BA J.P. van de Sande Sociale psychologie

inhoud Algemeenheden Wat is binding? Wat is een relatie? Wat is angst? Approach Avoidance Modern leven Individualisering & Narcisme Moderne ziekten Symptoom & Communicatie

Algemeenheden

Basis Gedragspatronen Erbij horen (Kudde, School, Familie, Stam, Groep) Status (Territorium, Dominantiehierarchie, Sociale vergelijking) Voortplanting (Hofmaken, Paring, Paarvorming, Polygamie, Stalking) Kinderzorg (Ouderschap, Temperatuur, Voedsel, Veiligheid) Fourageren (Zoeken, Eten, Delen, Herkauwen, Cantine) Voorraad maken (Eikeltjes, Hamsteren, Keukengerei) Territorium maken (gebied, gebouw, persoonlijke ruimte) Bouwen (Hol, Nest, Val, Dam, Kantoor, Stadion) Agressie (Bluffen, Dreigen, Vecht/vlucht, Jagen, Doden) Verkennen (Omgeving, Sociale netwerk, Wacht houden, Internet, TV) Communicatie (Signaalsystemen, Taal, Media, GSM) Lichaamsverzorging (Gladstrijken, Wassen, Vlooien, Shampoo, Gel) Afwachten (Pauzeren,Wachten op, Uitrusten, Zonnen) Migratie (Trek, Nomadisme, Autos, Vacantie, Emigratie) Spel (Sociaal, Vecht/vlucht, Prooi, Status, Paring, Poppen, etc.etc.) CONTROLEMECHANISMENCONTROLEMECHANISMEN

Kant’s idee over de psychologie Der Inhalt der großen Wißenschaft des Frauenzimmers ist vielmehr der Mensch, und unter den Menschen ins besondere der Mann. Ihre Weltweisheit is nicht vernünfteln, sondern empfinden Immanuel Kant, Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen, 1764 Wat betekent dit voor BA? De psychologie is kennelijk een vrouwelijke wetenschap BA is een psychologisch begrip, een construct, zoals Intelligentie, Agressie, Extraversie of het Onderbewuste BA zou dus een psychologisch construct kunnen zijn, dat speciaal door vrouwen in het leven is geroepen na een grondig onderzoek van het favoriete onderwerp Er zijn er zo meer, bijvoorbeeld Schattigheid, ME, het glazen plafond, sexistisch taalgebruik

Wat is binding?

binding construct attachment in jaren 50 ‘uitgevonden’ door Bowlby en Harlow Attachment is (permanente) affectieve band tussen moeder en kind Bij secure attachment: Aanwezigheid van object van attachment lijkt gevoel van veiligheid te bevorderen, afwezigheid geeft angst, hereniging vreugde Bij avoidant attachment: Aan of afwezig maakt weinig uit Attachment gedrag door kind lijkt effect te hebben op gedrag moeder: secure lokt bescherming en vriendelijkheid uit, avoidant onverschilligheid

Harlow Aapjes met een draadmoeder bleken eenmaal volwassen niet meer tot normaal sociaal en sexueel gedrag in staat Ze werden of apathisch, of erg agressief Je zou hier kunnen spreken van bindingsonmacht De vraag rijst nu: is de moderne mens door een draadmoeder grootgebracht? Het tegendeel lijkt waar Wellicht dus is er geen bindingsonmacht, maar juist een overdreven bindingswens

BA of Bindingsonmacht? De vraag kan gesteld worden waardoor bindingsonmacht veroorzaakt wordt, en angst is dan een makkelijke en voor de hand liggende kandidaat. Dit zou echter inhouden dat men wel tot binding in staat is, maar het niet wil, er voor vlucht. Ongetwijfeld is dat omdat binding afschrikwekkende eigenschappen heeft, zoals ook het plein, de muis en het sociale leven bij fobici, ze kunnen wel, maar ze willen niet Bij bindingsonmacht kan men niet, maar wil het wel Dit laatste zal in vele gevallen een betere, want spaarzamer verklaring leveren dan BA

Wat is een relatie?

relaties Relaties zijn culturele transformaties van de neiging tot voortplanting Hiervoor is het geheel niet nodig dat er werkelijk voortgeplant wordt Elke cultuur heeft dus zijn eigen prototype van een relatie, of zelfs meerdere Door zich in dat prototype te schikken toont men dat men er bij hoort Alle culturen vertonen vormen van paarrelaties Kennelijk zit het wel in de aard van het beestje

Man-vrouw verschillen Maar: er zijn verschillen tussen mannen en vrouwen Mannen komen zoals bekend van Mars Vrouwen van Venus Mannen zijn jagers, scoorders, presteerders en statuszoekers Vrouwen daarentegen zijn verzorgers, netwerkers, regelvolgers en zoekers naar relaties met status Gek genoeg is het omgekeerde ook wel waar Toch: in al die vooroordelen moet wel wat zitten. Palinurus: man valt ergens tussen 50 & 60 overboord. Evolutionaire psychologie: verschillende functies

© 2006 JP van de Sande RuG Quasi-stationnaire evenwichten (Lewin, 1952) Begin toestand: Verhoog druk in gewenste richting: Verlaag kracht in ongewenste richting

© 2006 JP van de Sande RuG DUWEN

© 2006 JP van de Sande RuG Dom duwen: de stroomstok

© 2006 JP van de Sande RuG Slim duwen: gebruik van vluchtinstinct

© 2006 JP van de Sande RuG TREKKEN

Wat is angst?

angst Angst is een instinctief fenomeen, een emotie, en daarmee een mechanisme om functioneel gedrag voor te bereiden Angst is dus een voorbijgaande toestand Sommige mensen zijn sneller angstig dan anderen Angst kan disfunctionele vormen aannemen, zoals pleinvrees, muizenvrees of sociale angst Angst is een begeleider van controleverlies Volgens Freud komt angst voor de verslindende vrouw bij mannen vaak voor: La belle dame sans merci, De fatale vrouw

Approach Avoidance

Fight-flight mechanisme Beide neigingen zijn steeds tegelijk aanwezig Er is dus een voortdurend conflict tussen de twee De sterkste bepaalt het gedrag, de ander wordt latent Beide neigingen kunnen variëren ♀ ♂ AVOIDANCE APPROACH WEGLOPERS BLIJVERTJES

Approach-Avoidance Fundamenteel en universeel gedragsmechanisme Als afstand groter wordt, worden beide neigingen zwakker –Approach: Uit het oog uit het hart –Avoidance: Heimwee, verlangen na scheiding Beide relevant voor BA –Zwakke Approach neiging: Bijv. relatie beëindigen wegens beter alternatief –Sterke Avoidance neiging: relatie beëindigen wegens onverdragelijkheid Vroeger: De Vrijgezel –Approach: wordt in voorzien door huishoudster of professional –Avoidance: schrikt terug voor jagende vrouwen

Modern leven

DE SAMENLEVING: Tönnies GEMEINSCHAFT Gemeenschappelijke wil Groepsdoelen Noodzaak Natuurlijk Traditie Religie, magie Familie, stam Erbij horen, eer Competitie tussen groepen Conservatisme als ideaal Stabiel Authentiek, Waarden belangrijk GESELLSCHAFT Individuele wil Persoonlijke doelen Vrije keuze Rationeel Publieke opinie Politiek, techniek Groepering, organisatie Vrijheid, geld Competitie binnen groepen Vooruitgang als ideaal Constante schijnverandering Doen alsof, Imago belangrijk

© 2006 JP van de Sande RuG De mens reist langs twee sporen NATUUR Niets dierlijks is ons vreemd ‘Instincten’ Gedragsmechanismen Specifieke reacties op crisis IMPROVISATIE Fight-Flight Arousal Cohesie Samenleving: Gemeinschaft Behoefte aan erbij horen GroepsdoelenZijn CULTUUR Ratio beïnvloedt gedrag Normen & Waarden Kosten-Baten analyse Specifieke reacties op crisis PLANNING Prioriteiten stellen Professionaliteit Organisatie Samenleving: Gesellschaft Behoefte aan vrijheid Individualistische doelenWorden

Individualisering & Narcisme

narcisme Gezonde mensen richten hun libido op elkaar. Het resultaat is een identificatie: liefde genaamd Een narcist richt zijn libido op zichzelf. Omdat dat een lastige partner is, heeft hij hulp nodig

Moderne ziekten

De moderne ziekten danken we aan Freud Hij begon geestesgesteldheden als ziekten aan te duiden Vb. Neurosen, complexen, fixaties, hysterie, narcisme, fobieën, Dit bleek zeer succesvol, vooral wanneer er een fysieke component bij bedacht werd Dus kennen we nu bijv.: ADHD, Anorexia, Autisme, Bindingsangst, Boulemie, Chronische voedselweigering, Depersonalisatie, Dyslexie, Hechtingsstoornis, ME, ODD, Munchausen by proxy, Restless legs, RSI, Slaap Apneu, Voedselallergie, Whiplash.

Symptoom & Communicatie

Pragmatics of human communication Watzlawick e.a.(1962) Een symptoom is een middel om niet te hoeven communiceren, men is geëxcuseerd doordat het een ziekte betreft Als BA een ziekte is, is het bijbehorende gedrag een symptoom Dat is makkelijk voor degene die steeds maar weer tot communiceren geprest wordt, hij, of zij, kan zich achter de ziekte verbergen