Woonzorginfecties: praktisch beleid Urineweginfecties in WZC Symposium CRAGT, 15 december 2012 Katrien Latour Rue Juliette Wytsmanstraat 14 | 1050 Brussels | Belgium T | F | |

Inhoud  Antiseptica en antibiotica voor urineweginfecties in WZC: literatuurstudie en case-vignet studie (2011) Prof. Dr. J. De Lepeleire, Prof. Dr. F. Buntinx E. Decré, S. De Maeyer, L. Staessens, J. Ylen  Healthcare-associated infections and Antimicrobial use in European Long-Term care facilities (HALT) Puntprevalentiestudie (Mei – September 2010) Zorggerelateerde infecties Antimicrobieel gebruik

HALT LTCF in 25 Europese landen HALT 2010: deelname WZC (n=107) Eligible residents: < > Belgische LTCF 107 WZC bewoners

HALT 2010: UWI  3de belangrijkste infectie in WZC  Prevalentie bewoners met bevestigde UWI: 0.3%  Prevalentie tekens/symptomen UWI: 1.0% Totale infectieprevalentie: 2.6% (crude) 2.8% (0-11.3%)

HALT 2010: AB gebruik in WZC Prevalentie: 4.3% (crude), 4.6% (gem.; %) 508 voorschriften (n=26 missing) 66.3% therapeutisch33.7% profylactisch 45.4% luchtwegen 86.0% urinewegen (n=147) 32.1% urinewegen (n=108) 4.1% luchtwegen 15.4% huid of wonde 3.5% andere 50.2% van alle voorschriften voor UWI (n=255) 42.4% 57.7%

HALT 2010: therapeutisch behandeling Nifurtoïnol 44.2% Nitrofurantoïne 42.3% Fosfomycine 13.5% Ciprofloxacine 68.4% Levofloxacine 15.8% Co-trimoxazol 100%

HALT 2010: uroprofylaxe Profylaxe (n=147) Nifurtoïnol41.5% Nitrofurantoïne34.7% Fosfomycine18.4% Ciprofloxacine 2.0% Flucloxacilline 1.4% Co-trimoxazol 0.7% Amox. + enzym 0.7% Amoxicilline 0.7%

UWI in WZC: een moeilijke puzzel... Asymptomatische bacteriurie Anamnese en klinische onderzoek Urineonderzoek (cultuur / dipstick) Preventieve maatregelen

Asymptomatische bacteriurie  Bacteriën in twee opeenvolgende urinestalen in afwezigheid van klinische tekens  Hoge prevalentie  65+: 20-25% ♀, 10% ♂ 80+: >50% ♀, >35% ♂  WZC: 15-50% Urinekatheter: 100%  Niet behandelen / screening niet aangewezen  Geen vermindering risico op symptomatische UWI  Geen verbetering mortaliteit of incontinentie  ↑ nevenwerkingen, resistentie en kosten

Anamnese & klinisch onderzoek  Beperking van de anamnese Cognitieve stoornissen of afasie, doofheid...  Atypische symptomen  Ontbreken koorts, tachycardie...  Chronische genito-urinaire symptomen Incontinentie, frequency, urgency, nycturie

McGeer criteria Verblijfskatheter  Koorts (> 38°C) of rillingen  Brandend gevoel bij het urineren: nieuw of toegenomen  Nieuwe of toegenomen frequentie van urineren  Drang om te urineren: nieuw of toegenomen  Nieuwe pijn of gevoeligheid in de flank of suprapubisch  Verandering in het aspect van de urine  Achteruitgang van mentale of functionele status (kan nieuwe of toegenomen incontinentie zijn)  Gediagnosticeerd door behandelende arts (= HALT) (b) Ja: minstens 2 criteria (a, c, d, e, f) Nee: min. 3 criteria (a, b, c, e, f) (a) (c) (d) (e) (f)

UWI: tekens & symptomen Midthun S, Paur R, Bruce AW, et al. Urinary tract infections in the elderly: A survey of physicians and nurses. Geriatr Nurs 2005;26:

Diagnostische testen: cultuur  Urinecultuur…JA  Kwetsbare populatie  Atypische symptomen  Communicatieproblemen  Grotere variatie in uropathogenen E. coli (46.3%) Proteus mirabilis, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Enterococcus spp., Streptococcus agalactiae

Diagnostische testen: cultuur (2)  Urinecultuur: JA…MAAR…  Hoge prevalentie van asymptomatische bacteriurie  Staalname bij ouderen is niet makkelijk Mid-stream: verminderd cognitief vermogen, fysieke beperkingen, incontinentie Intermittente kath. / suprapubische aspiratie: pijn & ongemak / werklast Alternatieven? Condoomkatheter, staal uit incontinentiemateriaal… = weinig gevalideerd

Diagnostische test: dipstick Makkelijk uit te voeren… … moeilijk te interpreteren  Vermoeden van UWI: ↑ aflezen positief resultaat  Nitrieten & leukocyten esterase  Nitriet: ≠ Staph saprophyticus, Pseudomonas spp., Enterococcus spp.  Beperkt onderzocht in oudere populatie  Beide testen negatief: grote zekerheid uitsluiten UWI

Diagnose UWI  Diagnostische urinetesten  Uitsluiten van een UWI bij WZC bewoner  Zoeken alternatieve diagnose  Diagnostische onzekerheid blijft Vb. Oudere, klinische achteruitgang, geen lokaliserende symptomen, positief urinecultuur, al dan niet koorts Vb. Oudere, koorts, positief urinecultuur  Overdiagnose UWI, overconsumptie van AB  AB resistentie  Zichtbaar in HALT gegevens?

Rationeel antibioticabeleid  Alert zijn voor asymptomatische bacteriurie  Tekens/symptomen UWI > Diagnostische testen  Indien mogelijk wachten met start behandeling tot resultaten cultuur gekend zijn  Preventieve maatregelen

Preventieve maatregelen  Profylactische AB gebruik: laatste instantie!  Behandelen van de onderliggende pathologie  Verbeteren van de blaaslediging Anticholinergica Psychotrope middelen Antihistaminica Pijnmedicatie  Behoud van perineale hygiëne  Goede hydratatie  Urinekatheters Vermijden gebruik Verwijderen zodra het kan

Preventieve maatregelen (2)  Veenbessen  Tegenstrijdige evidentie  Volwassen vrouwen > oudere vrouwen  Dosis en duur = ?  Oestrogeentherapie  Tegenstrijdige resultaten  Intravaginaal > systemisch  Langetermijneffecten nog te weinig gekend  Lactobacillus / Vitamine C  Weinig tot geen evidentie

HALT-2: april-mei 2013  Opvolging zorggerelateerde infecties & AB gebruik  Nieuwe infectiedefinities (evidence-based)  Module rond urineweginfecties  Waarom vermoeden van urineweginfectie?  Welk type infectie?  Diagnostische testen & hun resultaat?  Dosis & duur van de behandeling  Risicofactoren  Instelling: richtlijn UWI, katheter- en incontinentiebeleid

UWI in WZC: SHEA/CDC definities  Herziening van McGeer criteria