Digitaal literair lezen – doen we het al? Een eerste inventarisatie van het digitale literaire leesgedrag onder de Nederlandse bevolking Niels Bakker, Stichting Lezen / Vrije Universiteit Amsterdam

In hoeverre en op welke wijze gebruiken mensen digitale literaire teksten, en hoe waarderen ze dit? Onderzoeksvraag

Aanpak – enquête afgenomen via internetpanel Intomart GFK – landelijk representatieve steekproef (580 respondenten) – verdeeld over drie generaties (16-30; 31-45; 46-60) – en over twee geslachten (man, vrouw) – verwachting vooraf: aantal gebruikers TE LAAG voor zinnige uitspraken – daarom: bijsample (347 respondenten) M 16-30M 31-45M V 16-30V 31-45V 46-60

Uitkomsten (1) → Gebruik literaire teksten van het scherm, op landelijk niveau, in procenten totaaltotaal 16-30totaal 31-45totaal wel30,412,110,97,4 niet69,617,125,626,9

Uitkomsten (2) → Gebruik literaire teksten van het scherm, op landelijk niveau, uitgeplitst naar apparaten, in procenten totaaltotaal 16-30totaal 31-45totaal computer24,69,39,06,4 laptop23,910,28,65,0 netbook5,32,12,20,9 tablet3,21,61,20,5 e-reader62,22,71,2 mobieltje74,02,20,9 smartphone7,53,33,11,2

Uitkomsten (3) → Soort gebruik literaire teksten van het scherm, in procenten (kolom 1) en gemiddelden op vijfpuntsschaal nooit (1) – heel vaak (5) % 'wel eens' totaal lineair lezen99,43,673,393,823,77 meer scannen dan lezen 69,02,102,482,101,76 eerst scannen, dan lezen 60,82,052,402,021,78 zoeken naar teksten63,32,082,262,111,89 teksten uitprinten50,61,731,911,711,60 tijdens lezen andere teksten raadplegen 56,61,811,961,761,74 tijdens lezen op internet surfen 51,81,822,191,761,56 tijdens lezen andere activiteiten uitvoeren 52,21,762,091,731,49

Uitkomsten (4) → Waardering literaire teksten van het scherm, uitgesplitst naar apparaten, op vijfpuntsschaal van zeer onprettig (1) – zeer prettig (5) totaaltotaal 16-30totaal 31-45totaal computer3,343,483,343,20 laptop3,383,433,533,17 netbook3,193,073,283,23 tablet3,513,323,683,62 e-reader4,253,924,334,36 mobieltje2,702,632,782,74 smartphone3,113,143,172,96

Uitkomsten (5) → waardering leeskwaliteit per apparaat, in gemiddelden, op vijfpuntsschaal van zeer mee oneens (1) – zeer mee eens (5) ereaderlaptopcomputer in iedere gewenste houding lezen4,283,182,84 op iedere gewenste plaats lezen4,383,542,44 last van ogen door lezen1,903,033,09 apparaat vervult wensen voor gebruik van teksten 3,873,443,67 apparaat vervult wensen voor lezen van teksten 4,163,433,55

Uitkomsten (6) → voorkeur scherm/papier, in gemiddelden, op driepuntsschaal met papier (1), geen verschil/voorkeur (2) en digitaal leesapparaat (3) e-readerlaptopcomputer liever lezen2,011,561,58 sneller lezen2,051,901,89 beter lang achter elkaar door lezen*2,021,511,41 beter concentreren op lezen*1,991,491,48 tekst beter begrijpen*1,971,811,77 tekst diepgaander interpreteren*1,941,801,68 meer opgaan in de tekst bij lezen*1,901,571,54 lezen ontspannender*2,091,391,43 meer plezier in lezen*2,121,521,49 van plan in toekomst hoofdzakelijk te lezen 2,471,871,76

Uitkomsten (7) → voorkeur scherm/papier, in gemiddelden, op driepuntsschaal met papier (1), geen verschil/voorkeur (2) en digitaal leesapparaat (3) liever lezen1,592,152,03 sneller lezen1,702,152,09 beter lang achter elkaar door lezen1,772,132,02 beter concentreren op lezen1,682,062,05 tekst beter begrijpen1,852,021,96 tekst diepgaander interpreteren1,812,041,91 meer opgaan in de tekst bij lezen1,791,971,88 lezen ontspannender1,702,172,16 meer plezier in lezen1,762,192,18 van plan in toekomst hoofdzakelijk te lezen 2,112,592,51

Uitkomsten (8) → Gebruik/toekomstig gebruik literaire teksten van het scherm, in procenten totaaltotaal 16-30totaal 31-45totaal wel30,412,110,97,4 niet, wel in toekomst 27,57,39,011,2 niet, niet in toekomst 42,19,816,415,9

Conclusies – Doorbraak digitale literaire lezen onzeker → duidelijk early adopter fase – Kleine groep gebruikers enthousiast, grote groep (nog) niet gebruikers afwachtend – E-reader kan als enige apparaat concurrentie met gedrukt boek aan – E-reader gebruikers kiezen voor hun apparaat als toekomstig leesmedium, niet voor gedrukt boek – E-reader uitzondering binnen nieuwe media landschap: vooral ouderen omarmen hem – Tablet en smartphone: wel in smaak voor literair lezen bij jongeren???