Carlos Montes Portela BSc Master of Science Business Process Management and IT Open Universiteit Nederland Voortgangspresentatie, 2 april 2011 “ICT architecturen voor het Smart Grid” Onderzoek naar de ontwerpruimte van de ICT architectuur voor de interactie tussen Smart Grid, slimme meters en in-house meet- en regelsystemen Afstudeertraject BPMIT – T.89.3.17 Carlos Montes Portela BSc

Inhoud Inleiding Smart Grid in a nutshell Conceptueel onderzoeksontwerp (het WAT) Technisch onderzoeksontwerp (het HOE) Vooruitblik op empirisch onderzoek en daaropvolgende onderzoeksresultaten Lessons learned en advies voor mede (aspirant) afstudeerders Reflectie op eigen werk Vragen Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Inleiding Afstudeerbegeleider prof. dr. Marko van Eekelen Examinator dr. Anda Counotte Afstudeerrichting BPMIT – Informatica Titel onderzoek “ICT architecturen voor het Smart Grid” Onderzoek naar de ontwerpruimte van de ICT architectuur voor de interactie tussen Smart Grid, slimme meters en in-house meet- en regelsystemen Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Smart Grid in a nutshell 1/3 Elektriciteitsvoorziening anno nu – statisch en voorspelbaar Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Smart Grid in a nutshell 2/3 Elektriciteitsvoorziening anno nu – statisch en voorspelbaar Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Smart Grid in a nutshell 3/3 Elektriciteitsvoorziening anno 20?? – dynamisch en flexibel Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Conceptueel onderzoeksontwerp (het WAT) 1/4 Doelstelling onderzoek “Het leveren van een bijdrage aan de totstandkoming van een ICT architectuurvisie en bijbehorende richtlijnen voor het Smart Grid, door het in kaart brengen van de ontwerpruimte van de ICT architectuur die de interactie tussen een Smart Grid, de slimme meter en de in-house meet- en regelsystemen mogelijk maakt. Hierbij rekening houdend met de privacy van de burger, de security van de ICT voorzieningen van en rondom het elektriciteitsnet en de maatschappelijke doelstellingen die gesteld (gaan) worden vanuit een meer duurzame energievoorziening, om zo tot een advies te komen welke keuzes op het gebied van ICT architectuur binnen het Smart Grid verstandig, nuttig en noodzakelijk zijn, evenals het doen van aanbevelingen voor vervolgonderzoek.“ In dit onderzoek wordt de term ontwerpruimte gebruikt naar analogie van de Engelse term design space. Onder design space wordt verstaan: the set of possible designs and design parameters that meet a specific product requirement. Exploring design space means evaluating the various design options possible with a given technology and optimizing with respect to specific constraints such as usability or cost. Bron: http://www.chemicool.com/definition/design_space.html Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Conceptueel onderzoeksontwerp (het WAT) 2/4 Hoofdvragen onderzoek Hoofdvraag 1 – Nuttige / verstandige / noodzakelijke ICT architecturen “Welke ICT architecturen zijn nuttig / verstandig / noodzakelijk om een, ook op privacy gebied, verantwoorde interactie tussen Smart Grid, slimme meter en in-house meet- en regelsystemen mogelijk te maken en welke functies dienen deze bouwstenen hierin te vervullen?“ Hoofdvraag 2 – Mening deskundigen “Wat vinden de deskundigen W, X, Y en Z van het opgestelde referentiemodel en de daarbij horende ICT architecturen (o.a. bestaande uit een aantal varianten van ICT architecturen voor het onderzochte domein)?" Hoofdvraag 3 – Confrontatie referentiemodel met mening deskundigen “Hoe verhoudt de mening van de deskundigen zich tot het referentiemodel? En welke conclusies kunnen er hieruit getrokken worden evenals welke aanbevelingen kunnen hiervan afgeleid worden?" Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Conceptueel onderzoeksontwerp (het WAT) 3/4 Conceptueel onderzoeksmodel Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Conceptueel onderzoeksontwerp (het WAT) 4/4 Conceptueel onderzoeksmodel “(a) Een bestudering van de recente en relevante theorie op het gebied van Smart Grids, ICT Architecturen, Privacy en Security, het doornemen van relevante ontwikkelingen in de (Nederlandse Energiesector) en het doen van een vooronderzoek door de raadpleging van deskundigen en het volgen van een aantal seminars, levert een referentiemodel van de ontwerpruimte van de ICT architectuur (b) die geëvalueerd wordt na de raadpleging van een aantal deskundigen (c). Een vergelijking / analyse van deze evaluaties resulteert in (d) conclusies en aanbevelingen voor vervolgonderzoek op het gebied van Smart Grids en diens interactie met de slimme meter en de in-house meet- en regelsystemen” (a) (b) (c) (d) Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Technisch onderzoeksontwerp (het HOE) 1/4 Keuze onderzoeksstrategie Kernbeslissingen nemen Breed –vs– diepgaand Kwantificering –vs– kwalificering Doe –vs– denk onderzoek Onderzoeksstrategie kiezen Nalopen mogelijke opties uit Verschuren en Doorewaard (2007) en Saunders et al. (2008) en in overleg met afstudeerbegeleider juiste keuze maken Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Technisch onderzoeksontwerp (het HOE) 2/4 Gefundeerde theoriebenadering Keuze voor gefundeerde theoriebenadering Theorie / theoretisch concept ontstaat tijdens het onderzoek Het voortdurend onderling en met elkaar vergelijken van empirische gegevens en theoretische concepten Maakt het mogelijk om geobserveerde verschijnselen in te brengen (bijv. Smart Charging project en bezoek hypermodern verdeelstation) Sluit aan bij onderzoekende en kwalificerende houding van de onderzoeker Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Technisch onderzoeksontwerp (het HOE) 3/4 Keuze onderzoeksmateriaal Stappenplan van Verschuren en Doorewaard (2007) Stap 1 Per onderzoeksvraag relevante objecten en soorten informatie bepalen Stap 2 Per relevant object of informatiesoort bepalen welke bronnen nodig zijn Stap 3 Per bron ontsluitingsmethode bepalen Stap 4 Itereren stappen zowel onderling als met doelstelling / onderzoeksvragen / definities Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Technisch onderzoeksontwerp (het HOE) 4/4 Toegang tot gegevens en ethische kwesties Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Vooruitblik Rol slimme meter in het Smart Grid April t/m juni: het wordt een spannende tijd Toetsing en aanvulling ICT architectuurvarianten Rol slimme meter in het Smart Grid Generaliseren resultaten Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Lessons learned c.q. advies Vroeg beginnen met zoektocht naar onderwerp Hard en zacht volgen van stappenplan Inductief onderzoek –vs– laten afleiden door fantasie Werken + studeren = zwaar, soms te zwaar In het gevecht tussen het haalbare en het wenselijke, wint het haalbare het meestal Goed is goed genoeg Literatuurstudie is niet altijd een leuke bezigheid, wel een nuttige en noodzakelijke Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Reflectie en zaken om op terug te kijken Ben als professional, maar ook als mens gegroeid door BPMIT master Eerste opzet planning / aanpak was te strak en lineair Inauguratie prof. dr. ir. Han Slootweg Smart Charging project, inclusief bezoek BetterPlace in Tel Aviv Samenwerking met prof. dr. Marko van Eekelen Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid

Vragen? Voortgangspresentatie BPMIT - ICT Architectuur Smart Grid