Welkom laaggeletterde ouders bereiken met leesbevordering ‘Spelen met Ruimte, in de lokale samenwerking’ Nieuwegein, 8 december 2016 Welkom laaggeletterde ouders bereiken met leesbevordering Mede mogelijk gemaakt door:

Tel mee met Taal & Kunst van Lezen Drie programmalijnen: BoekStart (baby’s en kinderopvang) De Bibliotheek op school (basis en voortgezet onderwijs) Leesbevorderingsnetwerken (strategisch landelijk, regionaal, lokaal) De aanpak van laaggeletterdheid kan niet los worden gezien van maatregelen om taalachterstanden en laaggeletterdheid te voorkomen, zoals leesbevordering. Leesbevordering richt zich niet alleen op kinderen met een taalachterstand, maar op alle kinderen. Met leesbevordering streven we immers ook culturele doelen na, zoals leesplezier en het lezen van literaire teksten. We verbinden het aanpakken van laaggeletterdheid bij volwassenen bovendien met het voorkomen van taalachterstanden en het bevorderen van leesplezier bij kinderen. Dit draagt bewezen bij aan taalontwikkeling en kan laaggeletterdheid op latere leeftijd helpen voorkomen4 In de periodes 2008-2011 en 2012-2015

Tel mee met Taal & Kunst van Lezen Hoofddoelstelling Preventie In 2018 zijn in totaal 1 miljoen jonge kinderen tot en met de basisschoolleeftijd bereikt met leesbevorderingsactiviteiten, zodat hun taalvaardigheid en leesplezier toenemen

Actielijn 3 Voortbouwen op 8 jaar Kunst van Lezen Doorontwikkeling en versterken

Actielijn 4A Via BoekStart en de Bibliotheek op school worden laagtaalvaardige kinderen beter bereikt. Stichting Lezen en de KB werken samen met Stichting Lezen & Schrijven. De lokale Bibliotheek ondersteunt consultatiebureaus, kraamzorg, kinderopvang en scholen bij de preventieve aanpak laaggeletterdheid. Bijvoorbeeld VoorleesExpress, BoekStartcoach en Scoor een Boek!

BoekStart voor baby’s

Status Baby circa 3 mnd: ouders krijgen een waardebon om hun baby gratis lid te maken van de Bibliotheek Gratis BoekStartkoffertje met 2 boekjes cadeau Bijna alle Bibliotheken in Nederland doen mee In 2015 zijn 54.000 koffertjes opgehaald; 30% van alle geboren baby’s

BoekStart voor baby’s Gratis lidmaatschap voor je baby Het BoekStartkoffertje met twee boekjes Adviezen over voorlezen Ouder- kind activiteiten Digitaal magazine Boeken-en voorleestips

Theoretische onderbouwing Diverse wetenschappelijke studies tonen aan: vroeg beginnen met voorlezen loont Berg, H. van den (2015). From BookStart to BookSmart: about the importance of an early start with parent-child reading. Leiden: Universiteit Leiden.  - Onder invloed van BoekStart gaan meer ouders al vroeg voorlezen. - Ouders die meedoen met BoekStart en hun baby al voor dat deze acht maanden oud is voorlezen, hebben kinderen die hoger scoren op taal. - De effecten zijn sterker op langere termijn (‘sneeuwbaleffect’). - Vooral temperamentvolle baby’s profiteren ervan als hun ouders meedoen met BoekStart. - BoekStartouders bezoeken vaker de Bibliotheek en zijn bekender met babyboekjes.

The 30 million word gap Hoeveel woorden horen kinderen? • Een kind uit een gezin met ongeschoolde/laaggeschoolde ouders hoort 615 woorden per uur. • Een kind uit een gezin met ouders met een redelijke opleiding hoort 1.251 woorden per uur. • Een kind uit een gezin met hoogopgeleide ouders hoort 2.153 woorden per uur.   Na vier jaar betekent dit dat een kind uit een gezin waar veel gepraat wordt 30 miljoen woorden meer heeft gehoord dan een kind uit een ‘zwijgzaam’ gezin! Dit wordt ook wel de kloof van 30 miljoen genoemd . De gevolgen voor de woordenschatontwikkeling zijn enorm, temeer omdat bleek dat de woorden die in zwijgzame gezinnen werden gebruikt veel minder gevarieerd waren dan de woorden in de praatgrage gezinnen. Kinderen uit gezinnen waar weinig gepraat wordt hebben in die eerste jaren dus veel minder kans om een flinke woordenschat te ontwikkelen. De kinderen uit deze gezinnen bouwen in drie jaar tijd een woordenschat van 525 woorden op, terwijl de kinderen uit de praatgrage gezinnen op die leeftijd al 1.100 woorden kennen. Dit is een belangrijk gegeven, want de omvang van de woordenschat heeft een grote invloed op het leren lezen en het leren begrijpen van teksten. Daar komt bij dat in gezinnen waar weinig wordt gepraat de taal over het algemeen minder gevarieerd is en minder uitnodigt tot interactie. Bron: Hart & Risley (1995)

De positieve spiraal van Mol & Bus (2011) Wie vaak leest in zijn vrije tijd, ziet de leesvaardigheid groeien, en gaat als gevolg daarvan weer vaker lezen (Mol, 2010 Stichting Lezen beschouwt dit als de positieve spiraal van het lezen. De spiraal pakt optimaal uit als deze vroeg in gang wordt gezet en geen onderbrekingen krijgt. De leesontwikkeling begint idealiter in de babytijd, om vervolgens een leven lang door te lopen. Stichting Lezen noemt dit de doorgaande leeslijn1. Door kennismaking met de wereld van de literatuur en het boek vergroten kinderen spelenderwijs hun woordenschat en verhogen kinderen en jongeren hun taalniveau. Een gunstig, maar doorslaggevend neveneffect is dat, dankzij de continue groei van leesvaardigheid, taalachterstanden teruggedrongen worden, waardoor minder kans ontstaat op laaggeletterdheid.

Bereik BoekStart 13% van de laagopgeleide ouders haalt het BoekStart-koffertje op 38,3% van de hoogopgeleide ouders haalt het BoekStart-koffertje op veel ouders op zoek zijn naar tips en suggesties om de verbale interactie met moeilijke kinderen te verbeteren. Voor laagopgeleide ouders is het ook belangrijk dat ze meer inzicht krijgen in de intensiteit en kwaliteit van de interactie met hun kind en de noodzaak om interacties te intensiveren

BoekStart 2.0 Meer laagtaalvaardige gezinnen bereiken: ● Verrijking ● Ondersteuning ● Doorverwijzing Er is nog weinig bekend over hoe laaggeletterde ouders effectief ondersteund kunnen worden

Pleidooi voor meer aandacht voor leesbevordering door het consultatieburau. Iedere ouder profiteert van de inzet van de JGZ professional. Meer op maat aandacht geven aan het belang van voorlezen en voorbeeldgedrag laten zien.

Advies en voorlichting   Moeder gaf aan niet voor te lezen omdat haar kindje zo beweegelijk is.

Welkom Deze e-learningmodule ondersteunt je bij het stimuleren van voorlezen bij het jonge kind (0-4 jaar) met het doel het leesplezier en de taal/spraak-ontwikkeling positief te beïnvloeden. Na het doorlopen van deze module weet je meer over voorlezen aan jonge kinderen en hoe de leesontwikkeling verloopt. De praktische en tactische aanwijzingen ondersteunen je bij het in gesprek gaan met ouders en hen aan te moedigen zo vroeg mogelijk met voorlezen te beginnen. Daarnaast kun je ouders helpen via BoekStart de weg te vinden naar de Bibliotheek. De e-learningmodule duurt ongeveer 45 minuten. Nadat je de module hebt doorlopen, maak je een toets die uit 20 meerkeuzevragen bestaat. Als je hiervoor slaagt, ontvang je een accreditatiepunt. Filpje maakt onderdeel uit van de elearning waarin aandacht is voor het adviseren van laagtaalvaardige gezinnen.

Presentatie Een van de meest aansprekende interventies is de BS coach. Yvonne van de Logt van Bibliotheek Rivierenland heeft met de BoekSatrtcoach een laagdrempelige aanpak gevonden om ouders beter te bereiken via het consultatiebureau. De BS coach regelmatig aanwezig op het cb en geeft ouders informatie, tips en direct al lichte voorleesondersteuning.

Opdracht Hoe kunt u vanuit uw eigen organisatie of werkgebied taalzwakke gezinnen bereiken met leesbevordering? ● Wie heb je nodig? (partners) ● Wat heb je nodig? (materialen, expertise etc) ● Waar en hoe benader je de doelgroep? ● Hoe kun je ouders ondersteunen; wat werkt het beste in je praktijk?