L.A. Springer en het groen op de Oostwal

Leonard Adriaan Springer ( )  Leonard Adriaan Springer was een vooraanstaand tuinarchitect die voor steden als Amsterdam, Deventer, Breda, Coevorden en Goes fraaie ontwerpen heeft gemaakt voor de beplanting van stadswallen.  Springers’ ontwerpen kenmerken zich door toepassing van grote variatie en verrassingseffecten in de beplanting van deze historische verdedigings- werken.  Springer heeft een grote invloed gehad op de landschappelijk- stedebouwkundige ontwikkeling van Goes.

Goes als beschermde stad In 1405 kreeg Goes van graaf Willem VI stadsrechten. Gravin Jacoba van Beieren stond in 1417 het stadsbestuur toe rond de stad, ter bescherming van haar inwoners tegen aanvallen van buitenaf, grachten aan te leggen. In de 15 e en 16 e eeuw werd de stadsverdediging voortdurend versterkt en uitgebreid met aarden wallen die gedeeltelijk werden voorzien van stadsmuren en vier grote stadspoorten. Op de onderstaande tekening van Jacob van Deventer uit 1560 ziet u een overzicht van de verdedigingswerken van Goes en omgeving.

Uitbreiding van de verdediging Vanaf 1578, dus ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog, worden plannen gemaakt en uitgevoerd om de stadsverdediging te moderniseren en uit te breiden. Op de afbeelding rechts ziet u het ontwerp van Pieter Timmermans uit Daarnaast hebben ook Van Alcmaer en Van Orliens ontwerpen gemaakt voor de fortificatiewerken van de stad.

1650: de verdediging compleet Op de kaart links ziet u de stad Goes, met de diverse bolwerken, courtines (verbindingswallen), stadspoorten en ravelijnen zoals die in 1650 getekend zijn door Jacob Reynoutsen. De nieuwe havenloop is echter achteraf door Reynoutsen ingetekend.

Veranderende functie  Al in de 18 e eeuw krijgen de stadswallen meer en meer een recreatieve functie. Het werd een aantrekkelijk wandelgebied, voornamelijk voor de gegoede burgerij.  In de loop van de 19 e eeuw worden diverse onderdelen van de Goese verdedigingswerken om economische en verkeers- technische redenen afgebroken en ontmanteld. De hiernaast afgebeelde Koepoort en Koepoortbrug werden in 1855 afgebroken. De nog zichtbare veste werd in 1873 gedeeltelijk gedempt, ten behoeve van de aanleg van de rijksweg naar Middelburg, nu de Middelburgsestraat.

Een ‘groen plan’ in Goes  In 1919 deed directeur Gemeentewerken F. Rothuizen het gemeentebestuur een voorstel om de beplanting van de Oostwal en omgeving, ter verfraaiing van het landschappelijk schoon van de stad, ingrijpend te veranderen. Werkelozen zouden eventuele plannen kunnen uitvoeren.  Voor de uitwerking van een plan werd L.A. Springer in de arm genomen, die als tuinarchitect al sinds 1890 furore had gemaakt bij o.a. de herbeplanting van de Deventer stadswallen en de aanleg van het Oosterpark in Amsterdam.

Het plan in beeld

Inhoud van het plan  In december 1919 kwam Springer met een plan voor de aanleg van een nieuw plantsoen vanaf de Ganzepoortbrug tot aan de Pyntorenstraat. Zijn plan vormt nu nog de basis voor de huidige, zij het aanzienlijk veranderde, beplanting. Het omvatte het rooien van een groot gedeelte van de olmen, populieren en iepen en deze te vervangen door een grotere diversiteit aan kleurrijke beplanting, zoals cypressen, esdoorns, linden, wilgen, berkpopulieren en kastanjebomen.  Eén facet van Springers plan vond geen uitvoering en dat was het plan ten aanzien van de zogenaamde ‘speelplaats’ ter hoogte van de Pyntorenstraat. Deze speelplaats voor de jeugd, toen nog gelegen aan de in 1931 gedeeltelijk gedempte Oostvest, werd slechts aan de randen herbeplant.  Springer raamde de kosten van het plan op f 9.100,-. Verkoop van de gekapte bomen leverde echter ruim f ,- op, zodat de aanleg van het nieuwe plantsoen ruimschoots gefinancierd kon worden. Het plan is in 1921 afgerond.

Vóór de uitvoering

Na uitvoering