Betere bodemkwaliteit door rijpadensysteem Bert Vermeulen en Julio Mosquera (A&F) Samenwerking: Telers Jaap Korteweg en Kees van Beek Wageningen UR (A&F, PPO, PRI) Louis Bolk Instituut Financiering onderzoek: LNV, Telers, Senternovem, Noord-Brabant & ZLTO

Principe van vaste rijpadensysteem 3,15 m 6,30 m 30 cm brede rupsen RTK-DGPS positiebepaling

Rijafstanden en ruimte voor de 'banden' in rijpadenteelt op 3,15 m ,8

Bemesten vanaf rijpaden

Zaaien vanaf rijpaden

Peenruggen frezen vanaf rijpaden (3,15 m breed)

Oogst en transport nog niet vanaf rijpaden Hoge investering Gevaar afglijden op nat veld

Doelen van rijpadenteelt met nauwkeurige GPS Uitstekende bodemstructuur –goede gewasopbrengst en productkwaliteit –goede N-benutting, lage emissies –vitaal gewas, weerbaar tegen ziekten Meer werkbare dagen –org. mest in voorjaar, vals zaaibed, vroege zaai, tijdig schoffelen mogelijk –hoge jaarlijkse machinebenutting, evt. ook ‘s nachts werken mogelijk Hoge capaciteit –hoge snelheid, grote werbreedte zonder aansluitrijproblemen Positief bedrijfsrendement

Onderzoek bij Korteweg & van Beek Vraag –Presteert rijpadenteeltsysteem in de praktijk beter dan normaal? Werkwijze –Systeemvergelijk rijpaden en gangbaar lage druk Onderzoek Louis Bolk Instituut op zelfde veld –Effect minder mest op opbrengst/kwaliteit in beide systemen

Bijzonderheden van het onderzoek objecten Rijpaden en Gangbaar lagedruk berijden aanloopjaar 2002 erwten 3 jaar spinazie + ui + peen (3 x 3 proefvelden) 4 herhalingen zware zavel (ca. 22% lutum) gelijke zaai- en oogsttijdstippen (LBI) fosfaatevenwicht = 35% van normale mestgift Systeemverschil zit met name in voorjaarsberijding

Resultaten grond Vlakveldteelten Grond peenruggen: geen verschillen (g.a.d.) LBI: betere structuurbeoordeling bij rijpaden

Resultaten gewas en nutriënten Gewasopbrengst relatief (gangbaar = 100) Geen verschil in kwaliteit Geen verschillen in ziekte-aantastingen geconstateerd Geen effect op de stikstofbalans in de bodem

Resultaten Bijzondere Bemesting Spinazie 2004 Opbrengst rijpaden (R) hoger dan bij gangbaar (GB) Nutriëntenbenutting bij 35% mest hoger (87%) dan bij 100% mest (44%) Nutriëntenbenutting bij R hoger (71%) dan bij GB (59%) %100% Fertilisation Oprengst (t/ha) TraditionalGPS precision A AB BC C R RGB 35%100% mestgift B-peen 2005 Bij 35% mest geen opbrengstverlaging Geen verschil nitraatgehalte (166 mg) Trend meer homogene peen bij R

Gewasbeeld spinazie (biologisch)

Gewasbeeld ui (biologisch)

Gewasbeeld peen (biologisch)

Resultaten onkruidonderzoek Onkruiddruk op bedrijf Korteweg laag; trend is minder onkruid bij rijpaden In aparte proef in stamslabonen bleek vals zaaibed zeer effectief zowel in rijpaden als in gangbaar. In 2003, met droog weer na zaai, minder onkruid in rijpadensysteem Door vlakke ligging teeltbed is schoffeleffect bij rijpaden uitstekend Door meer werkbare dagen in rijpadensysteem is tijdig schoffelen beter mogelijk

Resultaten emissie broeikasgassen Lachgas (N 2 O) peen 2004 spinazie 2005 zaaiuien 2004 plantuien 2005 N 2 O flux (mg N m -2 day ) gangbaarrijpadenStd. error

Resultaten emissie broeikasgassen Methaan (CH 4 ) -1,2 -0,8 -0,4 0,0 0,4 0,8 CH 4 flux (mg C m -2 day ) peen 2004 spinazie 2005 zaaiuien 2004 plantuien 2005 gangbaarrijpadenStd. error

Resultaten werkbare dagen Voor kwantificering is uitgebreid onderzoek nodig Eénmaal gemeten dat bij rijpaden al gewerkt kan worden als de grond nog natter is ‘Aanwijzingen’ voor meer werkbare dagen: –Rijpadentrekker meestal paar dagen eerder op het veld dan de buurtrekkers –Korteweg zaait uien voor buren in loonwerk

Techniek RTK-DGPS techniek is goed bruikbaar, in praktijk +/- 2 cm Verbreding assen in praktijk uitvoerbaar, belastingen echter niet onderschatten Rijpadentrekker van 190 pk hoeft niet in huidige systeem, waarschijnlijk is 140 pk genoeg Rijpadentrekkers op banden gevoelig voor insporing op natter veld; rubber rupsen doen goed werk Nog verbeterslag gewenst voor grotere duurzaamheid rubber rupsen

Resultaten bedrijfseconomisch

Conclusies rijpadenteelt Duidelijk lossere bovengrond Hogere opbrengst in aantal gevallen, met name bij spinazie Betere weerbaarheid gewas tegen ziekten niet aangetoond Geen effect op N-verlies, wel minder emissie van N 2 O en CH 4 Mestbenutting beter met name bij lage mestgift (LBI) Meer werkbare dagen (zaai, onkruid, org. mest) Goede mechanische onkruidbeheersing mogelijk Precies en snel werken met grote werkbreedte mogelijk Biedt bedrijfseconomisch goede perspectieven

Vervolgactie Bodemvriendelijk oogsten is belangrijk transitiepunt: –verdere verbetering bodemstructuur –introductie minimale grondbewerking –grootschalig zonder bodemverdichting Faciliteren ontwikkeling methoden bodemvriendelijk oogsten