Sociaal werk in tijden van crises. Lokaal sociaal beleid in verandering. Doctoraatsonderzoek Presentatie doctoraatsonderzoek VVSG - 14 juni 2016 Johan Vandenbussche Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Universiteit Gent

Kader Promotoren: Prof. Dr. Rudi Roose en Prof. Dr. Ilse Derluyn (Universiteit Gent) Begeleidingscommissie: Prof. Dr. Maria De Bie (Universiteit Gent) Prof. Dr. Filip De Rynck (Universiteit Gent) Prof Dr. Bernard Hubeau (Universiteit Antwerpen) Vakgroep: Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek

Thematisering Vertrekpunt voor het onderzoek: notie “menselijke waardigheid” als opdracht voor het sociaal werk Cfr. Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (1948) België: -Grondwet: sociale grondrechten (art. 23) (1994) -Organieke Wet op de OCMW’s (1976): Elke persoon heeft recht op maatschappelijke dienstverlening. Deze heeft tot doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. (art. 1)

Thematisering Sociale grondrechten met als kernelementen: Universaliteit Onvoorwaardelijkheid Gelijkheid Vrijheid Solidariteit

Thematisering In de literatuur worden een aantal spanningsvelden aangegeven met betrekking tot de actuele invulling van sociale grondrechten Universaliteit vs selectiviteit Onvoorwaardelijkheid vs conditionalisering Gelijkheid vs ongelijke dienstverlening Vrijheid vs voorgestructureerde dienstverlening Solidariteit vs individuele responsabilisering

Thematisering Een belangrijke vraag is hoe sociaal werk, ook zoals uitgebouwd binnen een OCMW, zich verhoudt tegenover deze ontwikkelingen?

Thematisering OCMW’s bieden vanuit een rechtenkader maatschappelijke dienstverlening aan. In de internationale literatuur wordt gewezen op het feit dat dit rechtskarakter onder druk staat. In België/Vlaanderen staan OCMW’s voor een creatieve en dynamische invulling van maatschappelijke dienstverlening. De vraag is dus hoe die invulling onderbouwd wordt en of die spanningsvelden aanwezig zijn.

Onderzoeksvragen Welke logica’s schragen de handelingspraktijk binnen een OCMW waarbij maatschappelijke dienstverlening wordt vorm gegeven binnen een bovenlokale en lokale beleidscontext Hoe verhoudt zich dat tot het rechtskarakter van maatschappelijke dienstverlening als zijnde gericht op het garanderen van een menswaardig bestaan?

Onderzoeksopzet OCMW: Drager van sociaal grondrecht: menselijke waardigheid (art. 1), in te vullen via maatschappelijke dienstverlening Publieke actor Lokale actor Sluitstuk sociale zekerheid (…)

Onderzoeksopzet (…) Specifieke handelingspraktijk: interactie tussen verschillende actoren: Maatschappelijk werkers Mandatarissen Management (o.a. secretaris)

Onderzoeksopzet OCMW’s 13 Vlaamse centrumsteden Motivering: verdichting problematieken

Onderzoeksopzet Kwalitatief onderzoek: diepte-interviews bij die actoren die betrokken zijn bij individuele dienstverlening: Hoofdmaatschappelijk werker (algemene) sociale dienst Secretaris Mandatarissen: voorzitter en leden Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst

Onderzoeksopzet Documentenanalyse: Federale en Vlaamse regelgeving (wet, decreet) Lokale documenten: raadplegen huishoudelijk reglement BCSD, draaiboeken, procedurehandboeken, …

Onderzoeksopzet Eigenheid : Kwalitatief onderzoek: peilen naar visie, houding Geen survey maar face-to-face interview Mixed method : interviews en documentanalyse Betrokkenheid diverse actoren : MW, secretaris, mandatarissen Geografische inperking : 13 centrumsteden

Praktisch Vooraf doornemen eventuele interne documenten Individuele interviews: september – december 2016 Duur : ongeveer 1u/interview Belasting : secretaris, enkele mandatarissen, enkele hoofdmaatschappelijk werkers/directeur Afspraken afzonderlijk per OCMW te maken Anonieme verwerking Beveiligde bewaring interne documenten Ondersteund door VVSG

Concrete vragen Is uw OCMW bereid in het onderzoek te stappen ? Kan er toestemming gegeven worden om te interviewen ? Kunnen eventuele interne documenten ingekeken worden ? Kan er eventueel praktische ondersteuning zijn voor het organiseren van de interviews ?

Meerwaarde Inzichten in de manier waarop maatschappelijke dienstverlening vorm krijgt binnen de actuele beleidscontext Inzichten in de manier waarop de verschillende actoren dit percipiëren Inzichten in de rol en positie van sociaal werkers, mandatarissen en management Relevantie: werking OCMW en verhouding tussen actoren binnen een OCMW. Invulling opleidingen sociaal werk (inhoud sociaal werk, positie)  Regelmatige terugkoppeling per OCMW en binnen (VVSG)overlegtafels

Dank voor de aandacht

Contact Johan Vandenbussche Universiteit Gent Faculteit Psychologie & Pedagogische wetenschappen Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Dunantlaan Gent