De zweettest en alternatieven hiervoor in de diagnostiek van mucoviscidose AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV – Operationele Eenheid Speciale Chemie Eline Creyf – Hogeschool West-Vlaanderen campus Brugge 1 Begeleider intern: Mevr. Griet Vanbillemont Begeleider extern: Dr. Timothy Vanwynsberghe

Inhoudsopgave Eline Creyf 1. Inleiding 2. Mucoviscidose 2.1 Algemeen 2.2 Exocriene zweetklieren 3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose 3.1 Stimulatiestap zweettest 3.2 Analysestap zweettest 4. Afnamemethodes in de literatuur 2 5. Methoden 6. Resultaten en discussie 7. Conclusie

1. Inleiding Eline Creyf3  Zweettest = gouden standaard diagnose mucoviscidose  Vroegtijdige diagnose  kan levensverwachting patiënt ↑  3 stappen:  Stimulatie: pilocarpine iontoforese  Collectie: Gibson-Cooke methode ↔ Macroduct Sweat Collection System - kompres - Macroduct Collector - Enkele voordelen tov Gibson-Cooke methode  Analyse: Chloride Analyzer 925 ↔ Chlorochek Chloridometer AZ Sint-Jan Brugge ELITechGroup Wescor

1. Inleiding Eline Creyf4 Onderzoeksvraag 1) Beide afnamemethodes uitwisselbaar? 2) Chlorochek Chloridometer performante, geschikte vervanger voor Chloride Analyzer 925?

1. Inleiding Eline Creyf5 Praktisch 1) Beide afnamemethodes uitwisselbaar?  Methodevergelijking: Gibson-Cooke methode ↔ Macroduct Sweat Collection System Chloride Analyzer 925 ↔ Chlorochek Chloridometer 2) Chlorochek Chloridometer performante, geschikte vervanger voor Chloride Analyzer 925?  Validatie Chlorochek

2. Mucoviscidose Eline Creyf6 2.1 Algemeen  Autosomaal recessief (1/20 is drager)  Mucogen: chromosoom 7 positie q31.2 codeert voor Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator (CFTR) eiwit aanmaak chloorkanalen aanmaak & bevochtigen slijmvliezen thv longen, exocriene pancreas,... bescherming organen tegen uitdroging en infecties

2. Mucoviscidose Eline Creyf7

2. Mucoviscidose Eline Creyf8 2.2 Exocriene zweetklieren  Normaal : 1) Secretie NaCl en water door kliercellen secretoir gedeelte. 2) Reabsorptie zouten thv klierafvoergang - Chloride via CFTR-eiwit - Natrium via ENaC  Hoge zoutconcentratie bij mucopatiënten  Chloride ≥ 60 mmol/L Natrium ≥ 40 mmol/L muco

3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose Eline Creyf9  IRT: immunoreactief trypsine  PAP: pancreatitis associated protein  DNA-analyse ≠ screeningsstrategieën (vb. in Nederland: IRT/PAP/DNA/EGA)  Systematisch neonatale screening voor mucoviscidose  nog steeds niet ingevoerd in Vlaanderen

3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose Eline Creyf10 1) Klinische symptomen in minstens één orgaansysteem samenhangend met mucoviscidose. 2) Bewijs van een defect CFTR-eiwit door minimum één van onderstaande criteria:  verhoogde concentratie chloriden in zweet (twee verschillende momenten);  abnormaal nasaal potentiaalverschil;  twee mucoviscidose veroorzakende mutaties.

3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose Eline Creyf11  Zweettest:  Stimulatie: pilocarpine iontoforese  Collectie: Gibson-Cooke methode ↔ Macroduct Sweat Collection System - kompres - Macroduct Collector  Analyse: Chloride Analyzer 925 ↔ Chlorochek Chloridometer AZ Sint-Jan Brugge ELITechGroup Wescor

3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose Eline Creyf Stimulatiestap zweettest  Pilocarpine iontoforese  Transdermaal  Pilocarpine onder anode  minimale elektrische stroom  pilocarpine wordt aangetrokken tot kathode  penetreert stratum corneum  stimuleert zweetklieren

3. Screening en diagnostiek van mucoviscidose Analysestap zweettest  Coulometrische titratie  Twee zilverelektrodes en één meetelektrode  in beker met zure buffer  Constante stroom  elektrolyseproces  constante hoeveelheid zilver-ionen  Gekend volume zweet met chloride-ionen  Ag + + Cl -  AgCl ↓  Stroomveranderingen  Gemeten tijd ~ concentratie chloride-ionen Chloride Analyzer 925 Chlorochek Chloridometer

4. Afnamemethodes in de literatuur Eline Creyf14 Gibson-Cooke methodeMacroduct Sweat Collection System NadelenVoordelen Risico op verdampingGeen verdampingsgevaar Langere procedure (elutiefase)Duurt minder lang (geen elutie) Risico op onnauwkeurigheid (wegen)Wegen niet nodig VoordelenNadelen Weinig mislukte afnamesHoog aantal mislukte afnames GoedkoperDuurder Problemen met stevig vastbinden collector Hoge correlatie tussen de beide methodes

5. Methoden Eline Creyf15 20 proefpersonen Rechterarm: Gibson-Cooke Methode Chloride Analyzer 925 Chlorochek Chloridometer Linkerarm: Macroduct Sweat Collection System Chloride Analyzer 925 Chlorochek Chloridometer

5. Methoden Eline Creyf16  Gibson-Cooke Methode (huidige afnamemethode AZ Sint-Jan Brugge) Zweetpotje wegen Stimulatie 10 minuten Collectie 30 minuten

5. Methoden Eline Creyf17  Macroduct Sweat Collection System (ELITechGroup WESCOR) Stimulatie 5,5 minutenCollectie 30 minuten

5. Methoden Eline Creyf18  Validatie Performantiecriteria: Cl - ≤ 20 mmol/L: ± 2 mmol/L Cl - > 20 mmol/L: ± 10%  Precisie: intra-run en inter-run  Juistheid: bias  Bewaarcondities: KT, frigo, diepvries  Lineariteit/LOQ  Accuraatheid: totale fout

6. Resultaten en discussie Eline Creyf19 Validatie Chlorochek AccuraatheidBewaarstudieLineariteitLOQ Totale fout level 119,92% level 26,41% level 34,13% Frigotemperatuur 10 mmol/L Cl -

6. Resultaten en discussie Eline Creyf20 Methodevergelijking Analytisch Praktisch

6. Resultaten en discussie Eline Creyf21  Praktisch  Macroduct Sweat Collection System - 35% mislukte afnames (geen of te weinig zweet) - Overbrengen zweet in epje omslachtig - Problemen met stevig vastbinden collector + Stimulatiestap handiger en gemakkelijker  Gibson-Cooke methode + Steeds voldoende staal - Stimulatiestap omslachtig  Chlorochek Chloridometer + handiger in gebruik  Chloride Analyzer 925

6. Resultaten en discussie Eline Creyf22  Analytisch Passing and Bablok regressie-analyse: GCM/Chloride Analyzer 925 tegenover GCM/Chlorochek Chloridometer Regressie Parameters95% betrouwbaarheidsinterval aRichtingscoëfficiënt0,96590,8917 tot 1,0459 bSnijpunt y-as-0,3348-1,6331 tot 0,8908

6. Resultaten en discussie Eline Creyf23  Analytisch Zelfde analysetoestel Verschillende afnamemethode Waarden MSCS steeds iets hoger ! Kans op evaporatie bij GCM 1)

6. Resultaten en discussie Eline Creyf24  Analytisch Verschillend analysetoestel Zelfde afnamemethode Chlorochek meet iets lager Toegestaan verschil volgens de criteria (± 2 mmol/L) 2)

7. Conclusie Eline Creyf25 Gibson-Cooke methode/Chloride Analyzer 925 Gibson-Cooke methode/Chlorochek Chloridometer MEEST ANALYTISCH UITWISSELBAAR Huidige afnamemethode Nieuwe analysetoestel Performant (opgelet voor lage gebied) Ondersteuning firma

De zweettest en alternatieven hiervoor in de diagnostiek van mucoviscidose AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV – Operationele Eenheid Speciale Chemie Eline Creyf – Hogeschool West-Vlaanderen campus Brugge26 Bedankt voor uw aandacht! Vragen?