Naam van de Auteur 7 januari 2008 B ETER ONDERWIJS MET DIGITAAL LEERMATERIAAL : DROOM OF WERKELIJKHEID ? Alfons ten Brummelhuis Arrangeursdag Digi VO, Heemskerk – 15 april

Inhoud  Stand van zaken  Opbrengsten  Randvoorwaarden voor succes  Handreikingen 1

Verhouding boek en digitaal leermateriaal volgens docenten VO 2

Hoe komt docent VO aan digitaal leermateriaal? Bron% docenten Zelf zoeken internet70 Lesboek / methode64 Zelf ontwikkelen / bewerken51 Via collega’s41 Via Kennisnet31 3

Bereid zelf ontwikkeld materiaal te delen? 4

Ambitie: meer gebruik van ict Te overwinnen knelpunten% docenten Meer bruikbaar digitaal leermateriaal66 Extra computers66 Computer programma’s voor zelfstandig werken62 Goede voorbeelden van ict en didactiek60 5

Wat is er nodig om docenten te voorzien van meer bruikbaar digitaal leermateriaal? Actie% docenten Beter vindbaar maken47 Docenten faciliteiten geven42 Materiaal zonder kosten (open source)41 Onderzoek welk materiaal effectief is39 Inzichtelijk maken wat werkt37 6

Effecten van ict: overdaad schaadt (OECD-PISA data)

Rendement: Engels in vmbo spreekvaardigheid ondersteund met multimedia 8

Leren met meer effect: Voorbeeld: Wiskunde zonder boek Experiment wiskunde op de computer zonder boek Ambitie school: door inzet van ict…  maken ll’n meer opdrachten  krijgen ll’n meer (directe) feedback  werken ll’n in eigen tempo  docent meer tijd voor individuele begeleiding presteren ll’n beter 9

Resultaten 1.Inzet, plezier en motivatie voor wiskunde nemen toe 2.Prestaties: significant hogere wiskundeprestaties. 3.Verder….nieuwe collega’s komen naar de school vanwege Wiskunde zonder boek 10

Vak Nederlands en ict in VO ICT verdubbelt arbeidsproductiviteit van docent 11

Leeropbrengst digitaal prentenboek 12

Meer voorbeelden Zie: onderzoek.kennisnet.nl 13

Resumerend Bij (goed) gebruik van (goed) digitaal leermateriaal kan onderwijs: -Efficiënter: met minder lerarentijd meer leerlingen lesgeven -Aantrekkelijker: leraarsberoep aantrekkelijker maken  aanzuigende werking door vergroting werkplezier -Effectiever: in dezelfde tijd betere prestaties realiseren 14

MITS….. 1. Materiaal goed is ontworpen 2. Docenten voldoende zijn toegerust voor gebruik 3. Technische voorzieningen op orde zijn 4. Gebruikte leermaterialen aansluiten bij visie op onderwijs 15

Krachtenveld voor leren: sleutelrol voor leraar bij gebruik van ict

Voorwaarde voor daadwerkelijk en duurzaam gebruik van digitaal leermateriaal in onderwijspraktijk 17 Gebruik van ict in praktijk effect

Randvoorwaarden voor duurzaam gebruik (schoolontwikkeling) 18 geld tijd Gebruik van ict in praktijk - effect

Randvoorwaarden voor duurzaam gebruik (schoolontwikkeling) 19 geld tijd Materiële voorzieningen Gebruik van ict in praktijk - effect

Randvoorwaarden voor duurzaam gebruik (schoolontwikkeling) 20 geld tijd Deskundigheid Materiële voorzieningen Gebruik van ict in praktijk - effect

Randvoorwaarden voor duurzaam gebruik (schoolontwikkeling) 21 geld tijd Beleid Opvattingen, Visie, Leiderschap Deskundigheid Materiële voorzieningen Gebruik van ict in praktijk - effect

Visie: schoolgebonden of persoonsgebonden? 22

Kenmerken digitaal materiaal gedigitaliseerd boek of multimedia LesConditieGem. goed 1 (5 opdr)Tekst + audio4,9 Tekst4,6 2 (7 opdr)Tekst + audio5,7 Tekst5,4 3 (9 opdr)Tekst + audio7,3 Tekst6,7 4 (9 opdr)Tekst + audio7,5 Tekst6,8 Totaal (30 opdr)Tekst + audio25,4 Tekst23,5 23

Competenties voor ontwikkelen en arrangeren van onderwijs met digitaal leermateriaal 24 Technologische kennis Vakinhoudelijke kennis Didactische kennis

Competenties ontwikkelaars / arrangeurs Didactische kennis (D) -Keuze van leerstrategie meest geschikt voor leren van bepaalde kennis Inhoudelijke kennis (I) -Omvang en diepte van leerstof bepalen voor bereiken van gewenste eindniveau Technologische kennis (T) -Bekend met beschikbare technologische representaties: multimedia, visuele representaties, online leeromgevingen, etc) 25

Weten wanneer ict in leerproces past

Beter onderwijs met digitaal materiaal Droom of werkelijkheid? Digitaal leermateriaal verbetert kwaliteit van onderwijs….mits Rol van management cruciaal bij invulling van randvoorwaarden die bepalend zijn voor droom of werkelijkheid 27

Handreikingen Maak onderscheid tussen leraar als gebruiker en leraar als ontwerper/arrangeur Opvattingen van docenten over leren zijn leidend, leermateriaal is volgend (leermateriaal is geen katalysator voor onderwijsverandering) Stel vroegtijdig vast wat wel en niet werkt. 28