Psychose en Schizofrenie Lieuwe de Haan Arjen Sutterland Zorglijn Vroege Psychose

Inhoud 1. Wat is psychose? 2. Wat is schizofrenie? 3. Welke symptomen komen voor bij psychosen? 4. Wat is het beloop? 5. Hoe vaak komt het voor en welke oorzaken kennen we? 6. Genen 7. Hersenen en dopamine 8. De behandeling

1. Psychose Als neutrale informatie bijzonder wordt

Waarom kijken zij mij zo aan?

Ze willen me iets zeggen met cijfer 9

Ik wordt in de gaten gehouden

Hoe weet ze dat over mij?

De overheid geeft me een boodschap..

Dopamine ~ Belangrijk Howes, O. D. et al. Arch Gen Psychiatry 2009;66:13-20.

Psychose Bij psychose is de informatie verwerking verstoord. Hierbij krijgen mensen vaak het idee dat zaken speciaal voor hen bedoeld zijn. Degenen die dit meemaken proberen hier logica in te vinden en kunnen zo tot waanideeën komen. Meer en langdurige dopamine afgifte speelt hier een belangrijke rol in.

Psychose is divers Ontwikkeling: soms plotseling vaker geleidelijk Veel variatie: soms chaotisch en bizar soms opgewonden of juist erg teruggetrokken zelfverzorging kan ernstig tekortschieten soms is het moeilijk om contact te leggen

Wanen Individuele overtuigingen zonder voldoende grond, waaraan iemand blijft vasthouden ondanks bewijzen van de onjuistheid ervan. Wanen kunnen niet herleid worden tot opvattingen die horen bij een bepaalde (sub)cultuur of religieuze gemeenschap. Vrijwel altijd staat de persoon zelf in het middelpunt. Hij of zij ondergaat bepaalde invloeden, krijgt speciale aandacht of heeft bijzondere eigenschappen. Er zijn verschillende soorten wanen

Misidentificatie waan Paranoïde waan Beïnvloedingswaan Grootheidswaan Religieuze waan Somatische waan Nihilistische waan Misidentificatie waan ….

2. Schizofrenie Schizofrenie is een aandoening met vele gezichten Het beloop loopt sterk uiteen van gunstig tot uiterst ongunstig

Dus niet: gespleten persoonlijkheid

Schizofrenie en andere psychosen 1. Schizofrenie 2. Schizofreniforme stoornis 3. Schizoaffectieve stoornis 4. Waanstoornis 5. Kortdurende psychotische stoornis 6. Gedeelde psychotische stoornis 7. Psychotische stoornis door somatische aandoening 8. Depressie met psychotische kenmerken 9. Manie met psychotische kenmerken 10. Psychotische stoornis door een middel

Diagnose volgens DSM-IV

Schizofrenie [DSM-IV] Kenmerkende symptomen Minimaal twee van de volgende, elk gedurende één maand een belangrijk deel van de tijd aanwezig (of korter bij succesvolle behandeling): Wanen Hallucinaties Onsamenhangende spraak (incoherentie) Ernstig chaotisch of katatoon gedrag Negatieve symptomen, d.w.z affectvervlakking, gedachten- of spraakarmoede of apathie

Schizofrenie [DSM-IV] C. Duur: Verschijnselen van de stoornis zijn gedurende tenminste zes maanden ononderbroken aanwezig. In deze periode van zes maanden moeten er tenminste één maand symptomen zijn die voldoen aan criterium A Verschijnselen kunnen zich beperken tot beperken tot negatieve symptomen of tot twee of meer symptomen uit criterium A in een lichte vorm (vreemde overtuiging, ongewone zintuigelijke ervaringen)

3. Symptomen bij Psychosen

Positieve en negatieve symptomen Wanen Hallucinaties Verwardheid Minder actief Verminderd initiatief Vlakke emoties vervlakking Sociaal terugtrekgedrag Spraakarmoede

Symptomen a. Inhoudelijke denkstoornissen b. Waarnemingsstoornissen c. Verwardheid d. Negatieve symptomen e. Cognitieve stoornissen f. Stemmingsstoornissen g. Angststoornissen h. Gebrek aan inzicht

a. Inhoudelijke Denkstoornissen afwijkende denkbeelden, opvattingen en interpretaties. Milde varianten: magisch denken [bijgelovigheid helderziendheid]. Ernstig: wanen

b. Waarnemingstoornissen

Hallucinaties Horen, voelen, zien en/ of ruiken Terwijl er in de realiteit geen stimulus is

De meest voorkomende, waarnemingstoornis bij schizofrenie Stemmen horen De meest voorkomende, waarnemingstoornis bij schizofrenie BV: stemmen die zich tot de patient richten:. “je ogen staan raar” of “er is iets mis met jou” of over de patient spreken: bv. “wat ziet hij er vreemd uit” of “het gaat niet goed met hem”.

c. Verward denken Associatief Onlogisch Gedachteblokkade

d. Negatieve symptomen Verminderde emotionele ervaring en uitingen Spraakarmoede Gebrek aan interesse Apathie Gebrek aan sociale belangstelling

e. Stoornissen van cognitieve functie Moeite met verwerken van ingewikkelde of snel opeenvolgende indrukken Aandacht # Inprenting #: geheugenklachten Het minder goed herkennen van gezichtsuitdrukkingen Moeite om alledaagse gesprekken op gang te houden.

f. Stoornissen in stemming

Depressie & Piekeren

g. Angst stoornissen 20% Sociale fobie 15% Obsessieve Compulsieve stoornis 5% Paniekstoornis

h. Verstoord inzicht Komt vaak voor en heeft Invloed op de therapietrouw

4. Beloop psychotische episoden restfasen

Uitkomst 1e episode 37 onderzoeken, 4100 patienten, 38 maanden gevolgd Menezes, 2006

WHO incidentie studie Psychose 776 patienten, 25 jaar gevolgd Harrison e.a., 1998

4. Hoe vaak komt het voor. 5. Hoe vaak komt het voor 4. Hoe vaak komt het voor? 5. Hoe vaak komt het voor? Jaarlijkse zijn er 2/10.000 nieuwe gevallen 0.7/100 mensen krijgt in zijn/haar leven schizofrenie

Jongvolwassenen & psychiatrische stoornissen

Risicofactoren: omgeving 4. Hoe vaak komt het voor? 5. Oorzaken? Risicofactoren: omgeving

Cannabis

Migratie

Opgroeien in een grote stad

Trauma

Genen

Risico op schizofrenie voor 1e graads familieleden

Risico op schizofrenie voor 2e graads familieleden

Omgeving en genen bepalen in interactie de kwetsbaarheid

7. Hersenen en Dopamine

Hersenen: netwerk Gehoor schors Verwerkt geluid Basale Kernen Bij hallucinaties ook actief Basale Kernen Beweging Emoties Hyperactief: psychose Te veel antipsychotica: Stijfheid, trillen Achterste kwab Verwerkt Beelden Gezichts herkenning Frontale Schors Problemen oplossen Plannen organisatie Hippocampus Leren geheugen Limbisch systeem emoties

Dopamine ~ psychose

Dopamine Denken Aandacht Emotie Beloning Beweging

Dopamine is actiever Howes, O. D. et al. Arch Gen Psychiatry 2009;66:13-20.

8. Behandeling

a. Antipsychotica

Antipsychotica zijn effectief verminderen psychose Leucht e.a. 2008

Antipsychotica zijn effectief voorkomen terugval Leucht e.a. 2008

Zorglijn Vroege Psychose Bedankt u voor uw vertrouwen Aantal patienten in psychiatrische kliniek ~ antipsychotica

Werking antipsychotica Binden aan het ontvangst station van dopamine Daardoor wordt het signaal gedempt

Verschillen Effect van de verschillende antipsychotica is vergelijkbaar Alleen clozapine is effectiever

bijwerkingen Verschillen per antipsychoticum: Trillen, stijfheid Gewichts toename Verhoogd bloedsuiker en vetten Seksuele functiestoornissen Aanmaak van bloedcellen

a. Zelfvertrouwen b. Samenwerking c. Drugs Waar kunnen we de meeste winst halen? a. Zelfvertrouwen b. Samenwerking c. Drugs

a. Zelfvertrouwen

Verbeteren van zelfvertrouwen Psycho educatie Cognitieve Gedragstherapie Individual Placement Support Gezins Interventie Fitness Lotgenoten contact

% patienten met een betaalde baan na 1 jaar IPS vs Stapsgewijze Arbeids Voorbereiding

Fitness Cognitie Zelfvertrouwen

Effect begeleid lotgenoten contact Ook toename optimisme en zelfvertrouwen Castelein e.a, 2008

b. Samenwerken

Assertive Community Treatment Multidisciplinair Contact krijgen en houden Maximale bereikbaarheid Caseload 10-15 Zorg aan huis Praktisch en zelfmanagement

Assertive Community Treatment vs standaard zorg Relatief Risico op slechte uitkomst

c. Drugs

Cannabis vrije dagen na Training Motiverend interviewen en Familie Interactie Vaardigheden vs Alleen Psycho educatie Smeerdijk e.a. 2010

Onderzoek naar ontwikkeling melktandjes Voeding en infectie relateren aan ontwikkeling Samenwerking met Mount Sinai Hospital New York Nodig: 1 melktandje van patient

Bedankt voor Uw aandacht !

Zorglijn Vroege Psychose