Schone Kleren Campagne Sara Ceustermans

Wij zijn wij? Coalitie van vakbonden, ngo’s en consumentenorganisaties Maakt deel uit van de international Clean Clothes Campaign Doelstelling: de arbeidsomstandigheden in de internationale kledingsector verbeteren Doelgroepen: Werknemers Bedrijven Politici consumenten

Deel 1: wat gaat er fout in de internationale kledingsector?

De kledingsector: evolutie voorbije 20 jaar Niet alleen onze smaak is veranderd sinds de jaren ‘80…

De kledingsector: evolutie voorbije 20 jaar Voortdurend op zoek naar de goedkoopste productielanden Een “buyer-driven” industrie Steeds complexer wordende toeleveringsketens De opkomst van de “fast fashion” Zware ecologische impact p.38

Op zoek naar de goedkoopste productielanden

Kledingproductie = outsourcing

Steeds complexer wordende toeleveringsketens Nood aan flexibiliteit leidt tot outsourcing Rol van ‘agents’ / aankoopplatformen / supply chain managers Resultaat: merken en ketens weten niet waar hun kleren gemaakt worden Verantwoordelijkheid is onduidelijk Gebrek aan transparantie

Een “buyer-driven” industrie Vermijden van risico’s: bedrijven stootten productiefaciliteiten af en houden alleen design, marketing en verkoop. Oneerlijke verdeling van de gecreëerde waarde Internationale ketens bepalen de prijzen, niet de productiefabrieken.

De Fast Fashion industrie Trendy en (zeer) goedkoop Geen vier collecties per jaar, maar 52 Zware druk op productiefabrieken om zeer goedkoop te produceren Kleding is een wegwerpproduct geworden

Zware ecologische impact Waterverbruik katoenteelt: 10.000 liter water voor een kg katoen ¼ van alle insecticiden worden gebruikt in de katoenteelt Zeer zware impact op de gezondheid van katoenboeren verven: gebruik van formaldehyde en chloor Afval: in Nederland wordt jaarlijks 235 miljoen kg textiel weggegooid

Sportkleding 2015: Nike 2,9 miljard euro winst Totale markt sportkledingsector: 220 miljard euro per jaar = 15% van totale kledingmarkt Gedomineerd door 3 spelers: Hevige concurrentie op basis van sponsoring en marketing 2015: Nike 2,9 miljard euro winst Adidas 610 miljoen euro winst Puma 40 miljoen euro winst Productiekosten afgenomen van 75% naar 50% voor Adidas.

42,6 miljoen euro 25 miljoen euro 38 miljoen euro

Voortdurende zoektocht naar hogere productiviteit Lean-manufacturing: overgewaaid van automobielindustrie een voor het eerst toegepast door Adidas en Nike Wegwerken van ‘bottlenecks’, terugdringen van afval,… Voorstanders: zorgt voor verbetering van arbeidsomstandigheden Onderzoek Chinese en Cambodjaanse fabrieken: druk op werknemers verhoogt, meer fysieke en mentale klachten

Goedkope productie 2015: Nike 2,9 miljard euro winst Adidas 610 miljoen euro winst Puma 40 miljoen euro winst Productiekosten afgenomen van 75% naar 50% voor Adidas.

Prijs in de winkel: 85 euro Loonkost arbeider: 0,60 euro

vier grote problemen Onveilige fabrieken Onleefbare lonen Kortetermijncontracten Gebrek aan vakbondsvrijheid

Onveilige fabrieken

Onleefbare lonen Minimumloon vastgelegd door de wet: Geen echte sociale dialoog Macht van de internationale kledingmerken en de kledingfabrikanten Concurrentiepositie Problemen met implementatie Andere problemen gelinkt aan hongerlonen Niet alleen een probleem in Azië

Target pricing Definitie: a pricing method that involves (1) identifying the price at which a product will be competitive in the marketplace, (2) defining the desired profit to be made on the product, and (3) computing the target cost for the product by subtracting the desired profit from the competitive market price. Target cost is then given to the engineers and product designers, who use it as the maximum cost to be incurred for the materials and other resources needed to design and manufacture the product. It is their responsibility to create the product at or below its target cost.

Wat is een leefbaar loon?

Verdient 179 euro per maand, door veel overuren te draaien. Leefbaar loon = € 330 Ouk Channeng (21), werkt in de hoofdstad Phnom Penh in de New Mingda fabriek, die onder meer voor Puma en Adidas produceert. Ouk Channeng verdient 230 dollar (178 euro) per maand. 140 daarvan is het minimumloon, de rest is wat ze verdient met de twee tot vier overuren die ze dagelijks draait. Van die 230 dollar stuurt ze iedere maand 100 tot 120 dollar naar haar ouders op het platteland. Zij hebben het inkomen van hun dochter hard nodig om te overleven. De rest van haar loon gaat op aan huur en voedsel. “Ik houd nooit iets over om te sparen.” Het lage inkomen en de lange werkdagen dwingen Channeng tot de aankoop van voedsel van lage kwaliteit op de markt vlakbij haar huis. “Ik maak me zorgen over de hygiëne, want als ik daar eten koop is de kans groter dat ik ziek word. En dan kan ik mijn familie helemaal niet steunen.” Ziek worden confronteert de arbeidster sowieso met een probleem. Geld voor medicijnen is er vaak niet, en wie ziek is verdient minder. “Als ik ziek ben, moet ik geld lenen. Maar als je dat hier doet, zit er een rente op van 20 procent. Leen ik tien dollar, dan moet ik twaalf terugbetalen. En als ik te laat ben, wordt dat nog meer.” Keuzes bestaan amper in haar leven, vertelt Channeng. Haar familie ziet ze nu slechts twee keer per jaar, maar hen helpen gaat voor alles. En omdat ze haar school niet heeft afgemaakt, ziet ze geen alternatief voor een leven als kledingarbeidster. “Ik denk dat ik in de fabriek blijf werken tot ik oud ben en niet langer kan. Maar ik hoop dat de lonen snel omhoog gaan. Ik zou het goed vinden als de consumenten de merken onder druk zetten om de lonen te verhogen, want dan wordt het voor mij makkelijker om mijn familie te helpen. En wie weet, als ik genoeg verdien, kan ik dan een mooi huis voor hen bouwen.” Een eigen gezin heeft de jonge vrouw nog niet. Maar als ze in de toekomst trouwt hoopt ze alvast één ding: “dat mijn kinderen naar school kunnen en niet in de fabriek hoeven te werken.” Ouk Channeng, 21 jaar

kortetermijncontracten Algemeen toegepast in de kledingindustrie In 80% van de fabrieken in Cambodja Contract van 2 à 3 maand Zorgt voor veel onzekerheid Geen/minder sociale bescherming bij ziekte, zwangerschap e.d. Angst om aan te sluiten bij een vakbond Link met businessmodel kledingsector Keuze voor complexe ketens Piekperiodes vereisen grote flexibiliteit

Gebrek aan vakbondsvrijheid Vrijheid van vereniging en het recht op collectief onderhandelen zijn belangrijke ‘springplankrechten’ Hindernissen: Gebrek aan wetgevend kader of slechte implementatie van de wet door de overheid Vijandige houding werkgevers Ook problemen met vakbondsvrijheid in Europa

Deel 2: wat zijn de oplossingen?

Wie is er verantwoordelijk? “De managers van de fabrieken in Rana Plaza moeten zorg dragen voor hun personeel.” “De overheid in Bangladesh moet zorgen voor veilige fabrieken.” “De kledingbedrijven moeten ervoor zorgen dat hun kledij in veilige omstandigheden gemaakt wordt.” “De auditkantoren moeten geloofwaardige controles doen.” “Consumenten mogen geen kledij meer kopen die in slechte omstandigheden gemaakt is.”

UN Guiding Principles on business and human rights Set van principes aangenomen door de Mensenrechtenraad van de VN in 2011 (UN Guiding Principles on Business and Human Rights of Ruggie Framework): State duty to protect human rights Corporate responsibility to respect human rights Access to remedy

State duty to protect State duty to protect human rights: States must protect against human rights abuse within their territory and/or jurisdiction by third parties, including business enterprises. States should set out clearly the expectation that all business enterprises domiciled in their territory and/or jurisdiction respect human rights throughout their operations.

Corporate responsibility to respect human rights Business enterprises should respect human rights. This means that they should avoid infringing on the human rights of others and should address adverse human rights impacts with which they are involved. The responsibility to respect human rights is a global standard of expected conduct for all business enterprises wherever they operate. It exists independently of States’ abilities and/or willingness to fulfil their own human rights obligations, and does not diminish those obligations.

De oplossingen De vrijwillige aanpak: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Gedragscodes Social auditing en controle-initiatieven Due diligence Labels en certificaten Bindende akkoorden Regelgeving

Businessinitiatieven Geen vakbonden of ngo’s in de beslissingsorganen Vorm van zelfcontrole ‘Checklistbenadering’: kwaliteit van de audits is niet goed Bekendste businessinitiatief: BSCI

De tekortkomingen van audits Kritiek Clean Clothes Campaign: Top-down Oppervlakkige momentopnames Stem van de werknemers wordt niet gehoord Oorzaken worden niet geïdentificeerd Niet publiek beschikbaar Schendingen worden niet hersteld Verantwoordelijkheid wordt verschoven naar de leveranciers

Wel een goed alternatief: Fair Wear Foundation Samenwerking van bedrijven, vakbonden en ngo’s Strengere gedragscodes en audits dan bij businessinitiatieven Oorzaken worden aangepakt Traject met aangesloten bedrijven: het ambitieniveau neemt steeds toe. Performantierapporten worden publiek gemaakt Alleen betrekking op cut-make-trim fase! Dit wil niet zeggen dat bedrijven aangesloten bij FWF 100% schoon of eerlijk zijn!

Nieuw concept: “due diligence” Proces van identificeren, voorkomen, aanpakken van (risico’s op) schendingen van mensenrechten, met compensatie voor de slachtoffers In internationale richtlijnen

Labels en certificaten Kunnen duidelijkheid scheppen voor de consument Er zijn goede labels, zeker voor ecologische criteria Er zijn te veel labels en de criteria zijn onduidelijk Geen enkel label kan 100% garantie geven Risico’s: Vals gevoel van veiligheid Tweedeling van de markt

De oplossingen De vrijwillige aanpak: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Gedragscodes Social auditing en controle-initiatieven Due diligence Labels en certificaten Bindende akkoorden Regelgeving

Bindende akkoorden Afgesloten tussen vakbonden en merken In één land, rond één thema resultaatgericht Afdwingbaar Transparant Betrekt en versterkt lokale vakbonden

akkoord voor veilige fabrieken in bangladesh Ondertekend door vakbonden, ngo’s en bedrijven Het akkoord is bindend en geldt voor vijf jaar Onafhankelijke inspecties in 1800 fabrieken, opmaak verbeterplannen, renovaties Rapporten worden openbaar gemaakt Juni 2017: ondertekening opvolger 2018-2021

Protocol voor vakbondsvrijheid in indonesie 7 juni 2011: ondertekening Indonesië Protocol voor vakbondsvrijheid Ondertekend door 6 Indonesische vakbonden, 6 internationale sportmerken en 73 leveranciers Protocol heeft de onderhandelingsruimte voor vakbonden vergroot

De oplossingen De vrijwillige aanpak: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Gedragscodes Social auditing en controle-initiatieven Due diligence Labels en certificaten Bindende akkoorden Regelgeving

Regelgeving Trend naar beleidsinitiatieven in onze buurlanden: Frankrijk: Loi sur le devoir de vigilance VK: Modern Slavery Act Nederland: convenant duurzame kleding en textiel Duitsland: Textil Bündnis België? Europese Unie?

Rapport Europees Parlement Rapport ‘EU Flagship Initiative on the garment sector’ goedgekeurd door het Europees Parlement. Roept op tot: vrijwillige initiatieven bindende due diligence verplichtingen voor toeleveringsketens in de kledingsector Verplichte ontsluiting van productielocaties Voorwaardelijke handelsakkoorden

Tips aan de consument Laat je niet verleiden door de fast fashion Steun de pioniers Koop tweedehands Koop bij mainstream merken die meer doen om de arbeidsomstandigheden te verbeteren Fairwear.org Rankabrand.org Blijf kritisch, stel vragen! Doe mee aan onze acties: www.schonekleren.be

Bedankt voor jullie aandacht!