Vleermuizen en offshore windenergie Sander Lagerveld & Bob Jonge Poerink 10 Oktober 2014

Agenda  Vleermuizen en windturbines  Vleermuizen op zee  Risico’s voor offshore windenergie  Mogelijke aanpak om risico’s te vermijden/verkleinen

Vleermuizen en windturbines in het nieuws:

Vleermuis slachtoffers  Oorzaken: ● Aantrekking ● Aanvaringen & Barotrauma  Aantallen variëren sterk per locatie. Op sommige locaties geen verband tussen gemeten activiteit en aantal slachtoffers (Bach et al, 2014)  Migrerende soorten meest kwetsbaar  Meeste slachtoffers in Juli - September

Natuurwetgeving Internationaal:  Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats (Bern)  Convention on the conservation of migratory species (Bonn)  Bat agreement Nationaal:  FF-wet (Alle soorten vleermuizen in cat III)  NB-wet (Meervleermuis in Meijendel & Berkheide)  Nieuwe natuurwet

Soortenstandaarden Citaat uit Soortenstandaard Ruige dwergvleermuis: Planning en pre-constructiefase:  Is een windpark gepland in een migratieroute?  Afweging van alternatieve locaties windmolens in relatie tot vleermuizen. Post-constructiefase:  Stopzetten turbines tijdens perioden met veel trek (stilstandvoorziening)  Monitoring effectiviteit maatregelen

Aanvaringsslachtoffers Noord Duitsland Dürr et al 2014

Migrerende soorten Tweekleurige vleermuis Rosse vleermuis Ruige Dwergvleermuis Bosvleermuis Meervleermuis

Migratieroutes  Belangrijke migratieroutes langs de kust NO  ZW  Bijvoorbeeld van de Ruige Dwergvleermuis (bron: UNEP) ?

Oostzee  Veel vleermuizen offshore, 10 verschillende soorten!  Vleermuizen worden aangetrokken door wind turbines, o.a. door aanwezigheid van insecten  Migratie, maar ook foerageergebied door lokale populaties, in enkele gevallen zelfs verblijfplaatsen  Sterke samenhang met weersomstandigheden Ook offshore vleermuisactiviteit in:  Duitsland, Denemarken & Finland  IJsland, Faroer & UK  USA & Bermuda

Vleermuizen op de Noordzee (voor 2012)  Vondsten booreilanden/schepen:  Waarnemingen tijdens vogeltrektellingen op de kust en surveys op zee  Monitoring met ultrasone recorders op Afsluitdijk, Rottumeroog en Lauwersoog

Veel migratie langs de Nederlandse kust en de Afsluitdijk

Pilot OWEZ en PAWP (2012 en 2013) Doelstellingen:  Zijn vleermuizen aanwezig in offshore wind farms?  Soorten?  Timing?  Weersomstandigheden?  Testen van ultrasone recorders voor offshore condities

Locaties OWEZ en PAWP

Resultaten OWEZ & PAWP 2012  Vleermuizen aanwezig in beide windparken  98% Ruige Dwergvleermuis en 2% Rosse vleermuis.  Sterke correlatie met weersomstandigheden  Migratieperiode  Geen drift!

Recente waarnemingen  In 2013 ook Gewone Dwergvleermuis en Tweekleurige vleermuis in Nederlandse offshore windparken  Ringterugmelding van Ruige Dwergvleermuis (dec 2013)  Verblijvende Ruige Dwergvleermuis in OWEZ (april 2014)  Rosse Vleermuis in juli in OWEZ (2014)  3 x zoveel call sequences bij RWE mast (75 km uit de kust) i.r.t. OWEZ (2014) Blagdon Lake Friesland 600 km

Wat doen vleermuizen boven zee?

Beleidsvragen  Zijn er slachtoffers? Zo ja, hoeveel?  Aantasting beschermde natuurwaarden?  Cumulatieve effecten?  Mitigerende maatregelen noodzakelijk?

Onderzoeksvragen  Waar en wanneer komen ze voor op zee? Ligging migratieroutes/spatiële voorkomen Timing in het jaar en gedurende de nacht Samenhang met trek op land Relatie met weersomstandigheden Vlieghoogte  Slachtoffers? => Gedragsgegevens noodzakelijk! Aantrekking Aantal sequenties  aantal individuen  groepsgrootte Migratie  Foerageren Echolocatie gedurende de dag

Monitoringstechnieken: Batcorder  Ultrasone recorders; automatische registratie vleermuisactiviteit  Offshore bestendig robuust systeem ontwikkeld door Fieldwork Company  Uitgebreid getest in periode  Calibreerbare microfoon; belangrijk voor onderlinge vergelijking van datasets tussen locaties en jaren!  Kwalitatief hoogwaardige opnames maken soortherkenning mogelijk  Dagelijkse controle via status update (GSM)

Eventueel aanvullende monitoringstechnieken t.b.v. gedragsonderzoek Warmtebeeldcamera (thermal imaging) - Gedragsparameters - Aanvaringsslachtoffers - Controle recorders Telemetrie zenderen individuele dieren en volgen met ontvangers op zee en aan de kust (bv Zuidpier IJmuiden)

Potentiële locaties  Meetpalen, platforms, meteo-masten & turbines  Offshore, near shore & kust  Laag & hoog