + In dia 12 t/m 16 worden 4 voorbeelden uitgewerkt, gebaseerd op de kernkwaliteiten: duidelijkheid, nauwgezet, actief en trouw. Het laatste voorbeeld (dia 16) is open en kun je eventueel klassikaal invullen. Passief Ontspanning teveel van het goede Allergie Uitdaging 14

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Trouw Jaloezie _ + _ + teveel van het goede Trouw Jaloezie _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + In dia 12 t/m 16 worden 4 voorbeelden uitgewerkt, gebaseerd op de kernkwaliteiten: duidelijkheid, nauwgezet, actief en trouw. Het laatste voorbeeld (dia 16) is open en kun je eventueel klassikaal invullen. Ontrouw Vertrouwen teveel van het goede Allergie Uitdaging 15

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging ….... …... _ + _ + ….... teveel van het goede ….... …... _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + In dia 12 t/m 16 worden 4 voorbeelden uitgewerkt, gebaseerd op de kernkwaliteiten: duidelijkheid, nauwgezet, actief en trouw. Het laatste voorbeeld (dia 16) is open en kun je eventueel klassikaal invullen. ….... …..... teveel van het goede Allergie Uitdaging 16

En nu zelf aan de slag... Vorm een twee- of drietal Vul met elkaar het schema is, beginnend met je kwaliteit Doe het omdebeurt, dus begin met persoon 1, dan 2 en dan 3 Doe het echt samen, stel elkaar vragen, help elkaar Laat de aios nu zelf aan de slag gaan. De dia laat een mogelijke procedure zien: Vorm een twee- of drietal Vul met elkaar het schema is, beginnend met je kwaliteit Doe het omdebeurt, dus begin met persoon 1, dan 2 en dan 3 Doe het echt samen, stel elkaar vragen, help elkaar De aios kunnen het kwadrant op een leeg papier invullen; je kunt ze ook het invulschema geven, als je dat van tevoren hebt gekopieerd (Bijlage 3: Invulblad). 17

Nabespreking Hoe was het? 18 Laat de subgroepen weer samen komen en inventariseer plenair de ervaringen. 18

Samenvatting Kijk niet geïsoleerd naar dingen als kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën. Bekijk ze in hun onderlinge samenhang Dan zie je meer…... Hier volgt een samenvatting. Bij de volgende dia’s ga je nog een keer alle stappen langs, toegepast op een andere kernkwaliteit, namelijk gerichtheid op de ander. Mogelijk is dat (te) veel herhaling en dan moet je zelf even kijken welke dia’s je nog zinvol vindt en welke je overslaat. Maar wellicht is het toch goed om - nadat de aios zelf een kernkwadrant hebben ingevuld - nog één keer de stappen even snel door te nemen. Daarbij is de boodschap steeds: waar je ook bent in het schema, het is goed om vanuit die positie ‘om je heen te kijken’. 19

Kernkwaliteit Valkuil Een kwaliteit mag gekoesterd worden, maar soms moet hij ook beteugeld worden. Want anders..... Kernkwaliteit Valkuil Gerichtheid op de ander Zichzelf wegcijferen teveel van het goede Laat dit snel zien, dit is nu wel duidelijk. 20

Een valkuil herbergt vaak (ook) iets waardevols in zich Aan de ene kant een kwaliteit Aan de andere kant een uitdaging Eenmaal in je valkuil beland, kun je eens goed om je heen kijken. Je kunt dan twee dingen doen om eruit te komen: Ga naar ‘links’: haal het extreme er vanaf, zodat je ‘terugkeert’ naar je kwaliteit. Ga naar ‘onder’: formuleer een uitdaging. 21

Valkuil Valkuil Kernkwaliteit Uitdaging Dus welke kant een valkuil ook uitkijkt (links van hem, onder hem), overal gloort er iets moois aan de horizon Valkuil Valkuil Kernkwaliteit teveel van het goede Gerichtheid op de ander Zichzelf wegcijferen positief tegenovergestelde Uitdaging Eenmaal in je valkuil beland, kun je eens goed om je heen kijken. Je kunt dan twee dingen doen om eruit te komen: Ga naar ‘links’: haal het extreme er vanaf, zodat je ‘terugkeert’ naar je kwaliteit. Ga naar ‘onder’: formuleer een uitdaging. Zorg voor jezelf 22

Ook bij een uitdaging kun je om je heen kijken.... Ook bij je uitdaging kun je om je heen kijken. 23

Jouw uitdaging is misschien wel een kernkwaliteit van iemand anders 24 Dia 24 en 25 laten een belangrijk principe zien, namelijk dat twee kernkwadranten van twee verschillende mensen soms in elkaar kunnen ‘vallen’. Wat voor jou een uitdaging (en dus moeilijk) is, is voor iemand anders misschien wel een kwaliteit (en dus makkelijk). 24

Kernkwaliteit Valkuil Uitdaging / Allergie Kernkwaliteit Valkuil Persoon A Kernkwaliteit (Veel weten) Valkuil (Beter weten) Persoon B Allergie (Naiviteit / Domheid) Uitdaging / Kernkwaliteit (Niet alles hoeven te weten) Valkuil Allergie Uitdaging Hier wordt in het schema zichtbaar gemaakt wat in dia 24 al was gezegd: wat voor persoon A een uitdaging is, is voor persoon B misschien wel een kernkwaliteit. Dus misschien kan A een beetje ‘afkijken’ bij B. Anders gezegd: B zou een modelfunctie kunnen vervullen. Citaat van Ofman uit één van zijn filmpjes: ‘waarschijnlijk is de kernkwaliteit van je levenspartner of beste vriend of vriendin .. jouw uitdaging! Maar dat betekent dan ook dat je getrouwd bent met je allergie’ (Ruud: dat laatste snap ik niet)

Misschien is het wel een uitdaging, Een allergie staat misschien helemaal niet zo ver van je af als je denkt Misschien is het wel een uitdaging, Zij het eentje die iets te ver is doorgeschoten.... Ook bij je allergie kun je om je heen kijken. Als je bijvoorbeeld naar rechts kijkt, dan zie je uitdaging. Dat betekent: een allergie is vaak iets wat voor jou een uitdaging is (in het voorbeeld: zorgen voor jezelf), maar dan eentje die te ver is doorgeschoten (in het voorbeeld egoïsme). Citaat van Ofman uit één van zijn filmpjes: ‘Je kunt het meest leren van de mensen waar je het meest allergisch voor bent. Want die hebben te veel van iets dat jij juist nodig hebt’ 26

Valkuil Allergie Uitdaging Zichzelf wegcijferen _ + Egoïsme teveel van het goede Zichzelf wegcijferen _ positief tegenovergestelde + Egoïsme Zorg voor jezelf Ook bij je allergie kun je om je heen kijken. Als je bijvoorbeeld naar rechts kijkt, dan zie je uitdaging. Dat betekent: een allergie is vaak iets wat voor jou een uitdaging is (in het voorbeeld: zorgen voor jezelf), maar dan eentje die te ver is doorgeschoten (in het voorbeeld egoïsme). Citaat van Ofman uit één van zijn filmpjes: ‘Je kunt het meest leren van de mensen waar je het meest allergisch voor bent. Want die hebben te veel van iets dat jij juist nodig hebt’ teveel van het goede Allergie Uitdaging 27

Trouwens, misschien heeft die persoon wel degelijk iets in huis wat waardevol is..... maar is ie alleen (wederom) een beetje doorgeschoten.... Je kunt bij je allergie ook naar links kijken. Dan wordt zichtbaar: wat voor jou een allergie is, is voor de desbetreffende persoon – inderdaad - misschien een valkuil. En mogelijk schuilt daar achter een heuse kwaliteit, die alleen een beetje is doorgeschoten. 28

Maakt dat het makkelijker om er mee om te gaan Maakt dat het makkelijker om er mee om te gaan? Of in ieder geval die persoon beter te begrijpen? Allebei? Dit is een tweede voorbeeld waarin twee kernkwadranten van twee verschillende mensen in elkaar kunnen vallen. Dia 29 stelt aan de orde: als je je eenmaal bewust bent van het feit dat iemand in je allergie zit, en als je weet dat dat mogelijk een valkuil van die persoon is waar die - inderdaad - last van heeft, maar waarachter óók een kwaliteit schuilgaat, als dat allemaal zo is….. maakt dat het voor jou makkelijker om er ermee om te gaan? of in ieder geval te begrijpen? allebei? Dit leent zich voor uitwisseling: wat gebeurt er als je op deze manier naar ‘vervelend’ gedrag van iemand anders kijkt? Dus als iets van de ander én als iets van jezelf? Misschien zijn er aios die zeggen dat deze manier van kijken toch een wat ander perspectief biedt en dat het hen uitdaagt om meer open te kijken naar de (verhulde) kwaliteiten van dergelijke patiënten. 29

Terug naar het totaal plaatje De dia’s 30, 31 en 32 geven een meta-samenvatting,

Kernkwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging Gerichtheid op ander Zichzelf teveel van het goede Gerichtheid op ander Zichzelf wegcijferen _ + positief tegenovergestelde positief tegenovergestelde _ + De dia’s 30, 31 en 32 geven een meta-samenvatting, waarin met de twee rode pijlen de 2 hoofdconclusies worden getrokken: Probeer de rode plus-plus pijl tot stand te brengen: Als je ‘kernkwaliteiten’ mengt met ‘uitdagingen’, omzeil je je valkuilen en beweeg je rond je kracht. Citaat van Ofman uit één van zijn filmpjes: ‘Je uitdaging is de kwaliteit die jouw kernkwaliteit mooi zou aanvullen en je meer compleet zou maken’. Het is dus zoeken naar een balans tussen kernkwaliteit (wat je al hebt) en uitdaging (wat je nog niet hebt). In het voorbeeld: probeer gericht te zijn op de ander (kernkwaliteit) op een manier die wel goede zelfzorg met zich meebrengt (uitdaging). Probeer de rode min-min pijl te voorkomen: als de ander in je allergie zit, neig je zelf in je valkuil te schieten en dat is voor iedereen ongunstig. In het voorbeeld: als egoïsme je allergie is, is het ongunstig om daarop te reageren met jezelf weg te cijferen (je valkuil). Egoïsme Zorg voor jezelf teveel van het goede Allergie Uitdaging 31

Probeer de rode plus-plus pijl tot stand te brengen: Als je kernkwaliteiten mengt met uitdagingen, omzeil je de valkuilen en beweeg je rond je kracht Probeer de rode min-min pijl te voorkomen: als de ander in je allergie zit, neig je in je valkuil te schieten De dia’s 30, 31 en 32 geven een meta-samenvatting, waarin met de twee rode pijlen de 2 hoofdconclusies worden getrokken: Probeer de rode plus-plus pijl tot stand te brengen: Als je ‘kernkwaliteiten’ mengt met ‘uitdagingen’, omzeil je je valkuilen en beweeg je rond je kracht. Citaat van Ofman uit één van zijn filmpjes: ‘Je uitdaging is de kwaliteit die jouw kernkwaliteit mooi zou aanvullen en je meer compleet zou maken’. Het is dus zoeken naar een balans tussen kernkwaliteit (wat je al hebt) en uitdaging (wat je nog niet hebt). In het voorbeeld: probeer gericht te zijn op de ander (kernkwaliteit) op een manier die wel goede zelfzorg met zich meebrengt (uitdaging). Probeer de rode min-min pijl te voorkomen: als de ander in je allergie zit, neig je zelf in je valkuil te schieten en dat is voor iedereen ongunstig. In het voorbeeld: als egoïsme je allergie is, is het ongunstig om daarop te reageren met jezelf weg te cijferen (je valkuil). 32

LITERATUUR Bezieling en kwaliteit in organisaties. Daniel D. Ofman. Servire, 1996 (1992) Dit is het officiële boek van Ofman. Geef (of mail) de aios eventueel: Bijlage 1 De kernkwaliteiten van Daniel Ofman. Dan kunnen ze de theorie (en vele voorbeelden) thuis nog even nakijken. 33