Het vlaggensysteem voor jongeren In gesprek over seksueel gedrag

Bedoeling vlaggensysteem 1.Seksueel gedrag van kinderen en jongeren correct inschatten Objectiviteit en neutraliteit te bevorderen Criteria en argumenten aan te bieden 2. Gesprek te stimuleren Nuancering en normalisering Gemeenschappelijke taal 3.Pedagogisch reageren Instrumenten en methodieken aan te bieden. 3 centrale doelstellingen Correct inschatten: vaak wordt het gedrag gezien door de ogen van een volwassene en hebben we de neiging meer seksuele betekenissen te zien dan kinderen in realiteit bedoelen. De beleving als kind verschilt in belangrijke mate met de beleving als volwassene. Je persoonlijke gevoelens volgen kan je soms hinderen en het gedrag verkeerd doen inschatten. Bovendien hebben we allemaal verschillende belevingen en ervaringen, en hebben we vaak alleen ons eigen referentiekader en eigen ervaringen. Er kan bijvoorbeeld een groot verschil zijn naargelang je man of vrouw bent, naargelang het gezin waaruit je komt,… Gesprek stimuleren: seksueel gedrag wordt nog vaak niet besproken uit gêne, onmacht, onzekerheid, weerstand,…Dit helpt de kinderen niet echt vooruit in een tijd waar steeds explicieter over seks wordt bericht via de media en internet. Pedagogisch reageren: ook bij seksuele ontwikkeling is je hulp, coaching, begrenzing of uitleg soms nodig voor kinderen. Met dit systeem willen we opvoeders en ouders meet handvatten bieden.

Visie op weerbaarheid Cfr weerbaar in het verkeer Leer je niet door op de achterbank van een auto te zitten Wel door als zwakke weggebruiker je veilig op straat te kunnen begeven Zicht hebben op risicosituaties Gedrag van anderen kunnen inschatten Zelf geen gevaarlijke situaties veroorzaken Beschermingsmaatregelen kennen

Mag dat? Tijdens het vadertje en moedertje spelen zoent een meisje van 4 haar broertje van 5 op de mond.

Magdat? Een blote jongen van 10 zet een meisje van 10 onder druk om hem te pijpen.

3.9.Welke vlag? Een moeder wast de piemel van haar 12 jarige zoon onder de douche. Ze vindt een goede hygiëne belangrijk.

Grensoverschrijdend of niet? Verschillen in beoordeling Ngl persoonlijke aanvoelen en visie Ngl de persoon over wie het gaat Ngl de context

Beoordelen van seksueel gedrag Groene vlag: aanvaardbaar en positief seksueel gedrag Gele vlag: occasioneel licht grensoverschrijdend gedrag Rode vlag: zorgwekkend grensoverschrijdend gedrag Zwarte vlag: zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag

6 beoordelingscriteria Toestemming (wederzijds) Vrijwilligheid Gelijkwaardigheid Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat Contextadequaat Zelfrespecterend

Consent of wederzijdse toestemming In kindertaal: Als we het allebei goed en prettig vinden, dan is het ok. Ik moet goed vragen of het ok is Als ik het niet wil, dan moet ik dat zeggen en het niet doen. Als mijn vriend/in zegt dat hij/zij niet wil, dan mag ik niet aandringen

Vrijwilligheid In kindertaal: Ik doe het alleen omdat ik het zelf wil Ik doe het niet om de ander een plezier te doen of omdat ik bang ben dat de ander boos zal worden Ik mag niet aandringen als de ander niet wil

Gelijkwaardigheid In kindertaal: Seksueel getint contact met iemand die veel ouder, sterker of slimmer is, is niet ok Seksueel getint gedrag met iemand die veel jonger of zwakker is ook niet.

Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat gedrag In kindertaal: Ik doe geen dingen war ik te oud of te jong voor ben Zie normatieve lijst

Aangepast aan context In kindertaal: Ik hou rekening met mijn omgeving en doe geen dingen die anderen zouden kunnen storen of chockeren. Anderen houden ook rekening met wat jij storend vind.

Zelfrespecterend In kindertaal: Ik doe mezelf geen pijn. Ik denk na over de schadelijke gevolgen van mijn gedrag voor mezelf

Schema Grensoverschrijding op één van de criteria voldoende Mate van grensoverschrijding bepaalt de kleur van de vlag Herhaald gedrag-rodere kleur Urgentie vanaf Rood Seksueel misbruik: grijze zone

groen geel rood zwart toestemming OK +- OK - OK --OK vrijwilligheid gelijkwaardigheid Leeft/ontw. adequaat Context-adequaat Zelfrespect

Definitie Seksueel grensoverschrijdend gedrag is seksueel gedrag dat op één van de criteria niet voldoet (bleek grijs) Seksueel misbruik is seksueel gedrag (donker grijs) Dat duidelijk zonder wederzijdse toestemming Zonder vrijwilligheid Zonder gelijkwaardigheid tussen de partners gebeurt.

Stuurwiel

Oefening Welke vlag zou je volgende situaties geven? Zoek op in de normatieve lijst Bekijk de criteria

Reactiewijzen Afhankelijk van: je rol en positie tav kind/jongere Leeftijd van het kind/jongere Tav wie je reageert Observatie van gedrag Gedrag zelf Niet op je gevoel alleen voortgaan

Hoe reageren? Groen: accepteren en eventueel uitleggen Geel: uitleggen, begrenzen en alternatieven bieden, signaleren, coachen Rood: verbieden, uitleggen en controleren, eventueel bemiddelen, melden, straf of interventie aankondigen, coachen Zwart: verbieden, uitleggen, tussenkomen met straf of/en begeleiding of andere interventie, melden

Groene vlag Tijdens het vadertje en moedertje spelen zoent een meisje van 4 haar broertje van 5 op de mond. OK voor alle criteria

Groene vlag reactie Op ingaan of negeren Ik zie dat je zoenen leuk vindt Bevestig en respecteren Dat is goed, dan weet je goed hoe het voelt Niet: uitlachen, verbieden, zwijgen, vernederen,

Rode vlag reactie Een blote jongen van 10 zet een meisje van 10 onder druk om hem te pijpen

Rode vlag reactie Tav jongen Benoem Ik zie (ik hoor) dat je een meisje hebt gedwongen aan je piemel zuigen Verbied Dat kan je niet doen Zeg waarom Je dwingt haar: je kan een ander niet dwingen tot seks. Dat is absoluut verkeerd Jullie zijn nog te jong Monitor Als dit nog eens gebeurt zullen we maatregelen moeten nemen Hoe ga je je excuses aanbieden? Hoe doe het anders?

Tav meisje Benoem Ik zie (ik hoor) dat die jongen je heeft gedwongen aan zijn piemel zuigen Verbied Dat mag hij niet doen Zeg waarom hij dwingt je: je kan een ander niet dwingen tot seks. Dat is absoluut verkeerd Jullie zijn nog te jong Monitor Dit mag niet nog eens gebeuren Hoe kan hij zijn excuses aanbieden? Hoe kan jij reageren als het nog eens gebeurt?

Zwarte vlag reactie Een meisje van 10 zit op de schoot van een volwassen man. Deze streelt haar borstjes terwijl ze dat niet leuk vindt.

Zwarte vlag reactie tav man Benoem Je hebt een meisje op je schoot genomen en aan haar borstjes gevoeld. Zij vindt dat niet leuk. Verbied Dat is fout, dat kan je niet doen. Waarom zij is veel jonger dan jij en durft dat niet te weigeren. Monitor Straf of begeleid Je kan niet meer als begeleider werken.

Reactie tav meisje Benoem Man heeft jou op schoot genomen en aan je borstjes gevoeld. Jij vind dat niet leuk. Verbied Dat is fout, dat kan hij niet doen. Waarom jij bent veel jonger dan hij en kan dat niet moeilijk weigeren. Monitor Hoe kunnen we voorkomen dat dit nog eens gebeurt? Wat doen we tav de man Wat kan jij doen als dit nog eens voorvalt?

Toepassing vlaggensysteem 1.Juister inschatten van seksueel gedrag Een éénduidiger visie Discussies worden vlugger uitgeklaard Helpt groen seksueel gedrag een plaats te geven 2. Bespreekbaar maken van Seksueel gedrag Helpt om seksueel gedrag bespreekbaar te maken Helpt emoties te hanteren die SGG oproept Stimuleert het praten over SGG, ook onder jongeren Het gesprek is neutraler en rustiger

Toepassing 3. Reactiewijze aanpassen Je kan kinderen verantwoordelijkheid geven Het kind luistert en voelt zich begrepen, is minder defensief Het SGG neemt af Je helpt kinderen een bruikbaar intern kompas te ontwikkelen