Voorstelling VDIP Eva Lanslots Katrien De Lombaert

VDIP staat voor Vroeg Detectie & Interventie Psychiatrische (psychotische) stoornissen VDIP Brussel wordt sedert september 2012 gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid in het kader van suïcide-preventie en is ingebed in CGG (Centrum Geestelijke Gezondheidszorg) Brussel.

INHOUD A. Doelgroep VDIP ▫UHR ▫Psychose ▫Andere psychiatrische problematieken B. Opdracht VDIP C. Waarom vroegdetectie? D. Doelstellingen E. Aanbod – wat kan je verwachten?

A. Doelgroep Leeftijd: 16 – 35 Regio: Brussel – NL talig Hulpvraag / lijden bij cliënt of omgeving Symptomatologie: 1.Ultrahoog Risico op Psychose 2.Eerste psychose 3.Andere psychiatrische problematiek

1) Ultrahoog Risico op Psychose (A. Yung, Melbourne) OF prodromale fase OF ‘at risk mental state’ ARMS (McGlashan, Amerika) OF ‘hypopsychose’ (Larsen, Noorwegen) OF ‘basic symptoms’ (Huber, Duitsland) Klinische stadiëringsmodel (McGorry)

UHR Geringe positieve symptomen ‘lichte aanhoudende intensiteit’: ongewone gedachte-inhoud, lichte achterdocht, grootheidsideeën, perceptuele veranderingen, desorganisatie van praten (min. 1x/week gedurende minstens 1 week) Kortdurende en beperkte tussentijds optredende psychotische symptomen (BLIPS) (spontaan herstel binnen de week) Familiale belasting / schizotypische trekken + significante daling in het functioneren (cfr. Negatieve symptomen)

UHR Conrete UHR-signalen: zie checklist op VDIP-folder

Checklist Psychoserisico (Prodromale verschijnselen) ( Naar French P., Morrison A.P. (2004) – zie ook

1 punt 1.Familie is bezorgd 2.Overmatig alcoholgebruik 3.Druggebruik 4.Ruziën met familie en vrienden 5.Meer tijd alleen doorbrengen

2 punten 6.Slaapproblemen 7.Weinig eetlust 8.Depressieve stemming 9.Slechte aandacht / concentratie 10.Rusteloos 11.Gespannen of nerveus of angstig of prikkelbaar 12.Minder plezier beleven aan dingen

3 punten 13.***Het gevoel dat mensen je bekijken 14.***Dingen voelen of horen die anderen niet kunnen voelen of horen

5 punten 15.*** Betrekkingsideeën 16.*** Bizarre overtuigingen 17.*** Bizarre manier van denken of spreken 18.Ongepaste gevoelsuiting 19.Bizar gedrag of voorkomen 20.*** Psychose bij familielid (1 e graad) + verhoogde stress of achteruitgang in functioneren

Score 20 of meer Eén van de *** items Bezorgdheid -> CAARMS ? (Comprehensive Assessment of At Risk Mental State)

2) Eerste psychose Acute fase hoe eerder hoe beter ‘Kritische fase’ = 5 jaar na eerste psychose 70% hervalt binnen de eerste 5 jaar

prodromenchronische fasehervalpsychosepremorbide fase PSYCHOSE begineerste psychose hervalherstel NORMAAL Werkterrein VDIP

3) Andere psychiatrische problematiek Stemmingstoornissen met aan psychose verwante kenmerken (2012). Sterk wisselende stemmingen samengaand met vroege signalen zoals hierboven beschreven Verdere uitbreiding pathologie: stemmingstoornissen, borderline, eetstoornissen, middelenmisbruik ▫wordt momenteel onderzocht via werkgroepen ▫implementatie in de toekomst (eind 2013) Concept vroegdetectie en ‘at risk mental state’ (transitiepercentage 40% naar psychose (Veling et. al., 2012) )

B. Opdracht VDIP Sensibiliseren en deskundigheidsbevordering: ▫belang van vroegdetectie, suïciderisico psychose ▫zowel op 1 e, 2 e als 3 e lijn Vroegdetectie ▫signaalherkenning 1e en 2e lijn, screening Vroeginterventie Beeldvorming Motiveren Psycho-educatie... Toeleiding naar zorg

C. Waarom vroegdetectie? Hoe langer de duur van de onbehandelde psychose (DOP), hoe slechter de prognose (Marshall, 2005; Veling et. al., 2012; …) Veel mensen met een psychotische stoornis komen niet in zorg of te laat in zorg. Gedwongen opnames, traumatiserende procedures Expertise bleef in ziekenhuizen  hoge kost, stigmatisering Slechte prognose destructieve gevolgen op algehele ontwikkeling isolatie hoog suïciderisico!

Hoe komt dit? Waarom is detectie zo moeilijk? BIJ UHR  Signalen zijn aspecifiek (eerst vaak negatieve symptomen) Bij eerste psychose  Ontbrekend ziektebesef  Op 1e lijn wordt psychose niet altijd herkend  Op 2e lijn worden psychotische symptomen niet altijd herkend als zij in behandeling zijn voor een andere diagnose

Waarom dus VROEGdetectie? Onderzoek wijst uit dat vroege detectie in sommige gevallen transitie van UHR naar psychose kan voorkomen + hoe korter de DOP, hoe beter de prognose (meta-analyse van der Gaag et al., 2013; Veling et. al., 2012; Wampers, De Hert, Peuskens, 2002). Ontstaan eerste psychose: meestal adolescentie  belangrijkste periode ontwikkeling (McGorry, 2011) Mensen uit de hoog risico groepen hebben vaak nog ziekte-inzicht, iets wat vaak verloren gaat bij psychose (van der Gaag, 2010). Incidentie schizofrenie: 15 à 20/  In Brussel (ca inwoners): 53 à 72 !Urbanisatie, migratie/minderheidsgroepering!

D. Doelstellingen Suïcidepreventie Beperken van transitie naar psychose Verkleinen van DOP (duur onbehandelde psychose) Impact van psychose bio-psycho-sociaal te beperken Zo vroeg mogelijk UHR en psychose detecteren en een kwalitatief zorgpad ontwikkelen!

Suïcidepreventie Prevalentie suïcide bij mensen met schizofrenie: 10% (Wampers, De Hert, Peuskens, 2002). Een vroege behandeling is de beste suïcidepreventie! Psychose-specifieke risicomomenten en –situaties uitgesproken psychotische symptomen – (bevelshallucinaties) beginnend herstel ! stigma, verlies, angst, schaamte, afwijzing,… hoog premorbide functioneren – hoog IQ (~ verlies / besef) chroniciteit met regelmatige terugval en hospitalisaties ontevredenheid met/ gebrek aan vertrouwen in behandeling overgangen in zorgtraject : 1° maand na ontslag! comorbiditeit met depressie comorbiditeit met middelengebruik Paddy Powers, Dublin

E. Aanbod VDIP: wat kan je verwachten? t.a.v. hulpverleners en verwijzers Ondersteuning bij screening, begeleiding, verwijzing Vorming/ sensibilisering Intervisie

t.a.v. cliënt en/of omgeving Gesprek met cliënt en omgeving binnen de week Laagdrempelig contact: outreachend! Beeldvorming – Assessment (CAARMS) Motivatiebevordering (indien nodig) Psycho-educatie naar cliënt en familie Toeleiding naar zorg: “warme” doorverwijzingen Watch & wait Opvolgen zorgtraject

Contact Eva Lanslots Katrien De Lombaert p/a CGG Brussel, deelwerking Houba Houba De Strooperlaan 136, 1020 Brussel (CGG-Houba) (VDIP)