OP ZOEK NAAR DE HOGERE DOELEN VAN DE SCHOOLCULTUUR IN EEN GROOTSTEDELIJKE OMGEVING Iliass El Hadioui, MSc. | Marnix Gymnasium, Rotterdam

Agenda De grote uitdagingen voor schoolculturen in grootstedelijke omgevingen 1De uitdaging om de schoolcultuur betekenisvol te houden voor jongeren die opgroeien met een pedagogische mis-match 2De uitdaging om de ‘liftfunctie’ van de schoolcultuur naar de arbeidsmarkt te vervullen 3Hoe nu verder?

De buitenschoolse leefwereld van jongeren in stedelijke omgevingen 1.Individualisering 2.Culturele en linguïstische heterogenisering 3.Virtualisering 4.Ludificering

Pedagogische driehoek: ‘match’ Thuiscultuur Schoolcultuur Peergroup cultuur

Linguïstische ‘match’ Thuistaal Schooltaal Peergroup taal

1De uitdaging van de pedagogische ‘mis-match’ Thuiscultuur (traditioneel) (volks) Schoolcultuur (masculien / volks) Straatcultuur (masculien)

De menselijke behoefte aan erkenning en waardering Thuiscultuur (traditioneel) (volks) Schoolcultuur (masculien / volks) Straatcultuur (masculien)

Linguïstische ‘mis-match’ Thuistaal SchooltaalStraattaal

De thuiscultuur als pedagogische leefwereld Traditioneel:Modern: Hiërarchische verhouding ouders-kinderenHoogopgeleid, middenklasse RolverdelingPrestatiecultuur Respect, eer, waardigheid etc.Individuele ontplooiing Seksuele onthouding, nadruk huwelijk, Soc-economische positie als ‘identiteitsmarker’ kuisheid, bescheidenheid etc.‘Knutselbiografie’ en ‘brokkenbiografie’ Belang van gemeenschap‘Post-familiale familie’: individualisering Volks:Matrifocaal: Directe communicatieRelatieve afwezigheid vader ‘Restricted code’ (Bernstein)Kind is manifestatie ‘vrouwelijkheid’ moeder ‘Geen woorden maar daden’Gebrekkige ‘intergenerationele sluiting’ Sterke binding moeder en zoon Seksualiteit ontkoppelt van familieconcept

Mis-match op een dieper niveau Nadruk op ‘feminiene’, op het individu gerichte codes binnen veel schoolculturen: Zelfexpressie, zelfstandigheid, individuele zelfontplooiing, zelfreflectie en zelfevaluatie Mis-match met de ‘masculiene’ straatcodes binnen groepsdynamische processen: ‘Eer’, ‘respect’, ‘gezichtsverlies’, ‘hiërarchie’, ‘belediging’ et cetera ‘Schoolstrijd’ vooral uitgevochten op VMBO en MBO locaties in de steden Straatcodes zijn zelfdestructief binnen de statusladder van het onderwijs: disfunctioneel Later afstotingsmechanismen arbeidsmarkt, onbewuste (zelf)uitsluiting uit mainstream instituties: ‘verkeerde’ vocabulaire, houding en kledingstijl!

Botsende codes: emoties en gedragingen ‘Acting white syndroom’ in de klassensituatie: Complimenten geven = Teken van onvoldoende mannelijkheid Sorry zeggen = Onderdanig zijn, verliezer zijn Eigen fout erkennen =Afgaan voor de groep, gezichtsverlies Je best doen in de klas=Slijmen, doen alsof je beter bent Netjes en vriendelijk spreken=Een wit voetje halen bij de docent Een frontale correctie =Aantasting van de eigen eer Een frontale correctie laten gaan=Verliezen van je mannelijkheid Het woord nemen in de klas=De show stelen, flitsen Van onderwerp veranderen=Schitteren Hard praten, confronteren, dreigen=De eigen mannelijkheid bevestigen Anderen corrigeren=De controle hebben, baas zijn

Opgroeien met pedagogische meerstemmigheid Pedagogische ‘meerstemmigheid’ als een gebrek aan emotionele geborgenheid (‘thuis voelen’): Overlastgevend en crimineel gedrag Geweldsproblemen / bedreigingen Gezagsproblemen op school Schuldenproblematiek Depressiviteit / slaapproblemen / Suïcide neigingen Seksueel misbruik, Soa’s, relatieproblemen Verslavingen (roken, genotsmiddelen, drugs, alcohol etc.) Stress in huis Demotivatieproblematiek in het klaslokaal Et cetera…

2De uitdaging van de ‘liftfunctie’ naar de arbeidsmarkt Demografisch gezien wacht onze studenten nog 60 jaar arbeidsmarktparticipatie Met een enorme dynamiek op de arbeidsmarkt in de grote sectoren (Zorg, Welzijn, Onderwijs, Bouw, financiële markt, energiemarkt et cetera..) In een snel veranderende buitenschoolse leefwereld op sociaal en cultureel vlak

3Hoe nu verder? Nieuwe vraagstukken, oude oplossingen…

1De ‘skill’: Pedagogische stijlen PermissiefTransformatief Restrictief Gedragsruimte creëren als inherente neigingGedragsregulering als inherente neiging Identificatie van de potentie en impotentie bij de student met een inherente neiging om disfunctioneel gedrag te transformeren naar functioneel gedrag Thomas van Dijk (2014)

2Het wezen van transformatief handelen binnen een schoolcultuur De uitdaging voor docenten die doceren in een stedelijke context is in de kern gelegen in het internaliseren en uitdragen van pedagogische en didactische codes die ontwikkeld zijn in het licht van de Hogere Doelen van hun schoolcultuur zoals zij deze zelf hebben vastgesteld, waarbij deze Hogere Doelen fungeren als het raamwerk waar men onderweg trouw aan blijft juist doordat de ambities, codes en interesses van de leerlingen nu creatief ingezet worden om deze trouw te bewerkstelligen (El Hadioui, 2014). De beste voorwaarde voor de transformatieve potentie van een schoolcultuur is dat de schoolcultuur zelf ‘in de lift zit’! Het gaat niet om de eindhalte maar om de mooie, opwaartse weg daarnaartoe.. De schoolcultuur als ‘leergemeenschap’ en een mini- samenleving waarin studenten met vallen en opstaan hun ontwikkeling doormaken..

Intermezzo:Transformatief handelen in een bredere schoolculturele context.. Professionalisering op Transformatief handelen Self- efficacy (‘skill’) Collective efficacy Studenteffect: Motivatie Leerrendement Self-efficacy Satisfactie Thuisgevoel / schoolidentificatie Maatschappelijke vorming + Klassendynamiek: Straatcodes in groepsdynamica Superdiversiteit Pedagogische meerstemmigheid Virtualiteit (social media) Schoolcultuur (‘will’) 1D2D3D Teacher Behaviour: Classroom context School context

Het model van transformatief handelen Transformatief handelen Gezag 8.Ethisch handelen 9.Professioneel handelen 10.Duidelijke grenzen in ‘vredestijd’, consequente toepassing in ‘oorlogstijd’ 11.De ‘emotionele bluetooth’ en ‘beheerste’ betrokkenheid Spelgevoel 1.Her-kenning ‘tipping-points’ 2.Beheersing ‘tipping-points’ 3.Erkenning en waardering geven op de schoolladder Trouw aan de (hogere) doelen 12.Gericht op de leerdoelen 13.Didactische verbinding met de buitenschoolse leefwereld 14.Motivatie door positieve ‘flow’ 15.Inclusieve didactiek: ‘school-wij’ Self-efficacy 4. Mastery experiences 5. Vicarious experiences 6. Social persuasion 7. Fysieke en emotionele toestand (stress, angsten, nervositeit etc.)

Mechanismen die ten grondslag liggen aan demotivatie onder studenten Motivatie moet ‘kunstmatig’ afgedwongen worden in de binnenschoolse leefwereld door onvoldoende ‘transfer’ van de didactiek ‘Moratorium’ na de puberteit: lange fase van identiteitsontwikkeling en experimenteren Individualisering en informalisering: een gezagsprobleem onder ouders en docenten Hersenrijping van jongeren, pedagogische omlijsting pakt goed uit voor meiden, uitsluiting ‘masculien’ gedrag ‘Sense of futility’ Het pedagogisch en didactisch handelen van docenten Pels et al. (2011)

3Terug naar de Hogere Doelen

Het wezen van Transformatief-Didactisch handelen Vanzelfsprekend kunnen we het didactische en het pedagogische aspect van een transformatieve insteek niet scheiden. Ze werken op elkaar in, ze versterken elkander en ze vormen beiden essentieel onderdeel van de totale richting van het transformatief handelen van de onderwijsprofessional. Tegelijkertijd kunnen we stellen dat het didactische wel een competentie op zich is, en dat het belang van een verbinding van de overdracht van het inhoudelijke curriculum met Hogere Doelen moeilijk te overschatten is. Immers, de Hogere Doelen zijn in eerste en laatste instantie leidend, zij dienen de richting te bepalen van klassensituaties en zij beschermen de schoolladder. Samen met de andere bouwstenen van transformatief-didactisch handelen stelt dit denken in termen van Hogere Doelen de onderwijsprofessional in staat om in het hart van stedelijke wijken een type onderwijs te bieden dat ertoe doet, voor de student, voor de docent en uiteindelijk ook voor de arbeidsorganisaties die creatieve jongeren binnenkrijgen die daarmee voorbereid zijn op de maatschappij van morgen en geen slachtoffer zijn van het onderwijs van gisteren. (El Hadioui, 2014) Scenes 3 & 4

Bouwstenen van Transformatief-Didactisch handelen Gericht op de leerdoelen Didactische verbinding met de buitenschoolse leefwereld Motivatie door positieve ‘flow’ Inclusieve didactiek: ‘school-wij’