Els van Wijngaarden Carlo leget Anne gossensen READY TO GIVE UP ON LIFE doodswens van ouderen die het leven afgehandeld beschouwen Els van Wijngaarden Carlo leget Anne gossensen

inleiding STUDIE OVER OUDEREN DIE EEN DOODSWENS HEBBEN, MAAR NIET TERMINAAL ZIEK ZIJN BESCHOUWEN HUN LEVEN ALS ‘VOLTOOID’

Nederland, LIBERALE MAATSCHAPPIJ INGEBED IN EEN OPENER SOCIALE CONTEXT: nederland is pionier op het vlak van euthanasie DE TIJDSGEEST NEIGT NAAR NEO-LIBERALISME, AUTONOMIE, ZELFBESCHIKKING WENS NAAR “AUTO-EUTHANASIE” Breed maatschappelijk draagvlak: ca 45 % steunt deze wens Politiek initiatief: 117,000 handtekeningen VOOR LEGALISATIE AUTO-EUTHANASIE VOOR MENSEN > 70 JAAR

EUTHANASIE: VOORWAARDEN De patiënt is op het moment van het verzoek meerderjarig (of ontvoogd minderjarig). De patiënt is op het moment van het verzoek handelingsbekwaam OF HEEFT IN HET VERLEDEN EEN WILSVERKLARING EUTHANASIE OPGEMAAKT Het geschreven verzoek is vrijwillig en overwogen. De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze situatie. Het lichamelijke en/of psychische lijden is aanhoudend en ondraaglijk, en kan niet worden verzacht.

RESPONDENTEN OUDEREN > 70 JAAR ZIJN LEVENSMOE, MAAR NIET DEPRESSIEF !* ZIJN ALTIJD ZELFSTANDIGE, ACTIEVE MENSEN GEWEEST * DEFINITIE DEPRESSIE: WERD HIER BEPAALD DOOR HET AFNEMEN VAN DE HOSPITAL ANXIETY DEPRESSION SCALES (HADS)

5 VEEL VOORKOMENDE ARGUMENTEN VOOR DOODSWENS EENZAAMHEID NIET MEER NUTTIG VOOR DE SAMENLEVING ONVERMOGEN ZICHZELF TE UITEN GEESTELIJKE OF LICHAMELIJKE VERMOEIDHEID AFHANKELIJKHEID VAN ANDEREN

1. EENZAAMHEID MET OPZET ZICH AFZONDEREN VAN DE WERELD WILLEN GEEN LAST ZIJN VOOR DE ANDEREN VOOR ANDEREN ONOPZETTELIJK, MAAR GESTAAG PROCES ONDANKS AANWEZIGHEID VAN NAASTEN (KINDEREN, ECHTGENOOT, VRIENDEN, VERZORGENDEN, …)

2. ER NIET TOE DOEN HET LEVEN IS AFGEROND, HUN TAAK ZIT EROP KINDEREN ZIJN OPGEGROEID, HEBBEN HUN DEEL AAN DE SAMENLEVING BIJGEDRAGEN HEBBEN GEEN DOEL MEER ALS ZE ZICH TOCH NOG ENGAGEREN, NIET MEER GEWAARDEERD, ER WORDT NIET MEER GELUISTERD, VOELEN ZICH AFGEKEURD

ONVERMOGEN ZICHZELF TE UITEN ACTIVITEITEN DIE MEN VROEGER DEED, WAREN DEEL VAN HUN PERSOON NU ZE DIE NIET MEER KUNNEN UITVOEREN, VOELEN ZE ZICH NIET ‘VOLLEDIG’ MEER

LEVENSMOEHEID ALGEMENE VERMOEIDHEID: FYSIEK EN PSYCHISCH: LICHAMELIJKE, NIET LEVENSBEDREIGENDE ONGEMAKKEN VERDRIET OF ONVERWERKT TRAUMA DIE TERUGKOMT FRUSTRATIE OMTRENT GEMISTE KANSEN EN ONTGOOCHELINGEN IN HET AFLOPENDE LEVEN SIMPELWEG VERVELING ONDANKS ‘MEE MET Z’N TIJD’ (TWITTER, FB, …), TOCH GEVOEL DAT ALLES EVEN ZINLOOS IS

ANGST OM AFHANKELIJK TE WORDEN KLOOF TUSSEN HOE ZE AFTAKELEN EN HOE ZE HET LEVEN ZOUDEN WILLEN HEBBEN FYSIEK AFHANKELIJK VAN ANDEREN SCHAAMTE ANGST DAT ANDEREN (FAMILIE, VRIENDEN) BESLISSINGEN GAAN NEMEN IN HUN PLAATS, VOOR ‘HUN EIGEN BEST’ VERKIEZEN LIEVER DE VLUCHT VOORUIT, DAN VERDER TE ‘ONTMENSELIJKEN’

ARTIKELS IVM DOODSWENS

MEER WETEN ?

BRONNEN van Wijngaarden, E., Leget, C., Goossensen, A. (2015). Ready to give up on life: The lived experience of elderly people who feel life is completed and no longer worth living. Social Science & Medicine, 138, 257-264 VAN WIJNGAARDEN E (2015) AANDACHT ZET DOODSWENS OM IN LEVENSWENS. Geraadpleegd op 22 december 2015, op http://www.EO.NL/RADIO5/PROGRAMMAS/EODOORDEWEEK/ARTIKEL-DETAIL/AANDACHT-ZET-DOODSWENS-OM-IN-LEVENSLUST EUTHANASIE, EEN STRENG GEREGLEMENTEERD RECHT (2012). GERAADPLEEGD OP 22 DECEMBER 2015 OP http://www.belgium.be/nl/gezondheid/gezondheidszorg/levenseinde/euthanasie/ WILSVERKLARING EUTHANASIE – TOELICHTING DOCUMENT (2015). GERAADPLEEGD OP 22 DECEMBER 2015 OP http://www.leif.be/nl/vragen-en-antwoorden/overzicht-onderwerpen/112-wilsverklaring-euthanasie.html TOOLS EN CHECKLISTS (2010). GERAADPLEEGD OP 22 DECEMBER 2015 OP http://www.psychischenwerk.nl/pw/subarticle.php?id=61&aid=983 STUDIEDAG LEVENSMOEHEID (2015). GERAADPLEEGD OP 22 DECEMBER 2015 OP http://www.palliatief.be/template.asp?f=index.htm