Herfsttij der Middeleeuwen, laat-gotiek VWO-boek blz. 8 en 9 Par. 2.1, blz.6: Oriëntatie

13e en 14e eeuw Invloed van de steden groeit Gesloten plattelandseconomie bezig te verdwijnen Positie kerk onder druk tgv: Opkomst steden Verwereldlijking van geloof Wetenschappelijke belangstelling voor de klassieken Filips de Goede (koning van Bourgondische rijk)

Late gotiek tegenover vroege renaissance 15e eeuw Frankrijk Engeland Vlaanderen Blijven vernieuwingen baseren op gotische principes “Herfsttij der M.E.” Italië Ontwikkelt eigen stijl geënt op klassieke voorbeelden: De renaissance = wedergeboorte

Twee belangrijke culturele centra in de 15e eeuw Vlaanderen = onderdeel van Bourgondische Rijk Hof van Filips de Goede geeft opdrachten aan kunstenaars: o.a. Jan van Eyck Doel: machtsverheerlijking Florence Ontstaan van humanisme en renaissance Humanisten bestuderen bronnen uit klassieke oudheid

De Nederlandse/Vlaamse school Muziek speelt grote rol aan Bourgondische hoven Componisten krijgen opdrachten van hof Meesten niet vast verbonden aan hof Velen hebben in Italië gewerkt G. Dufay is grondlegger van de Nederlandse school: polyfonie Dufay trekt voortdurend heen en weer tussen opdrachtgevers uit Florence, Bologna, Rome, Savaoy en zijn geboorteplaats Kamerijk

Kenmerken Nederlandse Scholen Gebruik van cantus firmus dwz. Men gebruikt een bestaande melodie die als basis dient voor een meerstemmige compositie * Cantus firmus vaak ontleend aan gregoriaans

L’homme armé (1) In loop van 15e eeuw steeds meer wereldlijke melodieën als cantus firmus. Ook als cantus firmus voor een mis In alle delen van de mis wordt dezelfde c.f. gebruikt Hierdoor ontstaat meer eenheid tussen verschillende delen

L’homme armé (2) Soldatenliedje uit de 14e eeuw In de ME kende iedereen de ‘gewapende man’ Ridder te paard of arme voetknecht Deze heb je te vrezen: wapen je als hij voorbij komt Weggehoond bij verlies Toegejuicht bij winst

L’homme armé (3) Johannes Ockeghem (Nederlandse School) Gebruikt ook L’homme armé als uitgangspunt (cantus firmus) voor een mis Na hem nog vele andere componisten.

relatie tekst en muziek Josquin des Préz (Nederlandse School) Brengt meer verband aan tussen de tekst en de muziek Emoties worden hoorbaar in de muziek en dat is vernieuwend aan einde 15e eeuw

HOFFEESTEN Hofhouding en hofkapel vergezellen Bourgondische hertogen op reizen door hun rijk doel: 1. Aanzien - en dus macht - van de hertog benadrukken 2. Opluisteren van enorme feestbanketten

feestbanketten Non-stop show door acteurs en musici gasten moeten worden vermaakt eten en drinken bijzaak Dans belangrijk onderdeel

Basse danse populaire hofdans 14e en 15e eeuw voorname statige dans zeer langzame dans deftige dans voeten schuiven komen nauwelijks van de grond geliefd aan Italiaanse en Bourgondische hoven

saltarello Oude Italiaanse springdans driedelige maatsoort Ook populair in Frankrijk in de 15e en 16e eeuw snelle dans losbandiger dan basse danse

Moresque Snelle beweeglijke dans nog sneller dan saltarello 2- of 3-delige maat oorspronkelijk zwaarddans hoge sprongen en veel gestamp van voet = verwijzing naar strijd tussen mohammedanen en christenen mannelijke dansers vaak verkleed als Moren, met belletjes aan het kostuum zeer populair in 15e en 16e eeuw.