Cursus Gezondheid - Basis Ziekteverwekkers zondag 31 december 2017

Inhoud Ziek worden Veroorzakers ziekte Niet besmettelijk Wel besmettelijk - Micro-organismen Bacteriën Virussen Schimmels - Parasieten Endoparasieten Ectoparasieten Aandoeningen

Ziek worden

Presentation / section title 31/12/2017 Wat is ziek? Storing in functie lichaam en/of geest, vaak veroorzaakt door ziektekiemen. Of een niet-besmettelijke oorzaak. Een besmetting met een ziektekiem hoeft niet altijd te leiden tot een ziekte. De regel is als volgt: Aantal ziektekiemen > Weerstand lichaam = infectie Aantal ziektekiemen < Weerstand lichaam = geen infectie Author Name Surname / date

Presentation / section title 31/12/2017 Ziek worden Bij infectie: micro-organismen of ziektekiemen dringen het lichaam binnen en gaan zich daar vermenigvuldigen. Reactie lichaam = ontsteking Symptomen = roodheid, zwelling, warmte, pijn en gestoorde functie Na besmetting treden niet altijd meteen verschijnselen op. Vaak duurt het enige tijd, enkele dagen tot weken (soms zelfs jaren) alvorens het dier ziek wordt. Men spreekt van een zogenaamde incubatietijd. (roodheid, zwelling, warmte, pijn en gestoorde functie). Author Name Surname / date

Presentation / section title 31/12/2017 Ziek worden Besmettingswegen: Indirect = via tussengastheer / besmet materiaal Direct via de lucht via het spijsverteringskanaal via de huid of slijmvliezen via het bloed Hoe raken dieren besmet met micro-organismen? Directe besmetting: door contact met een ander ziek dier of een drager; kan ook over grote afstand door zwevende micro-organismen in de lucht Indirecte besmetting: via een tussengastheer (bijv een teek/mug) of via besmette materialen (bijv voerbakjes, kleedjes enz) Author Name Surname / date

Niet besmettelijke veroorzakers ziekten

Verschillende oorzaken Aangeboren of erfelijke afwijkingen Vergiften Voedingsfouten Mechanisch geweld (trauma) Tumoren Ziekte veroorzakers: Aangeboren of erfelijke afwijkingen Al bij geboorte aanwezig, soms pas op latere leeftijd tot uiting Vergiften Kunnen ernstige gevolgen hebben. Vaak niet duidelijk wat er gedronken of gegeten is, daarom altijd braaksel meenemen. Direct naar dierenarts gaan. Voedingsfouten Behandeld bij cursus voeding verdieping Mechanisch geweld Geweld van buitenaf. Stomp, aanrijding, stoten, bijtwonden, enz. Allerlei gevolgen; botbreuken, kneuzingen, verwondingen, bloeduitstortingen, enz. Micro-organismen Infectieziekten worden veroorzaakt door micro-organismen = kleinst levende wezentjes, die we nauwelijks of niet met het blote oog kunnen zien. Ze kunnen lichaam binnendringen en zich vermenigvuldigen. Dit noem je infecteren en je spreekt dan van infectieziekte. Niet alle micro-organismen zijn schadelijk, soms ook nuttig zoals darmflora.

Aangeboren/erfelijk rundvee Niet levensvatbaar: Buldogkalf Sterk verminderde levenskans: gespleten verhemelte vergroeide gewrichten Schadelijk ( dier+portemonnee) Mulefoot Gladde tong Dwerg BLAD

Noem eens een aantal erfelijke ziekte/gebreken. Bulldog kalf en mulefoot

Aangeboren/erfelijk varken Voorbeelden van afwijkingen waarbij erfelijkheid (vermoedelijk) een rol speelt zijn verlamde achterhand kromme poten dikke poten ‘trillers’ ( >50% dood) ‘fietsers’ tweeslachtigheid een gesloten aars breuken spreidzitters. Bovendien hebben sommige beren een erfelijke afwijking waardoor ze extreem kleine tomen geven. 

Besmettelijke veroorzakers infectieziekten Micro-organismen: Schimmels Bacteriën Virussen Parasieten: Ectoparasieten Endoparasieten

Ectoparasieten Insecten - vlooien (pluimvee) - luizen - vliegen/maden Arachniden (spinachtigen) - mijten - teken

Vliegen/maden Veroorzaken myasis Symptomen: maden in open wonden of op vochtige huid Komt met name voor bij lange, wollige vacht (schapen), bij slechte vachtverzorging (diarree) en slechte hygiëne Zomerwrangvlieg ( zomerwrang) Knutten (blauwtong) Salmonella wordt door vliegen gedragen en verspreid Vliegenlarven Vliegen kunnen vliegenlarvenziekte of wel myasis bij dieren veroorzaken. Leggen eitjes in vacht rondom anusgebied. Larven komen uit eitjes, kunnen veel schade aanrichten. Ze boren gangen door de huid, wat pijnlijk is en ernstige huidontsteking veroorzaakt. Soms zo ernstig, dat dier sterft. Myasis komt met name voor bij dieren met lange of wollige vacht zoals schapen en bij slechte vachtverzorging en slechte hygiene.

Mijten Vlnr kippenmijt, varkensmijt, rundermijt Mijten Spinachtige diertjes die met blote oog nog net te zien zijn. Verschillende soorten mijten. Meeste leven op de huid, in de gangen die ze graven in de huid, of in de haarzakjes. Meeste mijten blijven op het dier en verlaten gastheer niet. Grofweg in 2 groepen verdelen:

Veel verschillende soorten mijten; grofweg twee groepen: Schurftmijten Graven gangen in de huid Veroorzaken jeuk, haar- of veeruitval en huidontstekingen Langpootmijten Voornamelijk bij herbivoren Leven op de huid Veroorzaken veel jeuk en huidontstekingen Schurftmijten Graven gangen in de huid, waar ze eitjes leggen. Kunnen bij elk zoogdier en ook bij vogels voorkomen. Veroorzaken veel jeuk, haar- of veeruitval en huidontstekingen. Langpootmijten Voornamelijk bij herbivoren en leven op de huid. Bij hond en kat leeft deze mijt in de gehoorgang. Veroorzaken veel jeuk en huidontstekingen.

Endoparasiet

Endoparasieten Wormen - spoelwormen - lintwormen Parasitaire protozoën - coccidia - cryptosporidium - toxoplasma - neospora - giardia

Meest voorkomende wormen Bij het rund: - longwormen - lebmaagwormen Bij het varken: - spoelwormen Bij pluimvee: - spoelwormen - lintwormen - gaapwormen http://www.livestock.bayer.nl/nl/rund/parasieten/inwendige-parasieten/wormen/

Longworm rund

Spoelwormen varken Spoelwormen Komen bij veel diersoorten voor. Rondwormen die op spaghettislierten lijken. Leven in darmkanaal en kunnen darmklachten veroorzaken. Ook veroorzaken ze jeuk aan de anus. Bij veel wormen voelt de buik hard en opgezet aan. Sommige spoelwormen kunnen trektocht maken door lichaam en organen zoals lever, longen en hart. Ook kunnen spoelwormen overdraagbaar zijn op mens. Regelmatig ontwormen is belangrijk.

Parasitaire protozoën Protozoen Oerdiertje Laagste eencellige wezens van het dierenrijk. Niet altijd schadelijk. Ziekten verschillen per diersoort, net als symptomen. Gastheerspecifiek

Micro-organismen

Schimmels Schimmels

Schimmels Hoe maken schimmels een dier ziek? Schimmels in voer; productie van toxinen (mycotoxinen) Het lichaam binnendringen (bijv aspergillose in de neusholte of de longen) Infectie van de huid (ringworm, ringschurft)

Schimmels Eéncellige micro-organismen met een kern en kleine organellen (soort organen van de cel) in het cytoplasma Schimmelcellen delen zich; blijven aan elkaar vast zitten  schimmeldraden (mycelia) In mycelia vorming van sporen die vrijkomen. Kunnen jarenlang in de omgeving overleven  moeilijk te bestrijden

Bacteriën

Bacteriën Kleine micro-organismen: enkele duizendsten van een millimeter of kleiner Omgeven door een stevige celwand en een plasmamembraan Geen kern; wel erfelijk materiaal en verschillende structuren in het cytoplasma Op celwand uitsteeksels  hechten aan een oppervlak of informatie uitwisselen onderling

Bacteriën Verschillende vormen:

Bacteriën Vermenigvuldigen zich via deling (mitose), afhankelijk van temperatuur, pH, aanwezigheid voedingsstoffen, zuurstofgehalte Staafvormige bacteriën ook sporenvorming. Kunnen jaren in de omgeving overleven  moeilijk te bestrijden

Bacteriën Gastheer wordt ziek door de gevormde gifstoffen: Exotoxinen Endotoxinen Voorbeelden: Salmonella Campylobacter Clostridium Enz, enz, enz

Virussen

Virussen Kleinste micro-organisme: 0,02 tot 0,2 micrometer Een hoeveelheid erfelijk materiaal, ingesloten in een omhulsel van eiwit Geen stofwisseling, kan zich niet zelfstandig voortplanten  gastheer nodig

Werking virus

Virussen Hoe maken virussen een dier ziek? Koppelen zich aan een specifieke celsoort; injecteren daarin het eigen erfelijk materiaal In de gastheercel geeft het erfelijk materiaal van het virus de opdracht om nieuwe virussen te maken  dood van de gastheercel of zelfs de dood van het organisme waar de cel deel van uitmaakt Verschil tussen een bacterie en een virus

Gunstige micro-organismen Niet alle micro-organismen zijn schadelijk: Bacteriën in de pens Darmflora Normale bacteriële huidflora Schimmels bij de bereiding van kaas

Toevoegen aan begrippenlijst Endoparasiet Ectoparasiet Micro-organisme Schimmels Bacteriën Virus Wormen Parasitaire protozoën Protozoën

Opdracht 1 Maak individueel een schema van de veroorzakers van ziekte. Verdeel ze in groepen, zodat je duidelijk overzicht krijgt.

Gebruik hiervoor onderstaande begrippen Tumoren Vergiftiging Endoparasiet Ectoparasiet Schimmels Bacteriën Virus Wormen Parasitaire protozoën Protozoën insecten luis vlo made spinachtigen teek Mijt vacht mijt gravende mijt wormen lintworm spoelworm parasitaire protozoën coccidiose cryptosporidium toxoplasmose neospora giardia Besmettelijke ziekte Niet besmettelijke ziekte Micro-organisme Erfelijke aandoeningen Trauma Micro- organisme

mechanisch geweld/trauma tumoren besmettelijk veroorzakers niet besmettelijk aangeboren/erfelijk vergiften voedingsfouten mechanisch geweld/trauma tumoren besmettelijk parasieten ectoparasieten insecten luis vlo made spinachtigen teek mijt vacht mijt gravende mijt endoparasieten wormen lintworm spoelworm parasitaire protozoën coccidiose cryptosporidium toxoplasmose neospora giardia microorganismen bacteriën schimmels virussen protozoën

Beantwoordt de vragen Wat is incubatie tijd? Benoem niet besmettelijke veroorzakers van ziektes Benoem besmettelijke veroorzakers van ziektes Wat is het verschil tussen endo- en ectoparasieten? Benoem 2 voorbeelden van endoparasieten. Benoem 2 voorbeelden van ectoparasieten. Wat zijn mirco-organisme? Wat is een bacterie? Wat is een virus? Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

Aandoeningen

Rund Mond,- en klauwzeer BSE Leptospirose IBR BVD Mastitis Wormen Schurft Coccidiose Blauwtong Neospora Brucella Abortus Runder TBC Salmonellose Para TBC Mortellaro

Varken APP (eenzijdige longontsteking) PAR ( snuffelziekte) Brucellose Circo (PCV2) Clostridium Coccidiose E-coli* * - speendiarree Influenza - geboortediarree MKZ - slingerziekte Mycoplasma PIA PRRS Parvo Streptococcen Aujeszky

Pluimvee Kalkpoten Botulisme Vogelpest Parasieten Coccidiose Ziekte van Gumboro ILT Newcastle Disease Salmonella M.g. Trilziekte Vlekziekte Botulisme, toxine,verlamming

Opdracht 2 Individueel Ziekte uitwerken: Naam ziekte Veroorzaker ziekte Symptomen Behandeling/medicatie Besmettingswegen (oorzaak en verdere verspreiding etc.) Meldingsplicht? (waar, wie, wanneer etc.) Maatregelen (preventief & curatief) dieren en verblijf (medicatie, quarantaine, hygiëne, overige dieren etc.) Maatregelen (preventief & curatief) verzorgers en overige medewerkers (bescherming, medische aspecten etc.) Registratie (logboek, I&R dieren etc.) Gevolgen ( productie, financieel)

Opdracht 3 Presentatie Je presenteert aan de klas de ziekte die je hebt uitgewerkt. De presentatie duurt maximaal 10 minuten en doe je in je eentje.

Einde