vrijdag 27 april 2018 De richtlijn “behandeling van patiënten met veneuze ulcera in de thuisverpleging”: CIPIQ-S ontwikkelde deze richtlijn in samenwerking met actoren uit het werkveld van de thuisverpleging: thuisverpleegkundigen uit alle praktijken en de wetenschappelijke verenigingen van huisartsen. Kadert in een project van de Federale Overheid met als doel de duurzame integratie van de evidence-based practice in de thuisverpleging. Alle actieve thuisverpleegkundigen en huisartsen ontvangen de folder. De hele richtlijn, abstract en folder kunnen worden gedownload via deze website. www.cipiqs.org

Een beslissingsboom Het evalueren over welk ulcus het gaat vrijdag 27 april 2018 Het evalueren over welk ulcus het gaat Het meten van de enkel-arm index De compressietherapie De observatie van de wonde De wondzorg De opvolging van de wonde Is eigenlijk een zorgpad waarbij het samenspel verpleegkundige – arts – patiënt wordt weergegeven.

Enkele kernpunten Samenwerking verpleegkundige-huisarts vrijdag 27 april 2018 Samenwerking verpleegkundige-huisarts Bij elke stap van de beslissingsboom wordt aangeduid wat de bevoegdheid van de verpleegkundige is De compressietherapie is cruciaal bij de behandeling van veneuze ulcera Het is belangrijk om de wonde op een systematische wijze te observeren, te beoordelen en te verzorgen Toepassing van de richtlijn gaat verder dan enkel wondzorg en impliceert samenwerking en overleg tussen de verpleegkundige en de huisarts.

Stap 1: algemene evaluatie en diagnose vrijdag 27 april 2018 Vraag: gaat het over een veneus of een arteriëel ulcus? Op basis van: Anamnese naar verzwarende factoren Visuele beoordeling van de wonde Klinisch onderzoek Palpatie van de voetpols Meting van de enkel-arm index (EAI) Deze stap mag net worden overgeslagen vooraleer met compressietherapie te starten.

Stap 1: algemene evaluatie en diagnose – differentiële diagnose vrijdag 27 april 2018

Stap 2: de wondbehandeling vrijdag 27 april 2018 Deze bestaat uit: De systematische en gestructureerde observatie van de wonde: MEASURE De wondzorg zelf: reinigen – debrideren – exsudaat aanpakken – keuze verbandmateriaal De opvolging van de wonde

Stap 2: de wondbehandeling: observatie van de wonde vrijdag 27 april 2018

Stap 2: de wondbehandeling: wondreiniging vrijdag 27 april 2018 Reinig wonde én omgeving van de wonde met stromend drinkbaar water (bv. douche) Het heeft geen zin antiseptica te gebruiken op wonden die niet geïnfecteerd zijn Indien niet mogelijk: klassieke mechanische reiniging dmv. gaze compres en steriel water. Dit is een hardnekkig gebruik bij artsen en verpleegkundigen…

Stap 2: de wondbehandeling: wat bij infectie vrijdag 27 april 2018 Wat duidt op infectie? Plotse toename van pijn Algemene achteruitgang van de wonde Ontstekingsverschijnselen Het heeft geen zin lokale antibiotica te gebruiken op geïnfecteerde veneuze ulcera Wondcultuur antibiogram systemische antibioticakuur

Stap 2: de wondbehandeling: debrideren van necrose en fibrineus weefsel vrijdag 27 april 2018 (weinig onderzoek en evidentie…) Er wordt aanbevolen om steeds necrose en/of fibrineus beslag te verwijderen Mechanisch (pijnlijk!!)(bv. wet to dry) Autolytisch (bv. hydrogl, hydro-actief verband – enkel bij weinig exsudaat) Enzymatisch (bv. collagenase) Osmotisch (poeders, pasta’s,..- enkel bij hevig exsudaat) Deze stap is noodzakelijk: al het debris moet weg vooraleer granulatie en wondheling mogelijk worden.

Stap 2: de wondbehandeling: het exsudaat vrijdag 27 april 2018 Er wordt aanbevolen om een vochtig wondmilieu te creëren, bij voorkeur d.m.v. hedendaags verbandmateriaal. De keuze van het verband hangt af van: De hoeveelheid exsudaat Het klinisch aspect van de wonde Het comfort voor de patiënt (minder frequente verbandwissels) Het bacteriologisch evenwicht Voorname voorwaarde blijft dat de wonde niet geïnfecteerd is… Exsudaat geeft ook vaak verweekte wondranden wat de heling tegenhoudt.

Stap 2: de wondbehandeling: het aspect pijn vrijdag 27 april 2018 Bij de verzorging van veneuze ulcera moet men aandacht hebben voor het aspect PIJN: Als indicator voor infectie van de wonde Bij het debrideren Bij de keuze van het soort verband Dit wordt vaak veronachtzaamd!

Stap 2: de wondbehandeling: de pijn behandelen vrijdag 27 april 2018 Algemeen worden aanbevolen: Hydrocolloïde of hydrocellulaire verbanden Orale pijnmedicatie Aandachtspunten bij de verbandwissel: Inklevende verbanden vermijden Vochtig wondmilieu Gesiliconiseerde verbanden EMLA®

Stap 3 en 4:opvolging en recidieven vrijdag 27 april 2018

Stap 3: de opvolging van de wonde vrijdag 27 april 2018 Normaal gezien zou de oppervlakte van de wonde na 4 weken behandeling met 20 à 40% moeten verkleinen Indien dit niet het geval is én: De compressie goed wordt toegepast De patiënt voldoende beweegt De wondzorg correct wordt toegepast is dit een indicatie om de patiënt te verwijzen Dit vergt meting en registratie in het verpleegkundig dossier op gezette tijdstippen!!!

Stap 3: de opvolging van de wonde: nog redenen om te verwijzen naar een specialist vrijdag 27 april 2018 (expert opinion) Verpleegkundige en huisarts plegen overleg met het oog op een consult bij een specialist bij: Snelle achteruitgang van het ulcus Voortdurende pijn t.h.v. het ulcus Contactdermatitis Herhaalde recidieven Vermoeden van kwaadaardigheid

Stap 4: het voorkomen van recidieven: voortgezette compressietherapie vrijdag 27 april 2018 nagaan of er tegenindicaties zijn Compressietherapie is effectief indien klasse 3 langdurig wordt toegepast (30 à 40 mm Hg) Indien de patiënt dit slecht verdraagt: de sterkste compressie toepassen die de patiënt kan verdragen

Stap 4: het voorkomen van recidieven: patiënteducatie vrijdag 27 april 2018 Belang van het langdurig volhouden van compressie (compliance) Goede huidhygiëne en kwetsuren voorkomen Beweging en lichaamsoefeningen Bij rust: omhoog leggen van onderste ledematen boven hartniveau Goede huidhydratatie