Welkom Ouderavond Montessorischool Helmond gedrag weerbaarheid pesten 14 november 2013 14-11-2013

Gedrag, weerbaarheid en pesten Lenneke Unterberg-van Bree, jeugdverpleegkundige en Opgroei & Opvoedadviseur Emy van Maaren-Heyligers, functionaris gezondheidsbevordering 14-11-2013

Programma Protocol gedrag Plagen of pesten? Wat is het verschil? Cijfers Hoe wordt er gepest Risicogroepen Gevolgen van pesten Wat kun je als ouder doen? Op school wordt uitgegaan van wat je kunt en niet van wat je niet kunt, positieve insteek bij alles plus modelling is belangrijk, eerste 6 weken klassenmanagement, regels herhalen na de vakanties 14-11-2013

Protocol gedrag We pesten niet maar we gaan op respectvolle wijze met elkaar om Op school wordt uitgegaan van wat je kunt en niet van wat je niet kunt, positieve insteek bij alles, plus modelling is belangrijk, eerste 6 weken klassenmanagement, regels herhalen na de vakanties, sfeer van veiligheid en vertrouwen is heel belangrijk. Als school kun je aan die basisgedachte al veel doen en daardoor pesten voorkomen. 14-11-2013

Wat is het verschil? plagen of pesten Vragen wat is het verschil, wie vindt het leuk/niet leuk, wie heeft de macht 14-11-2013

Wat is pesten? Wat is plagen? Iemand wordt gepest als hij of zij herhaaldelijk wordt blootgesteld aan negatieve acties van een of meer personen, waarbij er sprake is van ongelijke balans in sterkte (verschil in machtsverhouding). Wat is plagen? Bij plagen zijn beide partijen vrijwel aan elkaar gelijk. De ene keer doet de een wat, de andere keer doet de ander wat. Het kan gebeuren dat het niet prettig gevonden wordt, en er kan zelfs ruzie van komen, maar zelfs dan geven beide partijen goed partij. Belangrijk verschil. Het wordt vaak pesten genoemd, maar dat is het dan niet. Ouders, leer je kind om het niet pesten te noemen, maar plagen. 14-11-2013

Cijfers 23% = 331.876 van de basisschoolkinderen wordt regelmatig of vaker gepest 20% = 54.989 van de kinderen in het voortgezet onderwijs wordt regelmatig of vaker gepest 64% van de gepeste kinderen vertelt dit niet aan de ouders 77% van de gepeste kinderen vertelt dit niet aan de leerkracht Pesten komt op de leeftijd van 9-12 jaar het meeste voor. Jongens zijn vaker betrokken bij pesten, of worden vaker gepest. Jongens pesten vaak direct (fysiek) en bij meisjes gebeurt het vaak indirect door roddelen en het manipuleren van vriendschappen. Queen bee Daarnaast zijn er veel kinderen indirect betrokken bij het pesten, doordat ze getuige zijn van pestgedrag. De reactie van deze kinderen is bepalend voor wat er gaat gebeuren. Vaak wordt het pestgedrag hierdoor in stand gehouden en niet ontmoedigd. 14-11-2013

Hoe wordt er gepest? Lichamelijk Verbaal Buitensluiten In het geheim Digitaal Direct pesten = fysiek en verbaal pesten plus nog uitleg erbij geven Indirect pesten = relationeel pesten Cyberpesten -= digitaal pesten 14-11-2013

Welke kinderen zitten er in een gemiddelde schoolklas? Populaire kinderen 15% Afgewezen kinderen * 15% Genegeerde kinderen 10% Controversiële kinderen 5% Gemiddelde kinderen 55% * meeste kans om gepest te worden 14-11-2013

Risicogroepen Angstige, teruggetrokken of verlegen kinderen Kinderen die afwijken van het gemiddelde, opvallen of kwetsbaar lijken ….. - Kinderen met (ernstig) overgewicht Kinderen met ADHD Kinderen met autisme Kinderen die stotteren 14-11-2013

Gevolgen van pesten Gevolgen voor het gepeste kind kunnen zijn: - Depressie, angst en teruggetrokkenheid - Hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, bedplassen, slechte eetlust en slaapproblemen Verminderd zelfvertrouwen Weinig plezier in school ervaren, verzuim en afnemende schoolprestaties Suïcidegedachten en suïcidepogingen Op langere termijn kunnen deze gevolgen ook nog doorspelen, bv als een ouder vroeger zelf is gepest. Gevolgen voor de pester kunnen zijn: Ontwikkelen van antisociale persoonlijkheidsstoornis Hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, bedplassen, slechte eetlust en slaapproblemen suicidegedachten en suicidepogingen 14-11-2013

Wat kun je als ouder doen? Allereerst heb je invloed op het zelfbeeld van je kind Hoe zit dat dan? 14-11-2013

Zelfbeeld Het beeld dat iemand van zichzelf heeft. Waarom is een positief zelfbeeld belangrijk? Deze kinderen zitten vaak lekker in hun vel Kunnen beter samenwerken Maken gemakkelijk vrienden Zijn algemeen succesvol op school Kunnen goed omgaan met stress en tegenslagen Lopen minder kans om gedragsproblemen te ontwikkelen dan kinderen met lage zelfwaardering 14-11-2013

Negatief zelfbeeld Deze kinderen Voelen zich vaak tekortschieten Houden er niet van nieuwe dingen uit te proberen (ik ben nergens goed in) Geven snel op als iets niet lukt (ik kan het toch niet) Laten soms makkelijker over zich heenlopen Hebben last van frustraties Kunnen emoties niet de baas waardoor vaker gedragsproblemen (woedeuitbarstingen e.d.) 14-11-2013

Hoe ontstaat een positief zelfbeeld? Succeservaringen Het gevoel gewaardeerd en geaccepteerd te worden Belonen en positief opvoeden 14-11-2013

Hoe ontstaat een negatief zelfbeeld? Kinderen worden niet geboren met een negatief zelfbeeld maar ontwikkelen dit. Gebrek aan waardering of aandacht “nu even niet, ik ben even bezig” Prestaties of inzet worden niet erkend (hangt jas vandaag wel aan kapstok) Beschuldigende of kritische opmerkingen (ik had toch gezegd dat…) Negatief benaderd worden (ga je vandaag wel een keer goed luisteren, je gaat vandaag zeker weer niet je kamer opruimen) Negatief vergeleken worden met andere kinderen (kijk je broertje eens, die eet wel goed) Op school rechtstreekse kritiek: jouw kleren zijn stom 14-11-2013

Ouders Voor de vorming van het zelfbeeld zijn voor kinderen de ouders van zeer groot belang. Kinderen hechten namelijk zeer veel waarde aan de opmerking van ouders. Hoe vaker de opmerking hoe sterker het kind gaat geloven in de waarheid van de opmerking Hoe sterker dat het zelfbeeld dat het kind gevormd heeft, bevestigd wordt. Kinderen kunnen heel gevoelig zijn voor opmerkingen van hun ouders. Kinderen die gevoelig zijn hebben meer behoefte aan bevestiging. 14-11-2013

Hoe stimuleer je een positief zelfbeeld? Hoe wel Complimenteer kinderen voor inspanningen en prestaties. Richt je vooral op de inzet/hun best doen ipv het eindresultaat. Hoe niet Als je alleen bij bijzonder goede prestaties complimenten geeft, kunnen kinderen het gevoel krijgen dat zichzelf zijn en hun best doen niet goed genoeg is. 14-11-2013

En verder Prijs je kind ook als hij zijn best doet en vorderingen maakt, zo raakt hij meer gemotiveerd om door te zetten Moedig je kind aan zelf beslissingen te nemen Help je kind realistisch te denken (niet te hoge verwachtingen) Leer je kind om zelf problemen op te lossen 14-11-2013

Waarom dit besproken? Het zelfbeeld heeft een relatie met pesten. Pesten kan vaak een negatief effect hebben op het zelfbeeld van kinderen en kinderen die een negatief zelfbeeld hebben zijn vaker slachtoffer van pesten 14-11-2013

Het pestende kind Bewust: soms pesten kinderen bewust (structureel) om de andere pijn te doen Onbewust: Soms hebben kinderen niet in de gaten wat hun gedrag voor invloed heeft op zijn of haar omgeving 14-11-2013

Voorbeeld 1 Tim komt thuis en zegt dat hij wordt gepest door Wouter. Hij heeft hem zelfs geslagen. 2. Wouter komt thuis en zegt dat hij niet meer langs Tim wil zitten. Die zit hem de hele tijd te vervelen en hij kan zo niet opletten. Bedenk nu even hoe je als ouder zou reageren. 14-11-2013

Reageren vanuit eigen emotie “Ik ga morgen meteen naar de juf” “Wat is het toch een rotjoch” “Sla er maar een keer op” Denk eraan: Voorbeeld! 14-11-2013

Anders Kijk kritisch naar eigen rol van je kind, vraag goed door. Wat gebeurde er precies? Noem eens iets wat jij wel en niet goed vond? Wat zou jij de volgende keer kunnen doen? Wat denk jij dat we nu het beste kunnen doen om het op te lossen? Lukt je dat ook/durf je dat ook? 14-11-2013

Tip Probeer als ouder (en dat is lastig) uw kind(eren) niet voor alles te beschermen, alles te regelen of voor ze op te lossen. Als je kind in het leesgroepje zit zonder haar vriendinnen en je vraagt aan school of het kind niet in een ander groepje mag, geeft je aan dat samenwerken of samen spelen met anderen niet leuk is. Als je de leerkracht vraagt om je kind niet naast bepaalde kinderen te zetten dan geef je aan dat uitsluiten mag. 14-11-2013

Kindfactoren Soms zitten bepaalde factoren deels in het kind zelf (angst, teruggetrokkenheid, verlegenheid, druk karakter, onzekerheid en nog veel meer). Deze factoren zijn soms niet of weinig beïnvloedbaar door externe factoren. Deze kinderen hebben niet altijd genoeg aan het goede voorbeeld van fijne betrokken ouders, maar hebben soms meer specifieke begeleiding nodig. 14-11-2013

Algemene opvoedtips Leer je kind voor zichzelf en anderen op te komen. Kinderen moeten al op jonge leeftijd “Nee” durven zeggen. Thuis kun je dit oefenen. Accepteer als ouder ook “nee”. - Leer je kind om hulp te vragen Aan jou maar ook aan de leerkracht en anderen. Laat merken dat je de vraag serieus neemt. Dat betekent niet dat je de problemen moet oplossen, wel dat je steun verleent bij het vinden van een oplossing. 14-11-2013

Geef kinderen de aandacht die ze nodig hebben Laat weten dat je het belangrijk vindt om te weten wat ze doen en waar ze zijn, zonder ze voortdurend te controleren. Als ouder heb je de grootste voorbeeldrol. Als je zelf waardering en respect hebt voor mensen die anders zijn, leren je kinderen dat ook. Bemoei je zo min mogelijk met de keuze van vrienden of vriendinnen. Laat kinderen zelf beslissen. 14-11-2013

Ga niet als ouder in je eentje actie ondernemen. Betrek je kind! Zorg voor een goed contact met school; weet wie je aanspreekpunt is, maak je je zorgen, meldt het op school Ga niet als ouder in je eentje actie ondernemen. Betrek je kind! Probeer je mening voor jezelf te houden. Voorkom uitspraken zoals: “het zijn ook rotmeiden” of “je moet beter voor jezelf opkomen”. 14-11-2013

Vraag door en luister: “Waar is het gebeurd, wat deed jij toen, wat zou je willen doen, hoe voelde je je, wat deden de anderen”. Geef je kind zelfvertrouwen door complimenten te geven. Kijk samen waar je kind goed in is en moedig je kind aan. 14-11-2013

Waarom vertelt mijn kind niet dat het wordt gepest? Kinderen vinden dit lastig. Ze schamen zich en vinden het moeilijk om erover te praten. Soms zijn ze bang niet te worden geloofd, hebben een schuldgevoel, denken dat ze stom zijn en dat het hun eigen schuld is. Vaak denken ze dat het zal leiden tot nog meer pesten. Kinderen schamen zich vaak dat ze niet voor zichzelf op kunnen komen. En misschien denk je daar niet zo snel aan: kinderen willen hun ouders niet ongerust maken. Ze willen dat ze juist trots op ze zijn. 14-11-2013

Mijn kind voelt zich gepest Wat kun je als ouder doen: Heel belangrijk: zorg ervoor dat je emoties niet met je op de loop gaan (soms lastig). - Je kunt beter rustig zonder kwetsende of beschuldigende uitspraken met je kind praten en navraag doen op school wat daar voor signalen zijn. - Soms hebben kinderen de indruk dat ze gepest worden maar is er eigenlijk geen sprake van pesten. - Maak samen een plan. 14-11-2013

Rollen en invloeden van de klas bij pesten De pester: Is vaak onzeker en wil graag aardig en stoer gevonden worden. Denkt door te pesten dat iedereen hem/haar grappig vindt. De gepeste: Voelt zich vaak verdrietig en eenzaam. Durft vaak niets terug te doen of het te vertellen, is bang om nog meer gepest te worden. De meepester: Doet mee met het pesten, denkt dat hij/zij er dan bij hoort. Is bang om zelf gepest te worden. De Helper: Neemt het op voor de gepeste. Vindt het niet goed dat er gepest wordt en is niet bang voor de pester. Helpt graag en is daarom vaak populair. De stiekemerd: vindt het goed dat er gepest wordt maar bemoeit zich er niet mee. Is bang om zelf gepest te worden. Roept anderen erbij om het pesten te steunen. De buitenstaander: Denkt dat er in de klas niet gepest wordt en het kan hem/haar ook niks schelen. Zolang hij/zij er zelf maar geen last van heeft. De stille: Bemoeit zich er niet mee. Vindt het pesten wel gemeen, maar durft niks te doen of te zeggen. 14-11-2013

Tips voor ouders Kinderen die pesten zijn goed in het verbergen van hun pestgedrag. Mogelijke signalen: Impulsief gedrag Van nature onzeker Omringen met meelopers Graag de baas willen zijn Populair willen zijn, gevoelig voor groepsdruk Andere kinderen zijn soms bang van je kind 14-11-2013

Hoe reageren je als je kind pest Schrik, ongeloof en ontkenning zijn begrijpelijke reacties. Desondanks Ontken niet meteen wat je kind doet. “Zo is mijn kind niet” Kinderen laten heel verschillend gedrag zien in verschillende situaties (thuis, school) Ga het gedrag niet rechtvaardigen “zij gedraagt zich ook raar”. Laat je kind merken dat je het pesten serieus neemt en dat je vindt dat pesten niet mag. Praat met je kind over de gevolgen voor het gepeste kind. Maak je kind gevoelig voor wat het anderen aandoet. Neem contact op met school. Bespreek met je kind dat je dit gaat doen. 14-11-2013

Pestkoppen hebben het niet makkelijk een andere rol te krijgen in de klas. Houdt dit in gedachte; bedenk andere manieren om populair te zijn. Als je hoort of ziet dat er kinderen worden gepest op school, ook al hebben je eigen kinderen er niks mee te maken, zoek dan contact met school. Voor de school is het moeilijk om pesten te signaleren. De leerkrachten en hulp van ouders is hierbij nodig. Pesters kunnen zelf vaak ook niet meer stoppen met pesten. Ze denken dat anderen hen bewonderen. 14-11-2013

Algemeen: Pesters zijn vaak helemaal geen gemene kinderen. Thuis of tussen hun vrienden kunnen ze heel aardig zijn; maar ze willen aandacht en erbij horen. Eigenlijk hebben zij ook een gebrek aan sociale vaardigheden. Leer je kinderen zich in te leven in anderen en rekening te houden met anderen. Vertel hoe belangrijk je het vindt dat kinderen met elkaar samenwerken en dat alle kinderen zich veilig moeten kunnen voelen. 14-11-2013

Website-tips www.opvoedadvies.nl www.ikopgroeien.nl www.pestweb.nl 14-11-2013