Pesten op school Marjan Hoving 10 maart 2007

Waar hebben we het over? Pesten is systematisch psychisch, fysiek en/of seksueel geweld van een leerling of een groep leerlingen ten opzichte van één of meer leerlingen, die niet (meer) in staat is/zijn zichzelf te verdedigen.

Plagen Gelijkwaardige partijen Soms, niet structureel Hoort bij opgroeien Word je ‘hard’ van Kan je om lachen Doe je terug

Pesten Ongelijkwaardige partijen Structureel Hoort helemaal niet bij opgroeien Berokkent schade, ook voor later Levert veel verdriet op Heb je geen verweer tegen

Vormen van pesten Direct contact Slaan, schoppen, schelden Spullen stukmaken, afpakken Bijnamen gebruiken Negeren, uitsluiten Bedreigen, afpersen Betasten, aanranden Zichtbaar, ook voor anderen, wie pest/wordt gepest

Vormen van pesten (2) Indirect contact (digitaal pesten) D.m.v. SMS of MMS D.m.v. E-mail D.m.v. Internet D.m.v. chat Anoniem, harder, frequenter SMS (of MMS): *sms/mms: beledigen of bedreigen *lelijke foto of erge dingen verspreiden over iemand *persoonlijke tekst doorsturen naar anderen Via mail: *E-mailbox inbreken en password vernaderen of: erge berichten sturen naar contactpersonen van die persoon *Heel veel berichten of virus sturen om computer te laten vastlopen Internet/chat: *iemand uitsluiten uit groep *je anders voordoen dan wie je bent, en de reactie van persoon doorsturen *roddels verspreiden?foto’s manipuleren *haat- website oprichten+ stemmingen houden over slachtoffer.

Cijfers 1992 (!): 385.000 kinderen 1:4 in primair onderwijs 1:12 in voortgezet onderwijs Groep 6, 7 en 8, Klas 1, 2 en 3

De feiten (1)- 2005: 20% kinderen (PO) en 35% jongeren (VO) wel eens gepest via e-mail of SMS 20% last van pesten en schelden tijdens chatten (chatbox en MSN) 10% geconfronteerd met seksuele toespelingen tijdens chatten

De feiten (2)- 2005 87% leerlingen (PO en VO) geven aan op internet ‘wel eens vervelende dingen mee te maken’ 18% 14-jarigen heeft tijdens chatten wel eens telefoonnummer aan ander gegeven. 20% van deze groep kreeg vervolgens ‘vervelende ervaring’.

De nieuwste feiten 2006 (1): Pesten in het echte leven komt vaker voor dan online pesten Risicofactoren voor online gepest worden: de mate waarin men zelf online pest, en de mate waarin men in het echte leven gepest wordt.

De nieuwste feiten 2006 (2): Het risico op online pesten is groter voor jongens dan voor meisjes en groter voor vmbo-leerlingen dan voor havo en vwo-leerlingen

De nieuwste feiten 2006 (3): Online gepest worden levert minder gevoelens van eenzaamheid op dan gewoon pesten. De combinatie van gepest worden in het ‘echt’ en online zorgt voor grootste psychosociale problemen

De nieuwste feiten 2006 (4): jongeren die in het echte leven gepest worden internetten intensiever (o.a. om de eenzaamheid te verdrijven). Echter! Hoe intensiever er ge-internet wordt, des te groter het risico op online pesten.

De nieuwste feiten 2006 (5): Conclusie onderzoek: Digitaal pesten niet als een afzonderlijk probleem beschouwen Gecombineerde preventieve aanpak digitaal pesten en ‘echt’ pesten is aan te bevelen

Onderzoek naar Cyberpesten (Vlaanderen, eind 2005): Sterke band cyberpesten en klassiek pesten Alleen bij jongeren die alleen cyberpesten sprake van rolverandering Bij gebrek aan betrokkenheid en deskundigheid van ouders meer risico op pestgedrag Jongens vaker dader dan meisjes

Psychologische mechanismen: ‘samenzwering om te zwijgen’ ‘omstandersdilemma’ Zondebok/ ‘blame the victim’

Aanpak Voorwaarden: Erkennen van het probleem door docenten, ouders, pesters, slachtoffers, zwijgende meerderheid. Preventieve maatregelen treffen: met ouders en leerlingen over hebben en spelregels formuleren. Als het zich (toch) voordoet, als docent/mentor aandacht aan besteden en duidelijk stelling tegen nemen.

Aanpak (2) Als pesten niet verdwijnt: Vertrouwenspersoon inschakelen voor slachtoffer. Docent/mentor, schoolleiding, schoolbestuur aanspreken. Klacht indienen.

Aanpak (3) Vijfsporenbeleid Hulp voor kind/jongere, die wordt gepest (advies, begeleiding, assertiviteitstraining. Hulp voor pester: sociale vaardigheidstraining of cursus agressiehantering. Hulp voor zwijgende meerderheid: mobiliseren. Hulp voor leerkracht; achtergrond informatie, manieren om te voorkomen/stoppen.

Aanpak (4) Hulp voor ouders; achtergrondinformatie en advies.

Instrumenten Teamtraining Ouderavond Nationaal Onderwijsprotocol Tegen Pesten/ brochure Digitaal Pesten Theater, toneelvoorstelling, rollenspel, video’s Gedragsregels/omgangsvormen opstellen met klas (en deze consequent uitvoeren!)

Stellingen (1) Laat het onderwerp rusten als niet wordt gekozen voor een beleidsmatige en structurele aanpak waar alle partijen bij worden en blijven betrokken! Een themaweek voor leerlingen, een losse ouderavond, alleen een musical of toneelstuk, het berokkent meer schade dan dat het oplevert!

Stellingen (2) Het is voor de school nauwelijks mogelijk om een succesvol anti- digitaal- pestbeleid te ontwikkelen en uit te voeren.

Stellingen (3) Leerlingen mogen op school niet (onbeperkt) gebruik maken van internet-, GSM en andere digitale diensten. Dat geeft ouders en docenten meer ruimte tot controle en sturing.

Stellingen (4) Digitaal pesten is een afzonderlijk probleem en staat los van het zogenaamde ‘klassieke pesten’. Vanuit oogpunt van preventie is dan ook een aparte aanpak noodzakelijk van digitaal pesten en ‘klassiek’ pesten (d.w.z ‘los’ van elkaar).