Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Voorwaarden taalverwerving -Intacte zintuigen, met name visus en gehoor -Een zeker intellectueel niveau -Voldoende aanbod door interactie omgeving -Kinderen leren eerste 5 jaar zonder nadrukkelijk oefenen Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Fasen maanden: voortalige periode leren van belangrijkste regels communicatie en taalverwerving ½ jaar: ontwikkeling verbale middelen, naast non- verbale. Eerst in directe omgeving (proto)woorden Eind 2 e jaar zinnetjes. Structuur breidt zich uit. Rond 2 ½ jaar vraagzinnen Later ontkennende zinnen Vanaf 4 jaar abstracte begrippen Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Interactie -Omgeving kwantitatief en kwalitatief -Correspondentietheorie, vgl responsiviteit Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Passieve taalontwikkeling -Reageert op mondeling verzoek 12 maanden “Waar is..?” Reactie: kijken of wijzen -Begrijpt enkele dagelijks gebruikte zinnen 15 maanden enkelvoudige opdracht: “Pak de bal”, “Geef de pop maar aan mama”, “Klap eens in je handjes” Reactie: actie -Begrijpt spelopdrachtjes 18 maanden fantasieopdrachten, ook cognitief aspect: “Leg de pop maar in bed”,“Geef de beer maar een hapje” -Wijst 6 lichaamsdelen aan bij pop 2 jaar -Wijst 5 plaatjes aan in boek 2 ½ jaar abstraherend vermogen -Begrijpt analogieën en tegenstellingen 4 ½ jaar verdere abstractie; denken, vragen en praten over taal zelf Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Actieve Taalontwikkeling -Zegt “dada”, “baba” of “gaga” -Brabbelt bij zijn spel -Zwaait “dag-dag” -Zegt 2 “geluidswoorden” met begrip Zegt 3 “woorden” Zegt “zinnen” van 2 woorden Noemt zichzelf “mij” of “ik” Zegt “zinnen” van 3 of meer woorden Is verstaanbaar voor bekenden Praat spontaan over gebeurtenissen thuis/speelzaal Stelt vragen naar “wie”, “wat”, “waar” en “hoe” Is goed verstaanbaar voor onderzoeker Stelt vragen naar “hoeveel”, “wanneer”, “waarom” Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Reageert op toespreken aandacht voor elkaar als voorwaarde voor communicatieve ontwikkeling (3-5 weken) Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie Reageert op toespreken

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of je binnenkort reactie merkt als je op ongeveer 30 cm boven zijn gezicht naar hem kijkt of tegen hem praat. Hij kan terugkijken, even stil worden of juist meer bewegen, zijn ogen verder open doen. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij bewust gaat glimlachen in reactie op jouw lachen en praten tegen hem. -Je kunt je kind stimuleren door: rustig tegen hem te praten en goed te kijken naar zijn reactie en daar dan weer op in te gaan. Hij kan even tijd nodig hebben om te reageren. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Lacht terug glimlach als begin van interactie (5-17 weken) Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie Lacht terug

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort tegen je gaat lachen als je tegen hem praat en lacht, zonder dat je hem aanraakt. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is: dat hij er ook geluidjes bij gaat maken. -Je kunt je kind stimuleren door: rustig tegen hem te lachen en praten op verschillende toonhoogten en even te wachten op zijn reactie. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Maakt geluiden terug begin vocaliseren in quasi dialoog op visuele prikkel (7-27 weken) Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie Vocaliseren op visuele prikkel

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al eh-eh geluidjes gaat maken in reactie op jouw praten en lachen tegen hem, zonder dat je hem op dat moment op een andere manier stimuleert, bijv door aanraken. NB bij stimuleren mag het kind natuurlijk wel aangeraakt worden! -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij allerlei soorten geluiden gaat maken, zijn mond en keel gaat oefenen -Je kunt je kind stimuleren door: te wachten op zijn reactie, bijv. eerst het bewegen van zijn mondje, en daarna weer terug te praten. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Gevarieerde geluiden ontwikkeling spraakorganen en spraakcentrum, exploreren mondstanden en keelgeluiden, ‘vocaal spel’ (6-7 ½ maand ) Gevarieerde geluiden Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al allerlei geluiden gaat produceren met zijn lippen, tong, keel van verschillende toonhoogte, hard en zacht, bijvoorbeeld grommen, gillen. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij in 1 adem a-geluiden achter elkaar gaat zeggen, zoals da-da. Daarna wordt het een heel verhaal met verschillende klanken, alsof hij al praat. -Je kunt je kind stimuleren door: in te gaan op de geluiden die je kind maakt en ook zelf geluiden voor te doen. Verder door veel te benoemen wat je doet met je kind en wat hij zelf ziet en hoort. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Brabbelen eerst repetitief, binnen 1 ademeenheid, dan gevarieerd en met intonatie/ stembuigingen (melodieus), pauzes, begeleidt handelingen en spel: sociaal brabbelen (9-14 resp maanden) -Brabbelen 1.mp4Brabbelen 1.mp4 -Brabbelen 2.mp4Brabbelen 2.mp4 Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of je al da-da ga-ga gaat herkennen. Daarna komen er meer klanken bij en wordt het een heel verhaal met verschillende melodieën en pauzes erin terwijl hij aan het spelen is. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij bepaalde klanken gaat koppelen aan bepaalde dieren of dingen. -Je kunt je kind stimuleren door: zelf veel te benoemen wat jij/hij doet en eenvoudige boekjes te lezen. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Zwaait “dag-dag” imitatiegedrag als onderdeel van communicatieve gebaren, die vooraf gaan aan taalproductie (11-13 maanden) -Inzicht in dagelijks terugkerende sociale gebruiken -Geen imitatiespelletjes na 9-10 maanden alarmsymptoom -Bij zwak taalbegrip en taalproductie en wel communicatieve gebaren: meer kans achterstand in te halen Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al gebaren gaat maken bij een liedje als….,of bij hoera. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij steeds meer gaat imiteren in gebaren en klanken en woordjes gaat proberen na te zeggen. -Je kunt je kind stimuleren door: spelletjes te doen en liedjes te zingen met gebaren. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

“Geluidswoorden” met begrip protowoorden: geluiden imiteren die acties, dieren en voorwerpen begeleiden als overgang tussen brabbelen en woorden (14-23 maanden) Valkuil! Valkuil.mp4 Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al bepaalde vaste klanken heeft voor een dier of een ding die lijken op het geluid dat het maakt, zoals mauw voor poes. Of kleine eigen woordjes of delen van woordjes, zoals ba voor bal, da voor dag. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij eigen of zelfgemaakte woordjes heeft voor bijv. gaan slapen, eten, auto. -Je kunt je kind stimuleren door: veel te benoemen in eenvoudige taal en korte zinnen bij wat je doet en in boekjes. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Zegt 3 “woorden” woordenschat breidt zich uit, woorden met begrip, betekenisvol voor het kind (14-23 maanden) Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij al eigen, zelfgemaakte woordjes gaat zeggen die passen bij iets in zijn omgeving, zoals… -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij steeds meer woorden gaat zeggen en als hij er kent ook 2 aan elkaar gaat koppelen tot een klein zinnetje. De uitspraak hoeft nog (lang) niet goed te zijn. -Je kunt je kind stimuleren door: te blijven praten bij wat jullie zoal samen doen, boekjes samen lezen, hem ook laten benoemen of bedenken. Je kunt de uitspraak het beste niet verbeteren, maar je zegt het zelf wel goed, je neemt zijn ‘taal’ niet over. Goed om hem op te geven voor peuterspeelzaal. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

“Zinnen” van 2 woorden (24-31 maanden) losse woorden→ combineren van 2 woorden met logische koppeling -Alleen duidelijk in context -Efficiënt taalgebruik! Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Zie hiervoor de specifieke taalstimuleringsadviezen uit de scholing van Noëlle Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

“mij”of “ik” (29- >30 maanden) -Inzicht in steeds wisselende aanduidingen zelfde persoon binnen communicatieve systeem -Zelfbewustzijn is ontstaan Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort leert dat hij als hij over zichzelf spreekt ‘ik’ is en niet meer alleen zijn eigen naam gebruikt of ‘jij’. En ook of hij minder gaat napraten en herhalen, maar zelf vragen en nieuwe zinnen vormen. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat hij meer woordjes in een zin gaat gebruiken, waaronder ‘ik’ en ‘jij’ op de goede manier. -Je kunt je kind stimuleren door: spelletjes te doen, maar niet te nadrukkelijk oefenen, want dat maakt het verwarrend. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

“Zinnen” 3 woorden (29-33 ½ maanden) -Tot 3 jaar mag nog ‘telegramstijl’ : zonder verbuigingen, vooral inhoudswoorden (zelfst. naamwoorden, werkwoorden (deze beginnen pas) -Kind spreekt nog veel in zichzelf en voor bekenden Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij al meer woorden in een zin kan gebruiken. De opbouw hoeft nog niet perfect te zijn. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is completere zinnen, vertellen over zijn bezigheden en vragen stellen. -Je kunt je kind stimuleren door: veel luisteren en ingaan op wat het kind zegt. Je hoeft hem niet te verbeteren, maar wel het zelf goed zeggen. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Praat spontaan over gebeurtenissen thuis/speelzaal Belangstellend luisteren en vragen door ouder, kind oefent actief en passief taal en sociale en cognitieve ontwikkeling (32 ½ - 58 ½ maand) Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al kan vertellen over wat hij ergens anders een keer heeft meegemaakt. Hij kan nog wat van de hak op de tak springen. Soms moet je er eerst naar vragen, soms vertelt hij spontaan. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat er meer samenhang in zijn verhaal komt en dat hij ook over wat minder concrete dingen gaat vertellen of bedenken. -Je kunt je kind stimuleren door: samen de dag doornemen, een luisterend oor, vragen stellen en de tijd geven. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Stelt vragen naar “wie”, “wat”, “waar” en “hoe” ; “hoeveel”, “wanneer”, “waarom” -Vragende voornaamwoorden worden toegevoegd aan intonatie -Vragen → communicatie → wereld verder leren kennen -Taal verbinden aan concrete zaken → leren abstraheren. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Anticiperende voorlichting en advies -Als het kind dit nog niet doet: let maar eens op of hij binnenkort al vragen gaat stellen door deze woorden te gebruiken en niet alleen maar door zijn toonhoogte te veranderen. -Als het kind dit al wel doet: de volgende stap is dat de vragen steeds ingewikkelder worden. -Je kunt je kind stimuleren door: veel gesprekjes te houden en (taal)spelletjes te doen. Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Begrijpt analogieën en tegenstellingen (48-58 ½ maand) Verdere abstractie, denken, vragen en praten over taal zelf Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie

Communicatie…… taalspelletjes, verbaal, non-verbaal, wat bedoel je, ik begrijp je, leuk!! Talking twins Van Wiechenonderzoek Sectie Communicatie