Algemene Directie Crisiscentrum Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken Fred Van Immerseel Adviseur Kabinet Binnenlandse Zaken Cursus Crisissituatiebeheer 2 juni 2007

Organigram FOD Binnenlandse Zaken

Historiek Gebeurtenissen in de jaren ’80: CCC (1984-’85) Heizeldrama (’85) Tsjernobyl (’86) Herald of Free Enterprise (’87) Vaststellingen: geen doorlopende permanentie voor de regering in haar totaliteit geen nationaal niveau voor crisisbeheer geen centrale infrastructuur coördinatieproblemen

Historiek Oprichting: Het CGCCR, opgericht bij Koninklijk Besluit in 1988, heeft als bestaansreden het beheren van crisissen Uitgangspunt: De Minister van Binnenlandse Zaken is de politiek verantwoordelijke wanneer een coördinatie tussen verschillende departementen is vereist (fase 4 noodplanning) Elk departement is verantwoordelijk voor het beheer van crises die tot haar bevoegdheid behoren

Historiek : het Coördinatie- en Crisiscentrum van de Regering (CGCCR) maakte tot einde 2002 deel uit van de ARP 2002: integratie van de Commissie voor Nationale Vraagstukken inzake Verdediging (CNVV) binnen het CGCCR (voorheen bij diensten Eerste Minister) 2003: met de Copernicushervorming is het Crisiscentrum een afzonderlijke Algemene Directie geworden

Definitie “crisis” een gebeurtenis die door zijn aard of zijn gevolgen:  een dreiging t.o.v. vitale staatsbelangen of tegen essentiele noden van de bevolking vormt  noopt tot dringende besluitvorming  een coördinatie tussen verschillende departementen of organismes vereist

Team Crisiscentrum (n=65 pers.) Permanentie & Openbare Orde: - 13 operationele agenten (in 24u werkrooster) - 12 administratieve agenten - 9 permanentiechefs en dossierbeheerders - 3 verbindingsofficieren (Lokale Politie, Federale Politie en Veiligheid van de Staat) Noodplanning: - 4 dossierbeheerders - 2 administratieve agenten Steundiensten + management: - personele en logistieke ondersteuning - juridisch advies en communicatie

Belangrijkste klanten en partners Minister en FOD Binnenlandse Zaken (incl. kabinet & SAT) Civiele Veiligheid en 100-centrales Federale en Lokale politie, Dirco’s + verbindingsofficieren van de Belgische politie in het buitenland Inlichtingendiensten Provinciegouverneurs en arrondissementscommissarissen, Burgemeesters, Gemeenschappen & Gewesten Andere Federale Overheidsdiensten Internationaal: buitenlandse crisiscentra, IAEA, UNO, MIC, B-FAST, … Federaal Agentschap voor de Nucleaire Controle (FANC) en Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) Meteorologische en hydrologische diensten …

Het Crisiscentrum moet de werkelijke motor van het onderzoek en de ontwikkeling in het kader van de Noodplanning zijn. herstructurering van de betrokken diensten om een geïntegreerd crisisbeheer te garanderen permanente opvolging van de prioritaire domeinen en de ontwikkeling van noodplannen ondersteuning van onderzoeks- en opleidingsactiviteiten coördinatie van planning tussen de diverse betrokken partijen Strategische beleidslijn nr. 11

Het Crisiscentrum moet een centrum bij uitstek worden, met een interdepartementale en multidisciplinaire roeping op vlak van informatieverzameling en coördinatie. 24/24 verzamelen en analyseren van elke informatie mbt mogelijke risico’s de betrokken ministers informeren de coördinatie op federaal niveau in geval van crisis waarborgen de voorziene procedures in werking stellen een communicatiebeleid uitwerken de nodige menselijke en logistieke middelen voorzien Strategische beleidslijn nr. 12

Missies permanentie 24/7 planning, coördinatie en opvolging van gebeurtenissen met potentieel een aanzienlijke impact op openbare orde (lees: risico-evenementen) waarborgen van de veiligheid van personaliteiten en instellingen infrastructuur voor crisisbeheer noodplanning

Eerste doelstelling: Doorlopende permanentie Wat? - Algemene permanentie voor de regering, 365 dagen per jaar, 24 uur per dag -Verzamelen, verifiëren en verspreiden van dringende informatie die de Minister van Binnenlandse Zaken en de regering aanbelangt (cfr. Flash Info)

Doorlopende permanentie Hoe? «Actieve waakzaamheid»: – volgen van de actualiteit (televisie, radio, internet, …) – ontvangen van informatie van de politie, de 100-centrales, civiele veiligheid, inlichtingendiensten, andere departementen, … – waarnemen van permanentie van andere departementen na kantooruren (Eerste Minister, Volksgezondheid, …) – beantwoorden van interventieverzoeken van andere departementen – verwittigen van overheden en (afhankelijk van het geval) de procedures activeren

Tweede doelstelling: Planning, coördinatie en opvolging van “grootschalige evenementen” Wat? Bij gebeurtenissen die een risico zouden kunnen inhouden voor de openbare orde: garanderen van een administratieve (niet-operationele) planning coördineren van de openbare ordehandhaving en de veiligheid

Planning, coördinatie en opvolging van “grootschalige evenementen” Hoe? inwinning en verspreiding van de vereiste informatie bij de lokale overheden en de betrokken politiediensten pré-analyse en vraag tot evaluatie van de risico’s t.o.v. openbare orde en veiligheid bij grootschalige evenementen organisatie van een coördinatievergadering met de betrokken diensten indien er een risico wordt geïdentificeerd zoeken naar gepaste veiligheidsmaatregelen i.s.m. de politiediensten 

Planning, coördinatie en opvolging van “grootschalige evenementen” Hoe? nemen van maatregelen / voorstel aan de Minister van Binnenlandse Zaken, bevoegd voor de coördinatie van maatregelen van openbare orde communicatie van deze maatregelen aan de uitvoerende diensten opstellen van richtlijnen aan de politiediensten en coördinatie van acties van lokale of provinciale overheden directe opvolging van gebeurtenissen:  dringende beslissingen nemen  snel informeren

Derde doelstelling: De veiligheid van personaliteiten en instellingen waarborgen Wat? Beschermingsmaatregelen nemen (verantwoordelijkheid van Minister van Binnenlandse Zaken) tav. persoonlijkheden (staatshoofden, Eerste Ministers, …) tijdens hun verblijf in België diplomatieke en/of Europese instellingen (ambassades, …)  opstellen van veiligheidsmaatregelen  communiceren aan politie- en inlichtingendiensten  coördineren (niet-operationeel) vb. bescherming van de Amerikaanse ambassade

De veiligheid van personaliteiten en instellingen waarborgen Hoe? pré-analyse en evaluatie van de dreiging op basis van analyses van gespecialiseerde diensten organisatie van coördinatievergaderingen met alle betrokken diensten instructies aan de uitvoerende diensten (in naam van de Minister van Binnenlandse Zaken), in functie van de evolutie van de dreiging (=regelmatige evaluatievergaderingen)

Vierde doelstelling: Infrastructuur voor crisisbeheer Wat? Het Crisiscentrum is 24 uur per dag bereikbaar voor de Minister van Binnenlandse Zaken en zijn kabinet, alsook voor onze klanten en partners en stelt haar infrastructuur aan hen ter beschikking Deze professionele gebruikers activeren het CGCCR (in tegenstelling tot de eerste drie doelstellingen)  in bepaalde gevallen het onmiddellijk in werking stellen van alarmeringsmaatregelen

Infrastructuur voor crisisbeheer Geografisch Informatie Systeem (GIS) Videoconferentie: permanente + mobiele stations Regetel: beveiligd netwerk van de Belgisch regering (evolutie, toekomst) Crisis Management Software Network (Crimson) + Crivisen Accommodatie (vergaderruimtes, communicatiemiddelen, …)

Vijfde doelstelling: Noodplanning Wat? Nieuwe taak ADCC: nog in ontwikkeling Organisatie en coördinatie van noodplanning i.s.m. de betrokken instanties, als bevoegdheid van Minister van Binnenlandse Zaken Opstellen van samenwerkingsprocedures met andere departementen en provinciale, nationale en internationale instellingen Ontwikkelen van een know-how in crisisbeheer, oa. door organisatie van oefeningen

Hoger Instituut voor de Noodplanning (ISPU) Kenniscentrum: expertise en know-how ontwikkelen op vlak van identificatie, analyse en beheer van risico’s netwerking met academische wereld, experten en centra op Europees en internationaal niveau voorzien in opleidingsmogelijkheden reflectie- en discussieforum: – waardevolle ideeën aanreiken – aftoetsen van onze objectieven

Federale fase - specifieke projecten Momenteel wordt er gewerkt aan zes specifieke plannen: Nucleair noodplan Besmettelijke dierenziektes (aviaire influenza) Natuurrampen (luik overstromingen) Epidemieën (pandemie) Luchtvaartongevallen Pijpleidingen (2 luiken) Op basis van resultaten wetenschappelijk onderzoek: eventueel prioriteit aan andere federale plannen

K.B. 31 Jan 2003: wettelijk kader voor noodplan en -procedures voor de crisisgebeurtenissen en -situaties, die een coördinatie of een beheer op nationaal niveau vereisen  doelstelling: bescherming van de bevolking tegen alle types van risico’ s die haar kunnen beïnvloeden  op punt stellen van procedures, plannen, overleg- en coördinatiekanalen  creëren van de nodige juridische, personele en logistieke omkadering  verplichting cel noodplanning per FOD Federaal noodplan

Opstartingscriteria: - 2 of meerdere provincies betrokken - overschrijding van middelen van gouverneur - bedreiging van of aanwezigheid van talrijke slachtoffers - plots voorkomen van, of dreigend gevaar voor grote invloeden op de omgeving of de voedselketen - inbreuken op de vitale belangen van de natie of op de essentiële behoeften van de bevolking - noodzaak tot inwerkstelling en coördinatie van verschillende ministeriële departementen of federale instellingen - noodzaak tot een algemene informatie aan de bevolking

Nucleair en Radiologisch Noodplan Noodplan voor Nucleaire Risico’s voor het Belgisch Grondgebied (KB: 27/09/91 – BS: 21/01/1992) Nucleair en Radiologisch Noodplan voor het Belgische Grondgebied (KB: 17/10/2003 – BS: 20/11/2003) Doel: coördinatie van de maatregelen ter bescherming van de bevolking en het milieu in geval van een kernongeval of elke andere radiologische noodsituatie, waarbij de bevolking in te hoge mate aan straling zou kunnen worden blootgesteld of waarbij een aanzienlijke besmetting van het milieu zou kunnen plaatsvinden.

COFECO (federaal coördinatiecomité) – beslist, op basis van de informatie van Celeval, over de noodzaak en de omvang van directe beschermings-maatregelen van de bevolking en/of de voedselketen – beheert tevens de tussenkomst van de federale en provinciale overheid tijdens het ongeval CELEVAL (evaluatiecel) – evalueert de situatie op radiologisch gebied, op basis van de informatie die zij ontvangt van de getroffen site, de meetcel en de instellingen die in Celeval vertegenwoordigd zijn – adviseert Coreco omtrent de te nemen beschermings-maatregelen van de bevolking en het milieu Activatie van crisiscellen

CELMES (meetcel) verzamelt en bekrachtigt de informatie van de radiologische metingen, afkomstig van mobiele meetploegen die of van het monitoringsysteem Telerad INFOCEL (informatiecel) staat in voor de informatie aan de bevolking (vnl. via de media) ECOSOC (socio-economische cel) evalueert en adviseert over de socio-economische impact van: – de genomen of te nemen beslissingen – het accident en de nazorg ervan Activatie van crisiscellen

Crisiscommunicatie: een essentieel onderdeel van het crisisbeheer communiceren van beslissingen van coördinatiecomité (en eventueel te nemen maatregelen of aanbevelingen) aan bevolking afstemming van info aan bevolking tussen betrokken overheden uitbouwen van communicatiekanalen uitwerken van communicatie-instrumenten en -procedures in multi-disciplinaire werkgroepen (met andere FODs, provincies, FANC, FAVV, nucleaire exploitanten, …) Vb. Euro 2000, Plan I, verdachte omslagen, …

CriViSen Kritieke, Vitale en Gevoelige punten in België wordt opgesteld door Commissie voor Nationale Vraagstukken inzake Verdediging (CNVV), in samenwerking met en ten voordele van alle betrokken departementen CNVV sinds 2002 geïntegreerd binnen ADCC inventaris van kritische nationale infrastructuur, met mogelijkheid tot koppeling aan maatregelen eerste testcase in realiteit met oorlog Irak Commissie voor Nationale Vraagstukken inzake Verdediging

Case: Vogelpest Doelstelling: een besmettingshaard in België vermijden indien toch: dan verdere verspreiding vermijden Aanpak: permanente schakel tussen betrokken FOD’s, administraties en politiediensten coördinatie en overleg tussen de betrokken diensten en provinciale overheden afbakenen van veiligheidsperimeters (adhv. GIS) verzoek aan politiediensten, in naam van Minister van Binnenlandse Zaken, tot uitvoering van veiligheidsmaatregelen dagelijkse opvolging van situatie in omringende landen