WERKEN AAN ARBEID – DIRK GELDOF SAMENLEVINGSOPBOUW IN VLAANDEREN

DE ARBEIDSCRISIS IN EEN RUIMER PERSPECTIEF Sociaaleconomische risico’s = Risico’s die voortvloeien uit sociaal economische ordening van onze maatschappij, uit de wijze waarop ons productieproces is georganiseerd. 1.Risico’s in het productieproces Eigen aan het huidige arbeidsproces (van directe arbeidsongevallen tot gevolgen van de toenemende productiviteit en flexibiliteit die vandaag worden vereist. 2.Niet kunnen deelnemen aan het productieproces Risico op uitsluiting op de arbeidsmarkt, op werkloosheid.

STRUCTURELE VERSCHUIVINGEN OP DE ARBEIDSMARKT Oorzaak: Veranderingen in ons economisch systeem; Veranderingen in ons productiesysteem. Gevolg: Ongekende hoge werkloosheid Conjuncturele schommelingen beïnvloeden de omvang van de werkloosheid maar kunnen het blijvende onevenwicht niet verklaren.

TRANSFORMATIES AAN DE AANBODZIJDE De problemen van de arbeidsmarkt vandaag worden mee verklaard door de oplossingen voor het tekort aan arbeidskrachten in de naoorlogse periode. Oplossing in de naoorlogse periode: Gerichte campagnes om migranten aan te trekken; Bevordering van de arbeidsparticipatie van vrouwen Tijdelijke arbeidskrachten (bv. Laaggeschoolden werden ingezet bij fruitpluk) 2 tendensen tegenover de grotere toestroom naar de arbeidsmarkt: 1.Steeds lagere intrede van jongeren op de arbeidsmarkt; 2.Allerlei brugpensioenstelsels Demografische ontwikkelingen kunnen druk op arbeidsmarkt niet ongedaan maken door: Toenemen van participatiegraad

TRANSFORMATIES AAN DE VRAAGZIJDE Vraagzijde = vraag van bedrijven naar arbeidskrachten. Oorzaak: Invoering van arbeidsbesparende technologieën; Automatisering; Robotisering; Toenemende internationalisering en liberalisering van de wereldhandel. Gevolg: Delokalisatie van bedrijven; Delokalisatie van nieuwe investeringen; Uitbesteding van delen van de productie. Evolutie op de werkvloer: Sterke verhoging van de productiviteit; Toenemende flexibilisering; Stijging van de prestatiedruk. => Vormt een reële bedreiging van de kwaliteit van de arbeid

GLOBALISERING Globalisering= actie op afstand, de intensivering van globaliseringsprocessen is onlosmakelijk verbonden met de exponentiële groei van communicatie en mobiliteitsmogelijkheden. Oorzaak : Voortdurend streven om in de postfordistische economie het rendement van het kapitaal en arbeid te maximaliseren. Gevolg: Stagnerende werkgelegenheid in de industriële sector; gecompenseerd door de groeiende dienstensector.

HET RESULTAAT: WERKLOOSHEID ALS ‘NORMAAL’ FENOMEEN… Gevolg van de parallelle ontwikkelingen aan de vraag – en de aanbodzijde: Toenemende prestatiedruk voor diegene in het arbeidsproces; Groeiende groep werklozen en bijstandstrekkers buiten de arbeidsmarkt. Gevolg van de eerste oliecrisis in 1973: Toenemende werkloosheid. => Gevolg van de economische crisis Daling werkloosheidscijfers resultaat van: Statische ingrepen; Beleidsmaatregelen die de statistieken ‘opfleuren’.

WERKLOOSHEID IN DE RISICOMAATSCHAPPIJ: EEN (DEEL VAN DE) NIEUWE SOCIALE KWESTIE Drie kristallisatiepunten in de sociale kwestie vandaag: Een destabilisatie van de stabielen; Toenemende onzekerheid; Toename van de werkloosheid. Kan er gesproken worden van een ‘nieuwe’ sociale kwestie?: Verschilt de huidige situatie voldoende van de vorige?; Vat de analyse alle relevante ontwikkelingen van de hedendaagse risicomaatschappij? => Het antwoord is twee maal neen.

EEN RUIMERE INVULLING VAN DE NIEUWE SOCIALE KWESTIE IN DE RISICOMAATSCHAPPIJ Als we van een nieuwe sociale kwestie willen spreken is de vraag in historisch perspectief: Welke sociale problematiek of welke verdelingsstrijd heeft er vandaag een even grote maatschappelijke impact als de oude sociale kwestie een eeuw terug? De verdelingsstrijd:  De verdelingsstrijd draait niet alleen om de verdeling van rijkdom maar steeds meer om de verdeling van ‘bads’, van risico’s.  Daarbij gaat het niet alleen om de verdeling van de sociaaleconomische risico’s, maar evenzeer om de verdeling van de ecologische en van de individualiseringsrisico’s. De nieuwe sociale kwestie zal volgen de Nederlandse socioloog Janssens: Bestaanszekerheid moeten creëren via een bijkomende milieugarantie. Lukt dit niet? Dreiging van een evolutie die leidt tot een sociale verarming; Verarming van ons milieu.

UITSLUITING UIT DE ARBEIDSMARKT IS UITSLUITING UIT DE SAMENLEVING Verschillende niveau’s: Noodzaak om de uitgeslotenen opnieuw te integreren; => bv. Een werkgelegenheidsbeleid, => Meer aandacht besteden aan integratiepistes buiten de arbeidsmarkt. Herwaardering van alle vormen van arbeid waar vandaag geen loon tegenover staat; => Er bestaat geen tekort aan werk, enkel aan jobs. => Veel maatschappelijk zinvolle taken blijven onvervuld omdat er een onvoldoende koopkrachtige vraag tegenover staat.