Dr. T. Muilwijk 31/12/2015 Living te Berchem (Antwerpen) Mannelijk hypogonadisme

Casus Kliniek Etiologie Differentiële diagnose Behandeling

Man 27 jaar VG: –2013: Bilaterale orchitis met viraal syndroom. Stabiele relatie –Zoon van 14 maanden. Actieve kinderwens

Sinds zijn orchitis is zijn libido merkelijk verminderd. Initieel waren er ook erectiestoornissen, doch nu heeft hij weer goede ochtenderecties en ook goede erecties bij seksuele stimulatie. Hij vermeldt wel veel moe te zijn, veel werkgerelateerde stress te hebben (zelfstandige evenementen-opbouw), en een erg onregelmatig dag-nachtritme te hebben. Hij heeft minder spierkracht dan drie jaar geleden, maar zijn job was toen ook fysiek zwaarder. Hij is verder snel moe en neemt minder uitdagingen aan in zijn leven.

Klinisch onderzoek: –Normale secundaire geslachtskenmerken. –Testes wat stugger, symmetrisch van grootte (3-4 cm, aan de kleine kant). Echo scrotum: –Normale vascularisatie bilateraal, 45 mm lengtediameter rechts en 49 mm links. Labo: –'s Ochtends/nuchter/na diurne ritme. waardeeenheidreferentie Vrije testosteron4,35ng/dL5,0-20,0 Testosteron100ng/dL300,0-1000,0

Vermoedelijk primair testiculair falen na virale orchitis: –Nieuw labo ter bevestiging –Spermastaal-analyse waardeeenheidreferentie Prolactine12,2µg/L2,0-18,0 LH15,8IU/L1,7-8,6 FSH42,9IU/L1,2-7,7 Testosteron152,6ng/dL300,0-1000,0 SHBG27nmol/L24-55 Vrij testosteron3,2ng/dL5,0-20,0

HPT-axis

D/ Kliniek –Prepubertair –Postpubertair Totaal testosteron-bepaling: –< 300 ng/dL 1 –≥ 2 metingen (ochtend) 2 1.Bhasin (2010) 2.Rosner (2007)

waardeeenheidreferentie Vrije testosteron4,35ng/dL5,0-20,0 Testosteron100ng/dL300,0-1000,0 waardeeenheidreferentie Prolactine12,2µg/L2,0-18,0 LH15,8IU/L1,7-8,6 FSH42,9IU/L1,2-7,7 Testosteron152,6ng/dL300,0-1000,0 SHBG27nmol/L24-55 Vrij testosteron3,2ng/dL5,0-20,0

Prepubertale S/ Testes volume < 5 cm 3 Micropenis Cryptorchidie Afwezigheid secundaire geslachtskenmerken

Postpubertale S/ 3,4 Verminderd libido Erectiele dysfunctie Vapeurs Vermoeidheid/verlies van kracht Irritabiliteit/depressieve grondstemming Slechte concentratie Verminderde lichamelijke prestaties Slaapstoornissen 3. Hall (2008) 4. Buena (1993)

Sinds zijn orchitis is zijn libido merkelijk verminderd. Initieel waren er ook erectiestoornissen, doch nu heeft hij weer goede ochtenderecties en ook goede erecties bij seksuele stimulatie. Hij vermeldt wel veel moe te zijn, veel werkgerelateerde stress te hebben (zelfstandige evenementen-opbouw), en een erg onregelmatig dag-nachtritme te hebben. Hij heeft minder spierkracht dan drie jaar geleden, maar zijn job was toen ook fysiek zwaarder. Hij is verder snel moe en neemt minder uitdagingen aan in zijn leven.

DD/ LH & FSH bepaling Hypogonadotroop hypogonadisme: –Laag T –Laag/normaal FSH & LH –Secundair hypogonadisme Hypergonadotroop hypogonadisme –Laag T –Hoog FSH & LH –Primair hypogonadisme

waardeeenheidreferentie Vrije testosteron4,35ng/dL5,0-20,0 Testosteron100ng/dL300,0-1000,0 waardeeenheidreferentie Prolactine12,2µg/L2,0-18,0 LH15,8IU/L1,7-8,6 FSH42,9IU/L1,2-7,7 Testosteron152,6ng/dL300,0-1000,0 SHBG27nmol/L24-55 Vrij testosteron3,2ng/dL5,0-20,0

HPT-axis

E/ Primair hypogonadismeSecundair hypogonadisme Leeftijdsgebonden Klinefelter syndroom (1/660) Kallman syndroom (1/10,000) CryptorchidieHypofyseneoplasie Chemo-/radiotherapieHyper-PRL TraumaHemochromatose OrchitisGenetische afwijking ≠ GnRH-secretie OrchidectomieGenetische afwijking ≠ hypofyse ontw. CirroseEetstoornis Glucocorticoïden/opioïden

DD/ Secundair hypogonadisme PRL –evt. andere hypofyse-hormonen MRI-scan IJzer/transferritine

R/ Testosteron-substitutie-therapie (TST): –Verminderen symptomen en verbeteren QoL –Minimaliseren bijwerkingen –Verbetering libido, energie, geheugen, kracht, botdensiteit. –Verschillende toedieningsvormen: Injecties/transdermale patches/oraal

Contra-indicaties TST 1 Prostaatkanker Borstkanker Hematocriet > 50% 6 Ernstige LUTS PPA verdacht PSA > 4 µg/L Hartinsufficiëntie AMI, angina, acuut coronair syndroom Slaapapneu 5 1.Bhasin (2010) 5. Matsumoto (1985) 6. Bachman (2010)

Monitoring TST Testosteron LUTS Hematocriet PSA PPA

Mannelijk hypogonadisme Gouden standaard: 3. Hall (2008)

1.Bhasin S, Cunningham GR, Hayes FJ et al. Testosterone therapy in adult men with androgen deficiency syndromes: an endocrine society clinical practice guideline. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2010; 95: 2536– Rosner W, Auchus RJ, Azziz R et al. Utility, limitations and pitfalls in measuring testosterone: An Endocrine Society Position Statement. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2007; 92: 405– Hall SA, Esche GR, Araujo AB et al. Correlates of low testosterone and symptomatic androgen deficiency in a population-based sample. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2008; 93: 3870– Buena F, Swerdloff RS, Steiner BS et al. Sexual function does not change when serum testosterone levels are pharmacologically varied within the normal male range. Fertil Steril 1993 May; 59(5): 1118– Matsumoto AM, Sandblom RE, Schoene RB et al. Testosterone replacement in hypogonadal men: effects on obstructive sleep apnoea, respiratory drives, and sleep. Clinical Endocrinology (Oxford) 1985; 22: 713– Bachman E, Feng R, Travison T et al. Testosterone suppresses hepcidin in men: a potential mechanism for testosteroneinduced erythrocytosis. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2010; 95(10): 4743– Bhasin S, Singh AB, Mac RP et al. Managing the risks of prostate disease during testosterone replacement therapy in older men: recommendations for a standardized monitoring plan. Journal of Andrology 2003; 24: 299– Gormley GJ, Stoner E, Bruskewitz RC, et alThe Finasteride Study Group. The effect of finasteride in men with benign prostatic hyperplasia. The New England Journal of Medicine 1992; 327: 1185– Carter HB. PSA variability versus velocity. Urology 1997; 49: 305.