? De Arabische protesten: reden tot optimisme?

Overzicht I. Inleiding: pessimisme II. Nationalisme en dekolonisatie III. Autoritaire staten IV. Revoluties of protesten? V. Einde ancien regime in Egypte? VI. Gekaapte revolutie in Syrië VII. Sociale en mentale revolutie VIII. Uitdagingen toekomst

I. Pessimisme overheerst Doemdenken: ‘van Arabische lente naar islamitische winter’. Onmogelijk om protesten tegen 40 jaar dictatuur nu te beoordelen. – Onstabiliteit op korte termijn (cfr Franse revolutie). Verdeelde regio. Gemeen: – Dictaturen, concentratie macht. – Zwakke oppositie, maar steeds verzet.

II. Terug in de tijd: geen recht op zelfbeschikking Na val Ottomaans rijk: – Sykes-Picot: Opdeling regio in Brits en Frans mandaatgebied. Hoop op onafhankelijke staten gefnuikt. Wantrouwen tegen westen. Begin terugkerend patroon: – Stabiliteit > steun corrupte regimes. – Lippendienst aan democratie.

III. Autoritaire regimes: regionaal fenomeen Dictaturen na onafhankelijkheid: – Mogelijk door westerse steun. – Geen visie op collectieve toekomst. Groei maar geen ontwikkeling: – Rijkdom in handen kleine groepen. – Cliëntelisme, clanmaatschappij. – Wegsmelten middenklasse. Populair gevoel: – Maloef: ‘vernedering-waardigheid’. – Slachtoffer van geschiedenis.

III. Autoritaire regimes: volgzame bevolking? Regio immuun voor verandering? – Grieven zijn universeel. Politiestaten, geen volgzaamheid. Burgerprotest. – Jaren ’80: vakbonden tegen IMF. – Groei ngo’s en activisme. Mogelijkheden sociaal protest? – Vakbonden vaak verboden. – Autoritair corporatisme: welvaart ipv participatie.

Bevolking neemt heft in eigen handen

IV. Revoluties of protesten? Jasmijnrevolutie: startschot protesten met eigen dynamiek. – Val dictaturen, vreedzame transitie: Tunesië en Egypte. – Gewelddadige repressie: Syrië, Bahrein, Jemen. – Militaire interventie: Libië. – Beperkte hervormingen: Marokko en Jordanië. Regio is voorgoed veranderd: – Macht van het volk!

IV. Revoluties of protesten? Socio-economische factoren: – Groei zonder herverdeling. – Informele economie, corruptie. – Demografische explosie. – Jongerenwerkloosheid. Doorslag: politieke hervorming. – Einde politieke uitsluiting. – Geen eng nationalistische of religieuze protesten.

V. Egypte: einde van het ancien regime?

V. Wie neemt macht? Ongenoegen bevolking. – Protestbeweging sinds – Rol sociale media! ‘Khaled Said.’ – ‘Dag van woede’ 25/01: protesten. Vertrek Moebarak op 11/02/2011. – ‘Coup’ door leger (SCAF). Eerste vrije verkiezingen: – Moslimbroeders en salafisten meerderheid parlement. – Morsi wint presidentsverkiezingen.

V. Rol Moslimbroeders (’28) islam als politiek systeem. – Vervolgd door Nasser. – Ander beleid onder Sadat. – Officieel verboden, gedoogd. ‘Freedom en Justice party’ – Sterk georganiseerd. – Islamdemocratie? Doemdenken Westen, vergelijking revolutie Iran. – Schisma generaties.

V. Ancien regime herleeft Spanning met seculieren en leger. ‘Tamarrud’ eist vertrek Morsi. – Coup/tweede revolutie 03/07. – Leger ‘herstelt orde en stabiliteit’. Kamp MB versus ancien regime en tegenstanders MB. – Ongeziene polarisatie en geweld. MB buiten wet gesteld. – Leger uiteindelijke overwinnaar.

Kritiek op leger door graffiti-kunstenaar Ganzeer

V. Perspectieven Zwakke oppositie: – Proliferatie islamistische groepen. – Seculieren: geen sterk alternatief. – Sterke vakbeweging, vleugellam. Uitdagingen: – Economie heraanwakkeren. – Sektarisch geweld stoppen. – Relaties: Israël & VS.

VI. Gekaapte revolutie in Syrië

VI. Al-assad is staat Hafez al-Assad aan macht in ‘71 na coups Baathpartij jaren ’60. – Alawieten aan de macht. – Afscherming tegenover andere groepen. Staatsinstellingen in concentrische cirkels rond Assadclan: – Partij, leger, inlichtingendiensten. – Economische macht.

VI. Syrië, Al-assad en daarmee uit!

VI. Gemiste kansen Na aantreden Bashar in 2000 hoop op hervorming. – Beloftes echter ingetrokken. – Corruptie steeg. Stijgende restricties tegen dissidenten en activisten. – Vroegen enkel hervormingen. ‘Geen tegenstanders in Syrië’. – Hoopte nog in 2011 te ontsnappen aan hervormingen.

VI. Extreem geweld als reactie op protesten Protesten vanaf 2011 : – Vraag hervormingen dan aftreden president. – Verkiest desintegratie land. ‘Buitenlands complot en jihadi’s’: – Ongeziene repressie: van veiligheids- naar militaire strategie. – Geen vrije pers toegelaten. – Oppositie naar buitenland. Dodentol >

VI. Evolutie protesten Civiele en militaire oppositie: – Syrische Nationale Raad en comités! – Vrij Syrisch Leger. Militarisering opstand: – Proliferatie rebellengroepen. – Inmenging derden en proxy-oorlog. – Invloed extremistische groepen. Oppositie is verdeeld en zwak. - Geen alternatief in ‘bevrijd gebied’.

VI. Regime houdt stand :

VI. Complete impasse Internationale gemeenschap: – Sancties van EU en VS. – Geen eensgezindheid VR. – Dreiging militaire actie VS. Diplomatieke uitputtingsslag. – Geen uitzicht op transitie. – Geneva-plan en mandaat Brahimi. Regionale onstabiliteit.

VI. Humanitaire crisis Bijna 3 milj vluchtelingen buurlanden en 6 miljoen IDPs. Bijna 10 miljoen burgers afhankelijk van hulp. Werk ngo’s erg moeilijk. – Toegang tot ‘bevrijde’ steden. – Geen toestemming regime – Regime bombardeert onder meer bakkerijen en benzinestations.

VI. Hoop door burgeractivisme Burgeractivisten blijven actief op twee fronten: tegen regime en extremisten. – Humanitaire hulp; – Betogingen; – Journalistiek. Bouwen aan een ‘nieuw Syrië’. IKV-Pax Christi ‘Adopt a revolution’.

VII. Sociale en mentale revolutie nodig Voorbarig optimisme: – Proces verandering in kinderschoenen. – Verplaatsen woede van ‘onderdrukkers paleizen naar die op straat en thuis’. Autoritarisme basisprobleem. – Tirannie politiek, maar ook sociaal en economisch systeem. En toch: – Einde ‘koninkrijk van stilte’. – Sociale dynamiek.

VIII. Uitdagingen voor ontwikkeling Welk model economische ontwikkeling? – Alternatief voor IMF? – Noden en druk: economie gestoeld op olie. – Hoe nieuwe jobs creëren? Versterking van politieke en sociale rechten. – Vakbeweging, middenveld. – Einde economische uitsluiting. – Sociale gelijkheid.

VIII. Politieke uitdagingen Uitkomst transitie Egypte en Tunesië. – Conservatieve krachten. Evolutie Libië: – Staatsopbouw, cfr ‘Debaathificatie’ Irak. Afloop in Syrië, Jemen en Bahrein? Geopolitieke veranderingen. – Rol Saudi-Arabië, Iran en Turkije. – Israëlisch-Palestijnse kwestie.

Meer informatie Websites: – Media: Tussen vrijheid en geluk, MO*, BBC, the Guardian. Boeken: – Arabische Lente, Jorn De Cock. – Dromen van een AL, Petra Stienen. – The Arabs, Eugene Rogan. Contact:

Bedankt!