datumcopyrightauteurversie Voedingsvoorlichting voor patiënten van de longrevalidatie 2012 Door Rianne v. Heertum diëtist JBZ s’Hertogenbosch

datumcopyrightauteurversie + Relatie Voeding – Longziekten + Gezonde Voeding + Energie-behoefte + Ondergewicht en gevolgen hiervan + Overgewicht en de gevolgen hiervan + Energieverrijkte voeding + Energiebeperkte voeding + Dieetvoeding Onderwerpen

datumcopyrightauteurversie

datumcopyrightauteurversie + Eiwitten: melkproducten, kaas, vlees, vis,ei, vleesvervangers. Nodig voor spieropbouw en voorkomt afbraak spiereiwitten Samenstelling Voeding

datumcopyrightauteurversie Energie: halen we uit vet en koolhydraten koolhydraten: in groente, fruit, suiker, brood, pasta, aardappelen Geeft directe energie voor de spieren geeft geen extra kortademigheid Samenstelling Voeding

datumcopyrightauteurversie Veel koolhydraten geeft een snelle maagontlediging, minder kans op vol gevoel lichter verteerbaar dan vetrijke voedingsmiddelen Samenstelling Voeding

datumcopyrightauteurversie + Eet gevarieerd + Let op vet + Eet ruimschoots brood en aardappelen + Eet volop groente en fruit Gezonde Voeding

datumcopyrightauteurversie + Houd uw gewicht op peil + Wees zuinig met zout + Drink voldoende; 1½ - 2 L per dag + Eet niet de hele dag door Gezonde Voeding

datumcopyrightauteurversie Voedingsmiddelen Gemiddeld aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen voor gezonde volwassenen Voedingsmiddelen + Brood + Aardappelen en rijst + Groente + Fruit, vruchtensap Hoeveelheden: sneetjes stuks/lepels + 3 – 4 groentelepels + 2 stuks/glazen

datumcopyrightauteurversie Voedingsmiddelen + Melkproducten + Kaas + Vleeswaren + Vlees/vis/kip/ei, + Boter/margarine/ bak-en braad- producten + halvarine + vocht Hoeveelheden ml + 1 – 2 plakjes gram (rauw) + 15 gram voor de bereiding + 5 gram per snee + minimaal 1.5 ltr

datumcopyrightauteurversie + Leeftijd + Lengte + Gewicht + Geslacht + Arbeid + Ziekte Energie-behoefte

datumcopyrightauteurversie + Verhoogde energiebehoefte, kcal + 1½ gram eiwit per kg lichaamsgewicht % koolhydraten van totale hoeveelheid kcal Bij COPD

datumcopyrightauteurversie + BMI = body mass index = gewicht gedeeld door lengte in het kwadraat + VVMI = vetvrije massa index = kg/m2 mannen 16 vrouwen 15 Lichaamssamenstelling

datumcopyrightauteurversie Lichaamssamenstelling bij COPD

datumcopyrightauteurversie + Lichaamssamenstelling te meten m.b.v bioimpedatiemeting Dit is een gevalideerde methode bij stabiele patienten (Gold 2-4) + Huidplooimeting eenvoudig maar een grote individuele spreiding + Dexa; kostbaar en stralingsbelasting + handknijpkracht meetmethoden

datumcopyrightauteurversie 1. Normaal gewicht (BMI 21-25) / depletie spiermassa (VVMI <15/<16) Energierijke voeding evt. aangevuld met dieetpreparaten trainen 2. Normaal gewicht/ normale spiermassa richtlijnen gezonde voeding Trainen Indeling van nieuwe COPD-patiënten

datumcopyrightauteurversie 3. Ondergewicht (BMI <21) /depletie spiermassa Energierijke voeding met evt. dieetpreparaten Pas trainen als gewichtverlies gestopt is 4. Ondergewicht (BMI <21) /normale spiermassa Energierijke voeding met evt. dieetpreparaten Trainen 5. Overgewicht BMI >30 Energiebeperking trainen Indeling van nieuwe COPD-patienten

datumcopyrightauteurversie VOEDINGSTHERAPIE EN BEWEGING

datumcopyrightauteurversie

datumcopyrightauteurversie + Verhoogde energiebehoefte; ca. 600 kcal extra bij COPD + Verminderde inname van voeding t.g.v. dyspnoe Gewichtsverlies of klinische depletie

datumcopyrightauteurversie GEVOLGEN: + Daling weerstand + Vertraagde wondgenezing + Verminderde spierkracht door spierafbraak; te lage spiermassa (VVM-index onder 16 en 15) Gewichtsverlies of klinische depletie

datumcopyrightauteurversie Langzamer herstel en meer kans op complicaties BMI lager dan 21 en VVM-index lager dan 16 en 15 Gewichtsverlies of klinische depletie

datumcopyrightauteurversie + 20% van stabiele patiënten met matige en ernstige COPD (Gold 2 en 3) + 35% van stabiele patiënten met matige en ernstig en zeer ernstige COPD (GOLD 2, 3 en 4) Hoe vaak komt klinische depletie voor?

datumcopyrightauteurversie + Kleine frequente maaltijden + Ruim gebruik van beleg op brood + Extra melkproducten bij broodmaaltijden + Vruchtenkwark, vlaflip, roomijsje, milkshake + Ruim smeren met dieetmargarine Energieverrijkte voeding

datumcopyrightauteurversie + Beschuit, cracker met royaal kaas. + Volle producten roomvla, chocolademelk + Lukt dit niet dan overweging dieetdrinkvoeding (bij BMI onder 21 en VVM=index onder 15 en 16 ) + Voedingspreparaat, bijv. Fantomalt Energieverrijkte voeding

datumcopyrightauteurversie o BMI hoger dan 25 (gewicht : lengte²) o Inname niet in overeenstemming met behoefte o Onder invloed van medicijnen o Verminderde en geringe lichaamsbeweging Gewichtstoename

datumcopyrightauteurversie

datumcopyrightauteurversie + Drie hoofdmaaltijden + Let op vet, vnl. magere producten + Gebruik halvarine i.p.v. margarine Energiebeperkte voeding

datumcopyrightauteurversie + Gebruik voeding met een hoge verzadigingswaarde zoals volkorenbrood, rauwkost + Beperk het gebruik van tussendoortjes + Beperk het gebruik van suiker, snoep en alcohol Energiebeperkte voeding

datumcopyrightauteurversie Bij lage BMI, onder 21 en VVM index + lager dan 15 bij vrouwen + lager dan 16 bij mannen Begeleiding door diëtist

datumcopyrightauteurversie + Klinisch begeleiding opgestart, + poliklinisch vervolg gedurende 3 maanden, + m.b.v. Bio Impedantie Meting VVM-index en gewicht evalueren + Eventueel ook poliklinisch opstarten op verwijzing longarts of longverpleegkundige Begeleiding door diëtist

datumcopyrightauteurversie + Bereiken en behouden van een beter voedingsgedrag + Patienten informeren omtrent voeding in relatie tot COPD + Patienten motiveren/stimuleren + Voedingsadvies op maat om kwaliteit van leven te bevorderen Rol van de dietist

datumcopyrightauteurversie Signalering van:  Gewichtsverloop  Slechte eetlust  Spin in het web bij multidisciplinaire aanpak Rol van longverpleegkundige

datumcopyrightauteurversie Hoe komt U bij de diëtist? + Via huisarts of zelfverwijzing bij overgewicht of ongewenst gewichtstoename. Géén schriftelijke verwijzing nodig. 4 uur vergoeding uit aanvullingspakket bij de meeste zorgverzekeraars. + Via longarts / longverpleegkundige: diëtist in het ziekenhuis bij ongewenst gewichtsafname.