Psychologische gevolgen van ICD-therapie - Dr. Krista van den Broek Center of Research on Psychology in Somatic diseases

Doelen van deze studie 1)Onderzoeken welke ICD patiënten een verhoogd risico hebben om zich angstig te voelen (kwetsbaarheidsfactoren voor angst) 2)Onderzoeken wat de gevolgen zijn van het ervaren van angst (klinische gevolgen van angst) 3) Angst bij partners van ICD patiënten onderzoeken

De wetenschappelijke studie Catharina Ziekenhuis en Amphia Ziekenhuis 4 meetmomenten: Voor patiënten en partners zelfde studie opzet Vragenlijstenboekjes Uit medische dossiers informatie over ziektegeschiedenis, ATP/schokken ICD2 m12 m18 m

… de studie vervolgd Type D persoonlijkheid - Negatieve gevoelens - Niet geuit (angst voor afwijzing) - Ongeveer 25% van de patiënten - Onafhankelijk van ziekte-ernst Angstgevoeligheid - Angst voor symptomen van angst, vanwege verwachte negatieve gevolgen, zoals ziekte

… de studie vervolgd Vragenlijsten STAI Algemene symptomen van angst ICDC Zorgen van de patiënt over de ICD CAQ Ziekte-specifieke angst (cardiaal) BDIDepressieve symptomen DS14Type D persoonlijkheid ASIAngstgevoeligheid

Doel 1: kwetsbaarheidfactoren angst Achtergrond Een subgroep patiënten is angstig Hoe groot is deze groep? Wat zijn de kenmerken van deze groep? Resultaten 50% angstig tijdens de implantatieperiode (dagen) 25% na 1 jaar nog steeds angstig

… kwetsbaarheidsfactoren vervolgd Kwetsbaarheidsfactoren: 1) ICD recall Van den Broek et al., PACE 2006;29: N = 33 Cut-off  56 op STAI 6.1% vs. 24.2%, p = 0.031

Pedersen, Van den Broek, et al., submitted for publication 2) Diabetes en 3) Type D persoonlijkheid Chronisch angstig (niet: ICD indicatie, ischemische etiologie, CRT, terechte ICD therapieën, leeftijd e.d.) Diabetes or Type D None % N = % vs. 65%, p <.001 … kwetsbaarheidsfactoren vervolgd

Van den Broek et al., PACE 2008;31: ) Type D persoonlijkheid 4) Angstgevoeligheid N = 308, STAI BL en 2 mnd FU Hoofdeffect Type D persoonlijkheid en angstgevoeligheid KORTOM: 4 kwetsbaarheidsfactoren MAAR geen invloed van ICD schokken of ICD indicatie

Resultaten doel 2: Klinische gevolgen van angst Gerelateerd aan (≥ 5) nieuwe levens-bedreigende hartritmestoornissen (N = 565) Verhoogde angst Secundaire preventie Ischemische etiologie Niet: geslacht en leeftijd P = Van den Broek et al., submitted for publication

… gevolgen vervolgd Angst in combinatie met Type D persoonlijkheid; 1 of meer ritmestoornissen Van den Broek et al., submitted for publication P =.004 Verhoogde angst en TDp Secundaire preventie Niet: ischemische etiologie, geslacht en leeftijd

Resultaten doel 3: Angst bij partners van patiënten Partner ervaart evenveel angst als de patiënt Ook: 41% vs. 40% met verhoogde niveaus Groot effect Matig effect Klein effect Van den Broek et al., submitted for publication

Samenvatting Kwetsbaarheidsfactoren angst –ICD recall– Type D persoonlijkheid –Diabetes– Angstgevoeligheid –Niet: Schokken en ICD indicatie Gevolgen angst –Terechte ICD therapieën (TDp) Partners –Even angstig als patiënten

Klinische implicaties 1.Screening voor Type D persoonlijkheid (en angstgevoeligheid) - DS14 (en ASI) - ICD verpleegkundigen 2.Psychologische steun voor patiënten met ICD recall of diabetes - ICD verpleegkundigen 3. Psychologische steun voor partners

DS14 0=onjuist 1=eerder onjuist 2=neutraal 3=eerder juist 4=juist 1 Ik maak gemakkelijk contact met mensen® Ik maak me dikwijls druk over onbelangrijke zaken® Ik maak vaak een praatje met onbekenden ® Ik voel me vaak ongelukkig® Ik ben vaak geïrriteerd ® Ik voel me vaak geremd in de omgang met anderen® Ik zie de zaken somber in ® Ik vind het moeilijk om een gesprek te beginnen ® Ik ben vaak slecht gehumeurd ® Ik ben een gesloten persoon® Ik houd andere mensen het liefst wat op een afstand® Ik maak me dikwijks zorgen® Ik zit vaak in de put® Ik weet niet waar ik met anderen over moet praten®

Klinische implicaties 1.Screening voor Type D persoonlijkheid (en angstgevoeligheid) - DS14 (en ASI) - ICD verpleegkundigen 2.Psychologische steun voor patiënten met ICD recall of diabetes - ICD verpleegkundigen 3. Psychologische steun voor partners

… implicaties vervolgd 4. Behandeling van angstige patiënten (review) 1 - Cognitieve gedragstherapie - Cardiale revalidatie/exercise - Relaxatietraining Rol ICD verpleegkundige? - Luisterend oor - Informatie geven - Onzekerheden wegnemen - Beweging stimuleren 1 Pedersen, Van den Broek & Sears. PACE 2007;30:

… implicaties vervolgd 5. Behandeling van Type D persoonlijkheid - Cognitieve gedragstherapie - Anders omgaan met negatieve emoties - Relaxatietraining Rol ICD verpleegkundige? - Zelfzorg vaardigheden - Meer afspraken/vaker contact - Sociale steun - Partner erbij betrekken

Samenwerking Universiteit van Tilburg – CoRPS Prof. Dr. Johan Denollet, Dr. Ivan Nyklíček, Dr. Susanne Pedersen Catharina Ziekenhuis – Afdeling Cardiologie Dr. Albert Meijer, Drs. Pepijn van der Voort, Antoinette Spierings Amphia Ziekenhuis – Afd. Electrofysiologie Dr. Marco Alings, Eefje Postelmans, Hidde Weetink en ICD technici Erasmus Medisch Centrum – Thoraxcentrum Dr. Dominic Theuns

Dr. Krista van den Broek Universiteit van Tilburg CoRPS – Departement Medische Psychologie Postbus LE Tilburg