College 5 Taalgeschiedenis 2016-2017
Wat gaan we vandaag doen? 1. Herhaling: klankverschijnselen Middelnederlands 2. Herhaling: historische gebeurtenissen + belang voor onze taal 3. Veranderingen: morfologisch, lexicaal en syntactisch 4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank
Doelen 1. Je herhaalt de begrippen vocalisering, fronting, vocaalreductie, voicing, diftongering, assimilatie, apocope, procope, syncope (=deletie). 2. Je herhaalt enkele historische gebeurtenissen en koppelt deze aan het belang van onze taal. 3. Je weet welke morfologische, lexicale en syntactische kenmerken bij het Middelnederlands horen.
1. Korte herhaling vorige week Werkvorm: sorteertaak. (Zie boekje werkmateriaal.) Verdeel de klankverschijnselen in de vier vakken. Let op: sommige termen kun je in verschillende vakken tegelijk plaatsen.
1. Korte herhaling vorige week 1. klanken die verdwijnen apocope procope syncope (deletie) 2. klanken die erbij komen geen 3. vocalen die veranderen fronting vocaalreductie diftongering 4. consonanten die veranderen vocalisering voicing
Wat gaan we vandaag doen? 1. Herhaling: klankverschijnselen Middelnederlands 2. Herhaling: historische gebeurtenissen + belang voor onze taal 3. Veranderingen: morfologisch, lexicaal en syntactisch 4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank
uitleg waarom een gebeurtenis van belang is voor onze taal 2. Opdracht Werk in viertallen. Bekijk de stroken papier: Zoek de juiste koppels van een letter en een cijfer. Bespreek/ motiveer jullie keuzes. Leg de gevonden koppels in de juiste chronologische volgorde. Noteer waar mogelijk een jaartal. A - J 1 - 10 gebeurtenissen uitleg waarom een gebeurtenis van belang is voor onze taal
A - 8 B - 1 C - 10 D - 4 E - 3 F - 9 G - 7 H - 6 I - 2 J - 5 Chronologische volgorde I – G – B – D – E – A – H – C – F - J
2. opdracht Nog even voor de beeldvorming: hoe ging dat ook alweer met die monniken en dat schrijven? https://youtu.be/7Xr11M_NjVo
Wat gaan we vandaag doen? 1. Herhaling: klankverschijnselen Middelnederlands 2. Herhaling: historische gebeurtenissen + belang voor onze taal 3. Veranderingen: morfologisch, lexicaal en syntactisch 4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank
3. veranderingen Al gehad: fonologische veranderingen. Nu: morfologische, lexicale en syntactische veranderingen.
3. veranderingen: morfologisch + lexicaal I - Morfologische veranderingen - deflexie: woordeindjes vallen weg II – Lexicale veranderingen - ontlening - neologisme - leenvertaling - betekenisverandering - lexicaal verlies
3. veranderingen: lexicaal ontlening taalelement van ene taal in andere taal overgenomen bv. leenwoord: muts leenvertaling verschillende woorden/woorddelen letterlijk vertaald com-passio = mede-lijden lexicaal verlies woord verdwijnt schier ('grijs'), cume (‘nauwelijks’), abolge (‘woede’) neologisme woord verschijnt heldekoppen (knikkebollen), snoedel (onnozel), koninkstavele (bevelhebber), altemet (naar gelang) betekenisverandering betekenis - bank: heuvel/verhoging, wordt: eerst 'zitbank' (Oudnederlands) en daarna 'geldbank' - waard: Oudnederlands oppasser/bewaker, Middelnederlands: kastelein - herberg: Oudnederlands legerkamp, Middelnederlands: 'slaapkroeg'
3. veranderingen: muts (klank + betekenis) Perzisch: moesjta (= pelsmantel met lange mouwen) Arabisch: al-mustaka (= mantel met kap) Latijn: almucium (= kledingstuk voor geestelijke) MiddelNL: mutse NLs: muts
3. veranderingen: syntactisch III - Syntactische veranderingen - onpersoonlijke constructie weg: Mi lanct nae(r) di wordt Ik verlang naar jou - woordvolgorde (bv. bez.vnw. steeds consequenter voor het znw) - dubbele ontkenning verdwijnt langzamerhand
Wat gaan we vandaag doen? 1. Herhaling: klankverschijnselen Middelnederlands 2. Herhaling: historische gebeurtenissen + belang voor onze taal 3. Veranderingen: morfologisch, lexicaal en syntactisch 4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank
4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank Woorden uit Karel ende Elegast [± 1270]: gezelschap koning maagd
4. Korte uitwisseling huiswerkopdracht Vergelijk jullie aantekeningen. Wat zijn de meest opvallende veranderingen? Probeer deze te categoriseren als: - klankverschuivingen (fonologisch) - veranderingen in woordvorming (morfologisch) - veranderingen in woordbetekenis (lexicaal)
Wat gaan we vandaag doen? 1. Herhaling: klankverschijnselen Middelnederlands 2. Herhaling: historische gebeurtenissen + belang voor onze taal 3. Veranderingen: morfologisch, lexicaal en syntactisch 4. Huiswerkopdracht geïntegreerde taalbank
voorbereiding college 6
voorbereiding college 6 Bestuderen: zie modulewijzer + hand-outs taalveranderingen. Doen: Bezoek de website van de Gekaapte Brieven (www.gekaaptebrieven.nl) en beantwoord onderstaande vragen. a. Wat zijn precies de ‘gekaapte brieven’? b. Hoe zijn de vertalingen precies tot stand gekomen? Beschrijf proces en product (eindresultaat). Bekijk vijf verschillende typen documenten om een indruk te krijgen. Maak beknopte aantekeningen.
Doelen 1. Je herhaalt de begrippen vocalisering, fronting, vocaalreductie, voicing, diftongering, assimilatie, apocope, procope, syncope (=deletie). 2. Je herhaalt enkele historische gebeurtenissen en koppelt deze aan het belang van onze taal. 3. Je weet welke morfologische, lexicale en syntactische kenmerken bij het Middelnederlands horen.