Rol van de psycholoog in een slaaplabo Annelies Smolders Psycholoog-psychotherapeut
Prevalentie 1/3 slaapt sporadisch slecht 10 % slaapt chronisch slecht 50 % meer slaapklachten bij vrouwen 50% slaapklachten boven 65 jaar
Slaapstoornissen 1. Dyssomnie: insomnia en hypersomnia 2. Stoornissen bioritme of circadiane slaapstoornissen 3. Parasomnia: vreemd gedrag vertonen in de slaap
1. Dyssomnie Insomnia - Primaire insomnia Hypersomnia - Secundaire / comorbide insomnia Hypersomnia - Onvoldoende slaap - Sedativa of ontwenning van stimulantia - Depressie - Narcolepsie (slaapaanvallen en kataplexie) - Slaap apnoe (ademstops, snurken,…)
1. Chronische primaire insomnia = ‘Aangeleerde insomnia’ Stressgebonden Slaapgerelateerde angst Verkeerde slaapgewoonten als coping Bedomgeving geeft geconditioneerde arousal
Slaaptraining = niet-medicamenteuze cognitieve gedragstherapie aanpak Vicieuze cirkel chronische insomnia doorbreken in 6 sessies-programma Educatie Afbouw slaapmedicatie Slaapdagboek en Gedragstechnieken ►Resultaat: 80 % verbetering na 6 weken
Cognitieve gedragstherapie Aanleren van helpende en realistische slaapgedachten Gedachten → Gedrag
Insomnia Subjectieve klacht: Inslaapstoornis (> 30 minuten; 3 x week) Doorslaapstoornis ( >30 minuten; 3 x week) Te vroeg ontwaken Slechte slaapkwaliteit Beperkingen overdag (vermoeidheid, geheugen, concentratie, prikkelbaar, hoofdpijn, koud/warm, darm-maagklachten,…)
Slaapmedicatie Gemakkelijke oplossing Geen geneesmiddel ‘Doet je niet meer wakker zijn’ Gewenning Tast slaapkwaliteit aan
2. Secundaire insomnia Comorbiditeit: → Behandeling primaire klacht Depressie Verslaving Angststoornissen ADHD /ADD → DSPS CVS – Fibromyalgie Pijn …… → Behandeling primaire klacht → Nadien of parallel slaaptraining
CVS - Fibromyalgie Langdurig slapen overdag verstoort het normale slaap-waakritme ↓ inslapen bemoeilijken slaapkwaliteit neemt Vicieuze cirkel
1. Dyssomnie Insomnia - Primaire insomnia Hypersomnia - Secundaire / comorbide insomnia Hypersomnia - Onvoldoende slaap - Sedativa of ontwenning van stimulantia - Depressie - Narcolepsie (slaapaanvallen en kataplexie) - Slaap apnoe (ademstops, snurken,…)
Hypersomnia Overmatig slaperig overdag - Onvoldoende slaap - Gebruik van sedativa of ontwenning van stimulantia - Depressie - Narcolepsie (slaapaanvallen en kataplexie) - Slaap apnoe (ademstops, snurken,…)
Onvoldoende slaap Maatschappelijk probleem: Geen tijd maken voor slaap Lange dag doet rendement stijgen Perfectionisme en competitieve levensstijl Voorkomen burn out ► Psychotherapie
Apnoe en CPAP Leren omgaan met nieuw slaapritueel! Acceptatieproblemen van chronisch gebruik CPAP-masker Hyperventilatie , claustrofobie
Slaapstoornissen 1. Dyssomnie: insomnia en hypersomnia 2. Stoornissen bioritme of circadiane slaapstoornissen 3. Parasomnia: vreemd gedrag vertonen in de slaap
2. Stoornissen bioritme of circadiane slaapstoornissen Shiftwerk Jetlag Vertraagd slaapfase syndroom (DSPS) Vervroegd slaapfase syndroom (ASPS)
Behandeling: Slaaptraining Synchroniseren biologische klok : . Chronotherapie: Opleggen slaap- en opstaanmomenten . Lichttherapie
Lichtbril 45 minuten draagtijd Doeltreffende flux naar retina van 10 mililumen
Shiftwerk
Jetlag - Bioritme, tijdszone, aanwezigheidsduur Advies: correcte slaaphygiëne momenten lichttherapie keuze vluchturen
DSPS: Delayed slaap fase syndroom Laat slaperig worden in de avond Niet kunnen opstaan in de ochtend Verschuiving naar de nacht - ochtend
Slaapstoornissen 1. Dyssomnie: insomnia en hypersomnia 2. Stoornissen bioritme of circadiane slaapstoornissen 3. Parasomnia: vreemd gedrag vertonen in de slaap
3. Parasomnia Slaapwandelen Tandenknarsen Nachtmerries – Slaapparalyse - Sleep terror Ritmische beenbewegingen ► Correcte slaaphygiëne Opvang anticipatie-angst Ontspanningsoefeningen - Mindfulness
Conclusie Slaapproblemen komen zeer vaak voor Grote impact op levenskwaliteit Sterke medicalisering Belang van de gedragsmatige en psychologische factoren Slaapklachten zijn vaak goed behandelbaar dmv cognitieve gedragstherapeutische aanpak
Slaapwel !