WAARDEBEHOUD VAN TEKSTEN in het digitale tijdperk Kees Holierhoek KVB-presentatie d.d. 26 april 2011

INTRODUCTIE VAN LIRA ALS CBO Is een collectieve beheersorganisatie beheer van auteursrechten en vergoedingsaanspraken gegrond op aansluitingscontracten met auteurs opgericht in 1986 door VvL met inmiddels zo’n aangesloten auteurs d.w.z. schrijvers, vertalers, scenarioschrijvers, toneelauteurs, essaysten, dichters, journalisten: kortom: makers van teksten en op die teksten gebaseerde producties (toneel. audiovisueel ) met als doel: die vergoedingen voor auteurs incasseren die zij in hun eentje niet of nauwelijks kunnen innen, zoals kabelgelden, leenrechtgelden,en dergelijke meer KVB-presentatie d.d 27 april 2011 WAARDEBEHOUD

WAARDEBEHOUD VAN TEKSTEN KVB-presentatie d.d. 27 april 2011  INTRODUCTIE ALS BESTUURDER voorzitter van Stichting Lira secretaris van Stichting Leenrecht vice-voorzitter van Stichting Reprorecht afkomstig uit kringen van de Vereniging van Letterkundigen met eigen ervaring als schrijver van boeken, toneel, tv- drama, films

HET ONDERWERP: WAARDEBEHOUD VAN TEKSTEN KVB-presentatie d. d. 27 april 2011 digitalisering van teksten was wel even schrikken, ook voor auteurs teksten worden als we niet oppassen bedreigd met waardevermindering en zelfs waardevernietiging waardevermindering in twee betekenissen: financieel dreigen teksten minder waard te worden maar ook dreigt de economische waarde van de keten die op teksten gebaseerd is, beduidend te worden verminderd (toegevoegde waarde, werkgelegenheid enzovoort) recent onderzochte waarde van auteursrechtelijke kolom 5% van BNP

WAARDE VOOR WIE? de waarde van een tekst is van verschillend belang voor onderscheiden soorten auteurs (romans tegenover bijv. wetenschappelijke artikelen), maar wel altijd van belang en altijd óók van belang voor de hele keten: auteur, uitgever, boekwinkel, internetboekwinkel, consument de consument die aan het slot van een waardeverminderingsproces juichend al zijn teksten gratis ontvangt, zal merken dat er steeds minder aan waardevolle tekst wordt geproduceerd een ingestorte keten brengt geen waardevolle tekst meer voort

DE MUZIEK ALS LEERZAAM VOORBEELD KVB-presentatie d/d, 27 april 2011 prof. Nicholas Negroponte in 1994 in Washington tegen de in CISAC-verband verzamelde muziekwereld: als gevolg van de komende digitalisering van de muziek komen er grote veranderingen en daar kunt maar beter alvast aan wennen niet zo heel lang daarna gaven veel cd-winkels het op. ging Apple via de iPod er met de muzikale buit vandoor en kregen de ‘majors’ het echt moeilijk interessant om de oorzaken daarvan goed te onderzoeken en -daaruit lering trekkend- tijdig maatregelen te treffen tegen waardeverlies van teksten

MEERVOUDIGE AANPAK wie waardevermindering van teksten tegen wil gaan, dient eerst een markt te hebben waarop prijzen tot stand komen plus in Nederland: een regeling van de vaste boekenprijs en nog geen vaste e-boekprijs bij de kreet ‘andere verdienmodellen’ is voorzichtigheid geboden: uitgever en boekwinkel als evenementenbureaus? legaal aanbod tegen aantrekkelijke prijs vergroten tegelijk legaal aangeboden e-books attractiever maken technische obstakels (DRM) aanwenden als hoge en lage beschermingsdrempel KVB-presentatie d.d. 27 april 2011

JURIDISCHE VERDEDIGING KVB-presentatie d/d/ 27 april 2011  Huidige juridische verdediging tegen misbruik: wettelijke regels voor teksten zijn thans gecompliceerd  ze zouden vereenvoudigd moeten worden vast staat dat uploaden van e-books verboden is downloaden daarentegen is toegestaan

JURIDISCHE VERDEDIGING KVB-presentatie d.d. 27 april 2011  Juridische verdediging in de naaste toekomst: in de zogenoemde speerpuntenbrief van staatssecretaris van Veiligheid en Justitie F. Teeven d.d. 11 april 2011 wordt het voornemen van de regering als volgt samengevat: ‘Om de economische waarde van het auteursrecht ook in de digitale omgeving te behouden, is [...] een civielrechtelijk handhavingskader nodig waarmee websites en diensten kunnen worden bestreden die de onrechtmatige uitwisseling van auteursrechtelijk beschermd materiaal faciliteren. Dit zal een afgewogen handhavingskader moeten zijn waarin een rechtvaardige balans wordt gevonden tussen de bescherming van rechthebbenden en het belang van een open internet. Er mag geen sprake zijn van het criminaliseren van internetgebruikers of het afsluiten van internet. Er komt geen zogenaamde ‘three-strikes-wetgeving’ zoals die in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is ingevoerd. Die benadering staat haaks op het streven van dit kabinet om een open en toegankelijk internet te bevorderen.’ Vraag: gaat de staatssecretaris dat in Europees verband redden?

JURISCHE VERDEDIGING KVB-presentatie d.d. 27 april 2011  We begrijpen uit de samenvatting: de regering wil niet als in een aantal andere Europese landen het strafrecht gebruiken om individuele overtreders aan te pakken de regering wil het civiele recht (kennelijk door onder de inbreuken lijdende rechthebbenden) laten gebruiken om illegale websites en diensten, ook in het buitenland, aan te pakken dat houdt praktisch in dat bestrijding van inbreuken in ieder geval voor individuele rechthebbenden financieel moeilijk wordt vanwege de hoge kosten anderzijds wordt ondersteuning door CBO’s van dergelijke juridische acties, te bekostigen uit inhoudingen voor sociale en culturele doeleinden (socu-gelden), des te noodzakelijker waarbij aangeslotenen van Lira en leden van de VvL een beroep kunnen doen op de Stichting Rechtshulp Auteurs (SRA)

THUISKOPIEREGELING KVB-presentatie d.d. 27 april 2011 Pijnlijk is het dat de regering blijkens de speerpuntenbrief tegelijk de thuiskopieregeling af wil bouwen door de werking zeer te beperken waardoor rechthebbenden door twee kwaden tegelijk getroffen kunnen worden: door een te zwakke civielrechtelijke regime als voorgesteld krijgen ze hun schade niet vergoed en doordat er geen (onbedoelde en oneigenlijke) compensatie meer plaats vindt vanwege de thuiskopieregeling worden ze ook op die manier in hun inkomen geraakt waarbij kennelijk de grond voor de thuiskopieregeling vergeten wordt: het is een billijke vergoedingsregeling voor het wettelijk toegestane privé-kopiëren en geen compensatieregeling voor gemiste inkomsten vanwege illegaal gebruik

JURISCHE VERDEDIGING:WENSEN KVB-presentatie d.d. 27 april 2011 Organisaties van auteurs/makers van teksten hebben wensen: Op individueel contractueel vlak: bevordering van collectief overeen te komen modelcontracten tussen auteurs en uitgevers, mits er een oplossing komt voor het mededingingsrechtelijke probleem ten aanzien van de prijsafspraken die niet mogen. Misschien kan dat gebeuren met een beroep op culturele uitzondering in het Europees Verdrag, zodat een eerste duidelijk kader, een vertrekpunt wordt gecreëerd waarbinnen auteursvergoedingen tot stand komen Op collectief contractueel vlak: ruimte voor en wettelijke steun aan collectieve oplossingen voor wat ook op het digitale terrein beter collectief geregeld kan worden.

En dan nog de bibliotheken  De relatie van openbare bibliotheken tot andere betrokkenen in de keten is door de binnenkomst van het e-book op slag nogal problematisch geworden. Vroeger, bij de invoering van de wettelijke regeling van het leenrecht, dus eind 1995, werd er hier en daar al gevreesd voor een nadelig effect op verkoopcijfers, nu zien nogal wat uitgevers de uitleen door bibliotheken van e-books kennelijk als een gevaarlijke factor die de financiële uitkomsten van hun bedrijf nadelig zal kunnen beïnvloeden.  En in het spoor van de uitgevers zijn er ook auteurs die een nadelige beïnvloeding van de verkoopmarkt vrezen, al valt er onder auteurs nog altijd veel traditionele sympathie voor bibliotheken te bespeuren. KVB-presentatie d.d. 27 april 2011

Bibliotheken en de Stichting Leenrecht KVB-prsdentatie d.d. 27 april 2011  Binnen de Stichting Leenrecht, een CBO waarin auteurs met uitgevers samenwerken, bestaat al langere tijd de bereidheid om administratief te helpen bij de uitvoering bij wat betrokkenen inzake digitale edities overeenkomen.  Die hulp wordt nu ook al verleend, zolang het gaat om de uitleen van e- books op e-readers.  Die activiteit betreft namelijk –juridisch gezien- uitleningen in de traditionele zin van het woord, aangezien het gaat om het tijdelijk ter beschikking stellen van exemplaren van het werk, met de nadruk op het woord exemplaren.  Dat is ook volgens de Auteurswet uitlenen en daarvoor wordt dus door de Stichting Leenrecht ingevolge een ministeriële aanwijzing geïncasseerd en onder rechthebbenden verdeeld.  Het moet begrijpelijke vrees zijn voor het onbekende waardoor de ontwikkeling van het online-beschikbaar stellen van werken door openbare bibliotheken even niet de vaart krijgt die aanbevelenswaardig zou zijn.

Collectieve oplossingen KVB-presentatie d.d. 17 april 2011 Voorbeelden van nieuwe collectieve digitale oplossingen waaraan Lira deelneemt: Ximon filmdistributie (v/h Filmotech) Krantenproject Koninklijke Bibliotheek (tot 1995) LiteROM-repartitie NBD/Biblion Meldpunt digitalisering cultureel erfgoed

CONCLUSIES EN STELLINGEN KVB-presentatie d.d. 27 april 2011 Algemeen wenselijke regel waar teksten en op teksten gebaseerde producties geëxploiteerd worden (en ook gratis exploitatie is exploitatie) dient zolang de auteursrechtelijke bescherming voortduurt, door instellingen die teksten en producties digitaal beschikbaar stellen, een vergoeding betaald te worden aan rechthebbenden (auteurs, journalisten, uitgevers en andere producenten) over de hoogte waarvan onderhandeld zou moeten worden. aan auteurs vragen om hun beschermde teksten gratis, dus om niet ter beschikking te stellen is een vorm van financiële waardevermindering van teksten die jammer genoeg niet verboden is, maar geen regel zou moeten worden

VIER STELLINGEN EN EEN ADVIES (1) KVB-presentatie d.d. 27 april 2011 Vier stellingen en een advies  Vooraf: voorspellenis totaal onverantwoord want de toekomst is onvoorspelbaar, alleen al omdat uitvindingen onvoorspelbaar zijn, maar ik geef dan toch mijn toekomstbeeld in enkele stellingen:  1. ik hecht aan traditie en ik kom misschien daarom tot de uitspraak dat er zowel papieren boeken als digitale boeken zullen blijven bestaan  2. ook zullen auteurs, uitgevers, boekwinkels en bibliotheken met een aantal onvermijdelijke en soms ingrijpende aanpassingen hun functie behouden, samen met een groeiend aantal internetboekwinkels, voor zowel papieren als digitale edities; die functies zijn maken, selecteren, verkopen en online ter beschikking stellen  3. er zal een onderlinge verschuiving plaats vinden in genres, in soorten van teksten: hoge literaire en informatieve kwaliteit zal altijd ook in papieren vorm geleverd blijven worden, andere soorten boeken en teksten vaker alleen digitaal;

VIER STEKKINGEN EN EEN ADVIES (2) KVB-presentatie d.d. 27 april 2011  4. CBO’s als Lira zullen een nuttige auteursrechtelijke functie uit kunnen oefenen door collectieve toegang tot werken mogelijk te maken, dus via het incasseren en onder auteurs verdelen van vergoedingen, ook micro-vergoedingen die tot het digitale tijdperk lijken te behoren; uitgevers hebben in de Stichting PRO een eigen organisatie die dat voor hen kan doen, net als auteurs en uitgevers samen de stichtingen Leenrecht hebben en Reprorecht  En tot slot een advies: het ligt voor de hand dat de fysieke bezorging van kranten wordt vervangen door een digitale oplossing waardoor ’s ochtends minder mensen uit hun slaap gehaald worden door het geluid van de klep van de brievenbus en het probleem van de bezorging voor immer en zeer kosteneffectief wordt opgelost.  Dat zou dan dankzij de digitalisering een mooie oplossing voor meer dan één probleem tegelijk zijn. EINDE