Opgroeien en leven in twee culturen Jale Simsek

JONGEREN Ontwikkelingsfasen van jongeren zijn universeel Ontwikkelingsfasen van jongeren zijn universeel 1) Aanzet tot volwassenheid 2) Lichamelijke, sociale, intellectuele, emotionele en seksuele ontwikkeling 3) Ontwikkelingstaak: ontwikkelen van een nieuw gevoel van identiteit ( wie ben ik, wat beteken ik voor anderen.

Sociale context Ontwikkelen van een eigen identiteit en levensstijl doet de adolescent in contact met de mensen om hem/ haar heen die herkenbaar zijn Ontwikkelen van een eigen identiteit en levensstijl doet de adolescent in contact met de mensen om hem/ haar heen die herkenbaar zijn Losmaken van de ouders, ontwikkelen van een eigen stijl Losmaken van de ouders, ontwikkelen van een eigen stijl Het inbrengen van de nieuw verworven seksuele mogelijkheden in relaties Het inbrengen van de nieuw verworven seksuele mogelijkheden in relaties

Drie fasen 1) De vroege adolescentie: losmakingsproces van de ouders begint met afstand nemen (via gedrag) 2) De midden adolescentie: experimenteren met diverse keuzemogelijkheden 3) De late adolescentie: verplichtingen aangaan m.b.t. maatschappelijke positie en relaties

Ontwikkelen eigen identiteit 1) Ego identiteit: dat hij/zij dezelfde is en dezelfde persoon blijft (innerlijke gelijkheid en continuiteit). Ego-identiteit is het bewustzijn waarmee het ego de tegenstellingen binnen de persoonlijkheid synthetiseert (het gevoel een eigen persoonlijke levensstijl te bezitten)

Ontwikkeling eigen identiteit 2) Wat beteken ik voor anderen? Het vertrouwen hebben dat anderen kunnen zien en herkennen wie ik ben en dat ik dezelfde blijf. Men wil herkend en erkend worden. Eigen rolperceptie valt samen met die van anderen 3) Een besef van eigen identiteit wordt, wanneer optimaal, ervaren als een gevoel van persoonlijke vrijheid.

Ontwikkelen eigen identiteit Thuisvoelen in eigen lichaam, een bestemming hebben, van anderen verwachten en erop vertrouwen dat zij zijn/ haar levensstijl herkennen 4) Hebben van een doel waar men waarde aan toekent; een levensplan waar men zich voor wil inzetten ( integreert verworven vaardigheden)

Essentiele voorwaarden identiteitsontplooing 1) Psycho- seksuele ontwikkeling: lichaam is mannelijk of vrouwelijk. Acceptatie van het eigen lijf; ontwikkelen van zelfbeeld 2) Proces van separatie en individualisatie Emotionele gehechtheid aan de ouders inwisselen voor relaties met leeftijdgenoten Emotionele gehechtheid aan de ouders inwisselen voor relaties met leeftijdgenoten Loskomen van identificatie met de ouders; geinternaliseerde ouderbeelden Loskomen van identificatie met de ouders; geinternaliseerde ouderbeelden

Essentiele voorwaarden Om loyaal te kunnen blijven zal de jongere streven naar een gedragslijn die door de ouders gewaardeerd wordt. Als de jongere de indruk krijgt dat zijn ouders zijn zelfstandigheid als ontrouw beschouwen, ontstaan er gevoelens van tekort schieten en schuld. 3) Proces van verandering en zelf-regulering

Essentiele voorwaarden - Eigen gedrag zelf reguleren en onafhankelijk worden van de mening van anderen - Gevoel van eigenwaarde minder afhankelijk van de beoordeling van de ouders - Spanningsveld: beeld dat de jongere van zichzelf heeft en beeld dat de ouders van hem/ haar hebben

Leven in twee culturen Problemen van allochtone jongeren staan niet los van de maatschappelijke spanningen tussen allochtonen en autochtonen: isolatie; weinig interactie met Nederlanders; hoge werkloosheid; negatieve beeldvorming; Islamisering; polarisatie Problemen van allochtone jongeren staan niet los van de maatschappelijke spanningen tussen allochtonen en autochtonen: isolatie; weinig interactie met Nederlanders; hoge werkloosheid; negatieve beeldvorming; Islamisering; polarisatie Behoren tot een andere cultuur is geen verklaring van problemen; inzicht in cultuur kan de onderliggende mechanismen verklaren Behoren tot een andere cultuur is geen verklaring van problemen; inzicht in cultuur kan de onderliggende mechanismen verklaren

Leven in twee culturen Nederlandse samenleving wordt door ouders uit collectieve culturen niet beschouwd als een rerefentiekader; men sluit zich af en er is sprake van afstand tussen deze gemeenschappen en de Nederlandse samenleving Nederlandse samenleving wordt door ouders uit collectieve culturen niet beschouwd als een rerefentiekader; men sluit zich af en er is sprake van afstand tussen deze gemeenschappen en de Nederlandse samenleving Gemeenschappen houden vast aan de, uit landen van herkomst meegebrachte, waarden en normen Gemeenschappen houden vast aan de, uit landen van herkomst meegebrachte, waarden en normen

Leven in twee culturen Nederlandse waarden en normenstelsel wordt niet (h)erkend door de collectief georienteerde gemeenschappen; er is sprake van zich afzetten tegen. Nederlandse waarden en normenstelsel wordt niet (h)erkend door de collectief georienteerde gemeenschappen; er is sprake van zich afzetten tegen.

Leven in twee culturen 1) Nederlandse samenleving: individualistisch georienteerd. Eigen mening; zelfstandigheid; interne controlemechanisme; man- vrouw gelijk; eigen grenzen; nee zeggen; niet afhankelijk van de mening van anderen; zelfontplooiing 2) Collectief georienteerde gemeenschappen: mening van de groep is belangrijker;

Leven in twee culturen Afhankelijk van elkaar; loyaal aan de groep; externe controle mechanisme; seksualiteit van de vrouw valt onder beheer van de man; geen eigen grenzen; conformeren aan de groepsnormen; ja zeggen en nee doen; deel van de groep zijn is van essentieel belang.

Verwarring twee culturen Individuele orientatie staat haaks op collectieve orientatie. Individuele orientatie: praatcultuur; kiezen voor jezelf; grenzen afbakenen; innerlijke controle; schuldbesef Individuele orientatie: praatcultuur; kiezen voor jezelf; grenzen afbakenen; innerlijke controle; schuldbesef Collectieve orientatie: zwijgcultuur: kiezen voor de groep; geen eigen grenzen; externe controle: schaamte Collectieve orientatie: zwijgcultuur: kiezen voor de groep; geen eigen grenzen; externe controle: schaamte

Effect op ontwikkelingstaak Het leven is van te voren uitgestippeld: vanaf jarige leeftijd zijn meisjes huwbaar; jongens verantwoordelijk voor het hoog houden en bewaken van de familie-eer Het leven is van te voren uitgestippeld: vanaf jarige leeftijd zijn meisjes huwbaar; jongens verantwoordelijk voor het hoog houden en bewaken van de familie-eer Gehoorzaamheid aan ouders: waardoor loskomen bijna onmogelijk is. Tot de dood jullie scheidt, hoor je je ouders te gehoorzamen Gehoorzaamheid aan ouders: waardoor loskomen bijna onmogelijk is. Tot de dood jullie scheidt, hoor je je ouders te gehoorzamen

Effect op ontwikkeling Op seksualiteit berust een taboe: sekserollen zijn rigide en van te voren vastgesteld. Jongens huilen niet; meisjes hoeven niet naar school Op seksualiteit berust een taboe: sekserollen zijn rigide en van te voren vastgesteld. Jongens huilen niet; meisjes hoeven niet naar school Maagdelijkheid en bescherming van eer is een heilige taak van jongens en meisjes Maagdelijkheid en bescherming van eer is een heilige taak van jongens en meisjes Er wordt vanuit rollen en rolpatronen gecommuniceerd en niet vanuit eigen individuele invulling Er wordt vanuit rollen en rolpatronen gecommuniceerd en niet vanuit eigen individuele invulling

Effect op ontwikkeling Wat je voor anderen betekent ligt vast: je houdt je aan de groepsnormen; je gehoorzaamt je ouders en je kiest voor de groep Wat je voor anderen betekent ligt vast: je houdt je aan de groepsnormen; je gehoorzaamt je ouders en je kiest voor de groep Herkenbare sociale context is die van de ouders en de eigen gemeenschap: eigen ouders en sociale context keuren de Nederlandse samenleving af Herkenbare sociale context is die van de ouders en de eigen gemeenschap: eigen ouders en sociale context keuren de Nederlandse samenleving af

Effect op ontwikkeling Jongeren voelen zich tussen hun ouders/ gemeenschap en de Nederlandse samenleving in staan Jongeren voelen zich tussen hun ouders/ gemeenschap en de Nederlandse samenleving in staan Jongeren proberen verbinding te leggen tussen twee contexten die sterk van elkaar verschillen en doen dit zonder voorbeelden Jongeren proberen verbinding te leggen tussen twee contexten die sterk van elkaar verschillen en doen dit zonder voorbeelden Losmaken van de ouders is niet aan de orde Losmaken van de ouders is niet aan de orde

Effect op ontwikkeling Spanningsveld: enerzijds tegen ouders verzetten, anderzijds de ouders zien als de enige continuiteit/ het enige houvast Spanningsveld: enerzijds tegen ouders verzetten, anderzijds de ouders zien als de enige continuiteit/ het enige houvast Experimenteren met seksualiteit is taboe en leidt tot schaamte, stiekem doen, liegen Experimenteren met seksualiteit is taboe en leidt tot schaamte, stiekem doen, liegen Zwijgcultuur: het is lastig te benoemen waar de behoeften liggen: schaamte voor individuele behoeften Zwijgcultuur: het is lastig te benoemen waar de behoeften liggen: schaamte voor individuele behoeften

Effect op ontwikkeling Acceptatie van het eigen lijf: is verbonden met de rol in de gemeenschap; meisjes mogen geen seksuele omgang hebben; de jongens wel, maar alleen met Nederlandse meisjes Acceptatie van het eigen lijf: is verbonden met de rol in de gemeenschap; meisjes mogen geen seksuele omgang hebben; de jongens wel, maar alleen met Nederlandse meisjes Contactleggen Nederlandse leeftijdgenoten is lastig; jongeren uit een collectieve orientatie beschikken nauwelijks over de individuele instrumenten daarvoor Contactleggen Nederlandse leeftijdgenoten is lastig; jongeren uit een collectieve orientatie beschikken nauwelijks over de individuele instrumenten daarvoor

Effecten op ontwikkeling Zelfregulering: jongeren uit collectieve culturen zijn gericht op de gemeenschappelijk waarden en normen; deze zijn sterk geinternaliseerd. Controle wordt van buitenaf gereguleerd Zelfregulering: jongeren uit collectieve culturen zijn gericht op de gemeenschappelijk waarden en normen; deze zijn sterk geinternaliseerd. Controle wordt van buitenaf gereguleerd - Ik kan er niets aan doen - Ze hebben mij uitgelokt - Ellende komt van buitenaf

Effect op ontwikkeling Vasthouden aan eigen groep: radicalisering; afzetten tegen de Nederlandse samenleving Vasthouden aan eigen groep: radicalisering; afzetten tegen de Nederlandse samenleving Pijn van de ouders willen wreken: ze snappen ons niet Pijn van de ouders willen wreken: ze snappen ons niet Door zwijgcultuur geen praatcultuur ontwikkeld. ‘Houd je bek, man!’ Door zwijgcultuur geen praatcultuur ontwikkeld. ‘Houd je bek, man!’ Zelfreflectie is bedreigend en tast het gevoel van eigenwaarde aan Zelfreflectie is bedreigend en tast het gevoel van eigenwaarde aan

Wat te doen in de hulpverlening Hulpverlening heeft een dubbele taak: Hulpverlening heeft een dubbele taak: - Reguliere behandeling en hulp - Vormen van een nieuwe referentiekader waar jongeren zich aan vast kunnen houden ( individualisering en empowerment van jongeren; ontwikkelen van een innerlijk controle mechanisme)

Wat te doen in de hulpverlening Inzicht in ouderlijk systeem: hoe ziet het gezin eruit: welke systemen zijn er? Inzicht in ouderlijk systeem: hoe ziet het gezin eruit: welke systemen zijn er? Dubbele taak; herstellen van de band tussen de ouders en tegelijkertijd jongeren steunen in het loskomen van de ouders Dubbele taak; herstellen van de band tussen de ouders en tegelijkertijd jongeren steunen in het loskomen van de ouders Begeleiden in ‘praten over zichzelf’, verwoorden en verbaliseren van eigen emoties zonder deze te stigmatiseren of te oordelen Begeleiden in ‘praten over zichzelf’, verwoorden en verbaliseren van eigen emoties zonder deze te stigmatiseren of te oordelen

Wat te doen in de hulpverlening Versterking van zelfbeeld en van daaruit ontwikkelen van zelfreflectie Versterking van zelfbeeld en van daaruit ontwikkelen van zelfreflectie Onderscheid maken tussen gedrag en persoon Onderscheid maken tussen gedrag en persoon Jongeren meekrijgen in regels door uitleg wat het hen kan opleveren Jongeren meekrijgen in regels door uitleg wat het hen kan opleveren

Tot slot Leg nadruk op verbinding en hechting; jongeren uit collectieve culturen hebben dit hard nodig Leg nadruk op verbinding en hechting; jongeren uit collectieve culturen hebben dit hard nodig Vermijd uitleg en benadering vanuit de etniciteit: “Je komt uit een andere cultuur, dus…….” Vermijd uitleg en benadering vanuit de etniciteit: “Je komt uit een andere cultuur, dus…….” Werkers uit de collectieve culturen kunnen een rolmodel zijn; maar dit is geen garantie Werkers uit de collectieve culturen kunnen een rolmodel zijn; maar dit is geen garantie

Tot slot Wees gericht op herstellen van vertrouwen in de mensen en de samenleving Wees gericht op herstellen van vertrouwen in de mensen en de samenleving Inzicht van de jongere vergroten; hoe komt het dat mensen zo op je reageren en wat kun je eraan doen? Inzicht van de jongere vergroten; hoe komt het dat mensen zo op je reageren en wat kun je eraan doen?

Tot slot Veel sterkte met jullie werk!