Wereld 3 VWO Hoofdstuk 1 Wereldeconomie § 2 - 4

2. Kantelt het economisch wereldbeeld? Bijdrage aan de wereldhandel Ontwikkeling Het relatieve/absolute aandeel van de centrumlanden stijgt/daalt. Het aandeel van de opkomende economieën stijgt. De snelste groeier is Japan/India /China.

2. Kantelt het economisch wereldbeeld? Bijdrage aan de wereldhandel Ontwikkeling Het relatieve aandeel van de centrumlanden daalt. Het aandeel van de opkomende economieën stijgt. De snelste groeier is China.

2. Kantelt het economisch wereldbeeld? Bijdrage aan de wereldhandel Oorzaken verschuiving Uitschuiven van maakindustrie vanuit centrumlanden naar (semi)periferie. Snelle economische ontwikkeling in semiperifere landen vooral na 2000.

Waarom schuiven mno’s bedrijven uit ? Lage lonen Vooral aantrekkelijk voor arbeidsintensieve maakindustrie. Stijgende welvaart Groei afzetmarkt Toename opleidings- niveau Ook dienstverlenende bedrijven schuiven uit. k China telt nu twee keer zoveel wetenschappers als Japan!

Wereldhandel groeit. Wereldhandel groeit door.. Opdeling productieketen Transport wordt goedkoper en sneller vooral door containervervoer. Plus: nieuwe communicatiemiddelen> goederen just-in-time geleverd. Handelsgrenzen verdwijnen steeds meer >WTO>markliberalisering Trend: na 2012 vlakt wereldhandel af door economische crisis. Globalisering: verdere economische vervlechting van gebieden

Opdeling van de productieketen VroegerRegio grondstoffenhalffabrikaateindproduct Vooral na 1980 Afzetmarkt grondstoffen eind pro- duct Wereld halffabrikaat assemblageassemblage onderdelen hulpstoffen onderdelen

Global shift Global shift = Verschuiving op aarde van economische kerngebieden. Verschuiving wellicht van....centrumlanden naar semiperiferie..Atlantische Oceaan naar Stille Oceaan Mogelijk gevolg global shift.. Ontstaan multipolaire wereldeconomie

En de winnaar is.. Gebied zal het meest profiteren van de global shift omdat A D C B E F F dit gebied in een groeimarkt ligt aan de Stille Oceaan.

Wereld 3 Ontwikkeling van de handelsstromen

Koloniale verhoudingen ( ). Handelskolonialisme ( ) Bekijk de kolonisatie en dekolonisatie van de wereld door Europese landen In 1914 waren de twee grootste Europese koloniale machten: Groot BrittanniëFrankrijk Nederland bezat twee grote kolonies : Nederlands Indië Suriname De dekolonisatie verloopt snel naWO II

Handelskolonialisme ( ) Kenmerken van het handelskolonialisme: langs de kusten ontstaan handelskolonies en plantages. kolonies leveren grondstoffen en arbeidskrachten / slaven moeilijk bereikbare- of gebieden zonder grondstoffen werden niet gekoloniseerd

Industrieel kolonialisme of Imperialisme Industrieel kolonialisme = Fase van het kolonialisme waarbij de moederlanden de kolonies ook gaan besturen. De invloed van het moederland neemt sterk toe. Waarom? Europa industrialiseert> landen willen zich verzekeren van grondstoffen. Veiligstellen afzetmarkt voor industriële gebruiksgoederen. Gevolgen: Greep op kolonies neemt sterk toe: bestuur,onderwijs,inrichting. Sterke toename wereldhandel vooral tussen moederlanden en kolonies

Dekolonisatie en Koude Oorlog ( ) Na 1945: veel kolonies worden onafhankelijke landen. Banden met moederland blijven wel vaak nog sterk. tussen oost en west bestaat gewapende vrede> Koude Oorlog. Ontstaan van twee economische/politieke blokken: strijd om uitbreiding van hun invloedsfeer > leidt tot ernstige conflicten: bijvoorbeeld Koreaanse en Vietnamese oorlog. sturen de richting van de wereldhandelsstromen.

Na 1990: toename vrijhandel 1990: ineenstorten Sovjet-Unie belangrijkste economisch systeem Kenmerken: vrij ondernemerschap prijs bepaald door vraag en aanbod>concurrentie vrijhandel tussen landen Markteconomie

Vrijhandel: voor- of nadelig voor een land? 1 Buitenlandse concurrentie 3 Regionale specialisatie 4 Vrij toegang tot buitenlandse afzetmarkt 2 Vorming grote bedrijven 5 Goedkopere producten 6 Binnenlandse bedrijven failliet 7 Protectionisme verboden Voordelig Nadelig Waar hoort wat ?

Vrijhandel: voor- of nadelig voor een land? 1 Buitenlandse concurrentie 3 Regionale specialisatie 4 Vrij toegang tot buitenlandse afzetmarkt 2 Vorming grote bedrijven 5 Goedkopere producten 6 Binnenlandse bedrijven failliet 7 Protectionisme verboden voordelig nadelig Waar hoort wat en waarom? Grote afzetmarkt bereikbaar Land maakt producten waar het goed in is Bedrijf kan internationaal concurreren Consument profiteert Kans op faillissement Geen bescherming eigen bedrijven tegen buitenlandse concurrentie Buitenlandse concurrentie

Handelsstromen passen zich aan VS Duitsland Groot-Brittannie China Waar hoort elk land ? Conclusie Aandeel in de wereldhandel wordt gestuurd door: politieke ontwikkelingen in de wereld. economische ontwikkelingen in landen en in de wereld.

Oude tijden keren terug Stelling: het aandeel in het mondiale bnp komt steeds meer overeen met het aandeel in de wereldbevolking, net zoals vroeger. Hoezo? Het aandeel van volkrijke landen als China en India in de wereldeconomie neemt toe zoals het was in de zestiende en zeventiende eeuw.

Wereld 4 Ontwikkeling in verschillende snelheden

Nogales: winnaars en verliezers.

Ontwikkeling in verschillende snelheden Centrale vraag: waarom zijn sommige landen rijk en andere arm? Interne factoren: oorzaken liggen in land zelf. Externe factoren: oorzaken liggen in relatie met buitenland.

Waarom zijn sommige landen rijk en andere arm? Intern: Natuurlijke oorzaken Te bergachtig Onvruchtbaar Weinig natuurlijke hulpbronnen Opmerking: Gunstige natuurlijke omstandigheden kunnen een land vooruit helpen maar zijn geen garantie voor een hoge welvaart. Vergelijk: Zwitserland<> Irak. Factor Klimaat Reliëf Bodem Natuurlijke hulpbronnen Ligging Wat is probleem? Te droog,te koud Land-locked

Waarom zijn sommige landen rijk en andere arm? Intern: menselijke factoren Factor Waarom probleem? Politiek systeem Mate van sociale ongelijkheid elite armen ? Slecht bestuur:corrupt, onvrij, geen bescherming privébezit. Hoge Gini-coëfficiënt: elite pikt groot deel Bnp in, massa leeft in armoede > onvrede en onrust> toeristen en investeerders blijven weg.

En de winnaars zijn.. Oxfam/Novib becijferde dat in 2015 tachtig van de rijkste miljardairs evenveel vermogen bezaten als de armste 50% van de wereldbevolking. ABCD De ongelijkheid in de wereld is het kleinst in situatie en het grootst in situatie B D Deze berekening klopt volgens het diagram omdat…..wel/niet 1% van de wereldbevolking veel meer dan 80 personen zijn, namelijk 70 miljoen

Onheilspellende combinaties In welk land kun je deze foto op basis van de tabel zeker maken en waarom? In omdatEgypte hier een grote groep jongeren zijn, redelijk opgeleid maar werkeloos

Intern: leeftijdsopbouw en bevolkingsgroei FactorWaarom probleem Bevolkingsgroei/ leeftijdsopbouw Japan Geen land ter wereld vergrijst zo snel als Japan, vooral op het platteland. Hier worden in de supermarkt meer luiers voor bejaarden dan voor baby’s verkocht. Gevolg is dat de bevolking krimpt en de beroepsbevolking steeds kleiner wordt. Een oplossing- verruiming van immigratie- is in Japan( nog) onbespreekbaar. Bevolking is erg jong of vergrijsd: >hogere kosten (scholing,verzorging) >kleinere beroepsbevolking

Externe factoren FactorWaarom probleem? Koloniaal verleden Rol land in wereldeconomie Exploitatiekolonies werden door moederlanden eerder uitgebuit dan opgebouwd. Hun rol is nog vaak: leverancier van grondstoffen. Vestigingskolonies ontwikkelden zich tot centrum landen Is een land of regio aantrekkelijk voor mno’s? Zo niet > gebied profiteert niet van de globalisering

Externe factoren: rol in wereldeconomie De rol van grondstoffenrijke landen in de periferie is sinds de koloniale tijd niet echt veranderd. De export van Afrika bestaat nog steeds vooral uit grondstoffen en energie. Daar kun je overigens rijk mee worden maar het maakt je ook vaak kwetsbaar. In Nigeria daalde tussen 2011 en 2014 de inkomsten uit olie met 30%