13.2 Het zit in de familie X-Chromosomaal

Volledig kruisingsschema aa AA X P (parent) a A Geslachtscellen Aa F1 (1e generatie) Aa Aa X A óf a A óf a Geslachtscellen A a F2 (2e generatie) A AA Aa a Aa aa

F2 A a A AA Aa a Aa aa aa Welke genotypes zien we in de F2? AA Aa 1 In welke verhouding? 1 : 2 : 25% 50% 25% Zwart Wit Welke fenotypes zien we in de F2? : 3 1 In welke verhouding? 75% 25%

Wat kan je van de ouders vertellen van iemand met een bekend genotype? Aa De ene ouder heeft minimaal een A (A?) De andere ouder heeft minimaal een a (a?) Deze persoon heeft een broer met aa. Geeft je dit nu meer informatie? Je weet nu dat beide ouders een a hebben!! Gecombineerd met de eerdere info (Aa) De ene ouder heeft een A en een a (a?) De andere ouder heeft minimaal een a

Gegevens: Bruin haar is dominant (A) over blond haar (a). Vul in onderstaande stamboom in wat je weet!! aa Aa Aa Aa aa

A A A a A a A A a a A A A Vader en/of moeder heeft een a - - - - - - - - - - A a - - A a A A - - - - - - a a - - A A A - - - - - -

Overerving Vaak zijn meerdere genen betrokken bij erfelijke aandoeningen. Monogeen: erfelijke aandoening bepaald door één gen. Bv. albinisme Recessieve overerving Bv. PKU (fenylketonurie) - Heterozygote ouders  Drager

Overerving Dominante overerving Bv. de ziekte van Steinert (Spierziekte) Bb bb

X -chromosomale overerving Autosomen: niet geslachtschromosomen Chromosomen zijn gelijk bij man en vrouw  22 paar Geslachtschromosomen: Chromosomen zijn verschillend bij man en vrouw

Zonen hebben 50% kans op bv. kleurenblindheid, als de moeder drager is.

Notatie geslachtsgebonden eigenschappen A a X X  moeder = draagster A X Y (of -)  vader Meisjes hebben weinig kans op kleurenblindheid (0,5% kans) Vader kleurenblind + moeder draagster.

Kleurenblindheid: (B=kleuren zien / b=kleurenblind) Homozygoot recessieve vrouw kruist met kleurenziende man P: Xb Xb x XB y Xb XB XB Xb XBXb y Xb y Meisjes zijn draagster maar niet kleurenblind. Alle zonen zijn kleurenblind Opdracht: Hemofilie van het type A is een X-gebonden recessieve ziekte. Een vrouw met hemofilie A huwt een gezonde man wiens vader hemofilie A had. Hoeveel kans lopen de dochters uit dit huwelijk dat ze hemofilie A zullen hebben ?

Stambomen Een schema van familieverbanden Een erfelijke eigenschap. Bv. neusvorm. Noteren fenotype en geslacht van elke persoon. Huwelijk kinderen

Stambomen Uit een stamboom kun je vaak afleiden welk allel dominant is en welk recessief.

X-chromosomaal in stambomen Belangrijk! Zonen ontvangen hun X-chromosoom altijd van de moeder. Dochters ontvangen één van hun X-chromosomen van de vader. Allereerst bepalen: recessief (onderaan) Dan: man daarboven heeft het niet dus kan niet X-chromosomaal zijn. Erft de eigenschap ‘rood’ dominant of recessief over? Ligt deze eigenschap op het X-chromosoom, op een autosoom of is dat met deze stamboom niet te bepalen?

Huiswerk 13,2 Opdracht 1 t/m 18