Stuurstand Online – het digitale clubblad van de TMC Nr. 10, jaargang 26 Oktober 2015 Colofon Redactie Theo Nagel Leo Waterman Peter Smit Jos Schnitzler.

Presentatie over: "Stuurstand Online – het digitale clubblad van de TMC Nr. 10, jaargang 26 Oktober 2015 Colofon Redactie Theo Nagel Leo Waterman Peter Smit Jos Schnitzler."— Transcript van de presentatie:

1 Stuurstand Online – het digitale clubblad van de TMC Nr. 10, jaargang 26 Oktober 2015 Colofon Redactie Theo Nagel Leo Waterman Peter Smit Jos Schnitzler Hans Joosten Harry Witting Kopij & contact redactie@tmsc.nl De Stuurstand Is het officiële cluborgaan van de Twentse Modelspoorweg Club (TMC) In dit nummer o.a.: Varkens baantje.. Tegeltjes wijsheid Spoorbios Jubilaris! Column

2 BESTUURSTAFeL Theo Nagel Voorzitter Op naar de Open Dag Tussen de vakanties door (ondergetekende met moeders op de terugweg van 4 daagjes najaarszon, de secretaris is stand-by in het Wilde Westen en Geert heeft de Open Dag tussen zijn vakanties in gepland….!) zijn we druk met de Open Dag. Zusterclubs, donateurs, radio&tv, websites, Facebook, dag/week en 83 (!) Huis aan Huis bladen in heel Oost Nederland – en toch kom je later mensen tegen die niet op de hoogte waren van ons jaarlijks hoogtepunt… Dus: hoort zegt het voort…! Maar ook in de clubruimte is de koorts toegeslagen. De laatste draden gesoldeerd, ‘bugs’ uit de beveiliging gehaald, de baan schoongemaakt en schoongereden – wat kan er nog fout gaan…? Nou, wat dat betreft graag een punt van aandacht! Wij zitten aan onze maximum capaciteit; met name in de clubruimte is het tijdens de Open Dag dringen. Alternatieven zijn besproken maar niet haalbaar. Dus moeten we bij grote drukte reguleren. Dit jaar: geen kinderwagens in de clubruimte – parkeren buiten (bij het invalidentoilet / voor Delden). Rolstoelen liefst niet, maar onder begeleiding 1 tegelijk. De achterdeur van de clubruimte blijft open voor frisse lucht – maar is geen uitgang. Nooduitgangen in theater en naar de binnenplaats ten allen tijden vrijhouden…. je moet er niet aan denken! We zullen een en ander aanplakken en ook bij de kassa vertellen. Maar….. van onze leden wordt ook enige discipline verwacht! Paar punten van aandacht: -Geen koffiebekers, brood of blikjes op- of aan de baan -Machinisten: blijf niet op een kluitje staan – ook voor de paradestrecke is nog ruimte! -Bij grote drukte: voor- of na de dienst graag buiten de clubruimte -Hou je aan de aanwijzingen van de Treindienstleider(s)! -Niet schreeuwen; gebruik de telefoons als je de CVL nodig hebt -Rode clubshirts verplicht!! Denk wel: wij zijn de gastheren die dag! Veel succes (en plezier natuurlijk!)

3 jubilaris Theo Nagel Voorzitter Flink in de tachtig, maar jong van geest! Afgelopen 1 oktober was Wiebe Visser 25 jaar lang trouw supporter van de TMC. En hoewel hij de treinbaan en opstallen al enige jaren geleden aan de kant moest doen, nog steeds jeukt het model- treinvirus getuige de vitrine, waarin naast een collectie Nederlands materieel ook een complete circustrein te bewonderen is! Om de jubilaris en echtgenote te feliciteren ben ik die donderdag met een grote bos bloemen op de koffie geweest en dat werd gewaardeerd. Wiebe: graag nog een paar jaartjes erbij!

4 Open dag 25/10 Zoals bekend zal op zondag 25 oktober weer onze jaarlijkse Open Dag plaatsvinden. Ook deze editie weer met veel activiteiten, o.a.: Treinenbeurs Werkende stoom modellen N-spoor module Historische stads- en streekbus modellen H0 digital demonstratie baan Workshops weatheren en scenery De voorbereidingen zijn in volle gang! Tekst Theo Nagel

5 Tekst en foto Leo Waterman Tegeltjes wijsheid Op een Franse rommelmarkt scoorde ik dit plankje voor 50 ‘centimes’..... Hieronder de vertaling: DE MAN Op z’n 20 e stopt hij als een boemel op elk station Op z’n 30 e stopt hij alleen op belangrijke stations Op z’n 40 e stopt hij alleen in de grote steden Op z’n 50 e stopt hij alleen om water in te nemen Op z’n 60 e vertrekt hij alleen nog maar om naar de werkplaats te gaan! Hoe nu verder? Ik dacht: Op z’n 70 e staat hij in de weg En op z’n 80 e gaat hij naar het “cimetière des trains” (de sloop dus..!)

6 Tekst en foto’s Rudi Bettman Globetrotter Bezoek aan twee museumbahnen in Duitsland. Tijdens onze herfstvakantie heb ik in Duitsland twee Museumbahnen bezocht, t.w. de Merzig–Losheimbahn in Losheim am See (Saarland) en de WTB Wutachtalbahn (Sauschwänzlebahn = Varkenstaartbaan) in Blumberg Schwarzwald. De MBE in Losheim. Hier was het rijseizoen helaas voorbij. Ik heb op hun rangeerterrein rondgelopen en daar een aantal foto’s genomen. Er brandde wel licht in de werkplaats doch de deuren zaten allemaal op slot. Ze waren ook voorzien van matglas, dus dat schoot niet op. Op het rangeerterrein stond veel materieel uit epoche III–IV, en zag er erg verwaarloosd uit - ik had het idee: als we het maar hebben dan komt het vanzelf wel een keer aan de beurt! Achterop het terrein stond een stoomlok die volgens mij van de Br 93-94 serie was, doch er zat geen nummerplaat meer op. Ik heb het dus met de foto’s moeten doen.

7 De Wutachtalbahn. De volgende bahn is de Wutachtalbahn, (Sauschwänzlebahn in de volksmond vanwege de vele ‘krullen’ in het tracé), in Blumberg. Deze lijn is als strategische lijn aangelegd richting Zwitserland. Het traject is 25 km lang en gebouwd in de jaren 1887 – 1890 door de Groot Hertogelijke Badische Staatseisenbahn. De Deutsche Bundesbahn heeft het traject op 1 Mei 1976 stil gelegd. De baan getuigde van een grote technische bouwvaardigheid voor die tijd – gezien het uitdagende landschap. Tekst en foto’s Rudi Bettman Globetrotter Nog enkele impressies van het emplacement in Losheim

8 Tekst en foto’s Rudi Bettman Globetrotter De baanvaksnelheid is 70 kmh. Maar er wordt 40 km/h gereden, en op de viaducten slechts 10 km/h. Bijna alle seinen staan nog langs de baan doch zijn allemaal afgekruist en niet meer te bedienen. Jammer. Het baanlichaam zou ook wel wat beter onderhouden mogen worden. Veel takken van struiken schuren langs de wagons. Dikke stammen die bij een storm over het spoor zijn gevallen zijn gewoon naast de baan blijven liggen. Neemt niet weg dat ik het een prachtige rit vond! Stations Blumberg was een typisch Schwarzwald station. Het wordt op dit moment gerestaureerd en stond geheel in de steigers. Er zijn maar twee perronsporen en een kopspoor wat gebruikt wordt door de HZL, de Hohen Zollerische Landesbahn. Die verzorgt in dat deel van Baden de spoorverbindingen richting Emmendingen. Aan het eind, richting Emmendingen, liggen een paar kopsporen links van het hoofdspoor met omloop wissel. Deze worden als ‘tuin’ gebruikt door de WTB. Als je een ticket koopt is deze gelijk aan een genummerde plaats in een wagon verbonden. In mijn geval Wagon 4 plaats 55. Dat was maar goed ook want er stonden 6 touringcars voor het station. De trein zat bomvol! Het baantracé is spectaculair! Met name bij Bahnhof Epfenhofen waar de baan op 655 meter hoogte ligt, gaat via een 264 meter lang en 34 meter hoog viaduct om de berg heen naar een volgend viaduct op 680 meter hoog, richting Blumberg. Dit gaf een fantastisch uitzicht!

9 Tekst en foto’s Rudi Bettman Globetrotter Op het huidige eindpunt, Weizen, is aan de overkant van Bundesstrasse 314 de Zwitserse grens. Het spoor loopt door tot Waldshut en verder. Vanaf Weizen wordt dan weer door de Deutsche Bahn gereden. Soms rijdt de DB met een excursie trein vanaf Weizen tot Blumberg en verder naar Emmendingen, of omgekeerd. Vanaf Blumberg (702 m. boven de zeespiegel) volgt het traject een spectaculaire route. Door diverse tunnels en de enige keertunnel in Duitsland, over hoge viaducten die ook weer via een halve keerlus twee berghellingen met elkaar verbindt gaat het richting Weizen. (471 m. boven de zeespiegel). Ausfahrt Blumberg richting Weizen Kopspoor waar HSL klaarstaat richting Emmendingen

10 Tekst en foto’s Rudi Bettman Globetrotter Materieel Het depot met lokloods is in Fützen. Een niet al te grote lok/reparatie werkplaats. Hier staat het meeste materieel, zoals onderlossers, een tweeweg mobiele kraan en een aantal dichte wagens type Hbis. Deze worden waarschijnlijk, zoals bij de meeste banen, als magazijn gebruikt. De dienstregeling wordt gereden met een gehuurde Roemeense P8. Deze loc was eigendom van de stoker van dienst die dag. Een betrekkelijke jonge man. De lok is in 2001 volledig gereviseerd en weer in bedrijf gesteld. De lok zag er esthetisch niet uit, en kon heel goed een kwast verf gebruiken. Verder hebben ze sinds kort een 1-D-1 stoomlok in eigendom. De 86 333. Deze wordt opgeknapt, en ik heb hem vanuit de rijdende trein zien staan. Naast een oude Köf, hebben ze ook een originele V36 – ex DB. Deze stond met een defecte motor (zoals de Hoofdconducteur mij vertelde), in de loods. Als rijtuigen gebruiken ze Umbauwagens. 3 en 4-assige wagons. Deze vormen dan de dienstregeling trein. Het is jammer dat ook deze club maar weinig vrijwilligers heeft, en dat is aan het onderhoud van de wagons goed te merken. Ondanks dat de treinen heel goed bezet zijn, heeft deze club veel onderhoudskosten aan het traject en de vele bruggen die allemaal in de visbuik staalbouw wijze zijn uitgevoerd. De Roemeense P8Meer weten ??

11 Tekst en foto’s Theo Nagel Spoorbios Een mailtje van onze vaste correspondent Leo Waterman bracht mij aan het googelen… Onderstaand een Lima model dat hij scoorde op een rommelmarkt. De Franse SNCF heeft door de tijd een aantal bioscoop rijtuigen gehad, ingezet op lange trajecten om de tijd te doden. Goed idee toch…? Maar velen weten niet dat ook de NS bioscoop rijtuigen heeft gehad. Helaas heb ik niet kunnen vinden of die ook in regeltreinen werden ingezet, maar zeker is dat er op bijv. Utrecht meerdere exemplaren hebben gestaan, op een kopspoor om het wachten te veraangenamen. Een idee voor de komende ‘natte blaadjes’ / ‘we rijden niet vanwege sneeuwklonten in de wissels’ periode….? Google maar eens zelf…: In maart 1940 krijgt W. Korsmit, de latere directeur van de spoorbio, het idee van een bioscoop in een spoorrijtuig. De bezoekers zijn reizigers die op een aansluiting moeten wachten. Het bioscooprijtuig is het doorgangsrijtuig 1e/2e klasse AB 7152, dat door het architectenbureau Stuivinga en Van Vreeswijk uit Zeist in een bioscoop wordt herschapen (zie tekening). Het rijtuig krijgt voor dit doel een hoger dak, dat het vrije ruimteprofiel geheel vult. Dit om het projectiedoek zo hoog mogelijk op te kunnen hangen. Hierdoor kunnen de stoelen op een hellende vloer opgesteld worden om daarmee een beter zicht op het scherm te verkrijgen. De ingang is aan de achterzijde van het rijtuig en de uitgang aan de voorzijde. De buitenzijde is onder de raampartij blauw en daarboven geel geschilderd. In de ramen zijn fotokasten ingebouwd. Wpc Tilburg voert de verbouwing uit. De spoorbio staat vanaf vrijdag 6 november 1942 op het kopspoor langs het 1e perron zuidzijde van station Utrecht CS (zie foto).

12 Tekst en foto’s Theo Nagel Spoorbios Nadat voor een aantal persvertegenwoordigers een speciale voorstelling is gegeven, opent de bioscoop om 16.00 uur voor het publiek. Tijdens de voorstelling blijft het licht branden, maar dit heeft geen invloed op de projectie. Door de aanwezigheid van een verlichte klok in het rijtuig, een geluidsinstallatie die de stationsberichten doorgeeft en het feit dat er onder het doek een verlicht plaatje zichtbaar wordt met de richting van de over acht minuten vertrekkende trein, wordt voorkomen dat reizigers hun trein missen. Van 09.00 tot 22.00 uur draait de bioscoop met zijn 64 zitplaatsen. Elke vrijdag wordt een nieuw programma gebracht, dat hoofdzakelijk bestaat uit natuur- en sportfilms in een programma van 20 minuten. De entree bedraagt 10 cent en de toegangsbewijzen zijn verkrijgbaar uit automaten. Gemiddeld heeft het bioscooprijtuig 1.000 bezoekers per dag. Uit: Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1939-'45 door Cees Huurman, bladzijde 218 Misschien een idee om hier eens in te duiken? Kopij welkom!

13 Spoorbios Ter gelegenheid van het 25e Nederlands Film festival was ICR-rijtuig 50 84 82-70 958-3 omge- bouwd tot 'NS Herfstbioscoop'. Het rijtuig reed van 28 september tot 2 oktober 2005 mee in de normale treindienst. De ramen van het rijtuig waren geblindeerd en aan de binnenzijde voorzien van roodfluwelen gordijnen, rode vloerbedekking, schemerlampjes en een breedbeeldscherm. In het rijtuig staan 21 banken die afkomstig waren van de (AB)middenbak van ICM-treinstel 4011. Tekst en foto’s Theo Nagel LS-models 44059 (klik hier)

14 Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. http://www.schooltv.nl/beeldbank/mmbase/images/3609130 Tekst: A.Dwarsligger Column Een einde aan het gepamper? Heleen Mees, topeconoom en bijna wereldrecordhoudster stalking, haalde volgens een artikel in een regionaal dagblad weer eens flink uit naar de Nederlands samenleving. Deze keer tijdens een voordracht op uitnodiging van o.a. Het Trendbureau Overijssel. Aan het 'gepamper' van mensen met een uitkering, werklozen, parttime werkende moeders en migranten moet een einde komen. Verplicht fulltime aan het werk, bijvoorbeeld als tegenprestatie voor een uitkering, dat is de enige oplossing. Terloops haalde zij ook nog even uit naar Twente. De regio vergrijst, de zorgvoorzieningen zijn op den duur niet meer te handhaven. Verhuizen naar de Randstad kan soelaas bieden. Alle zorg kan dan geconcentreerd worden aangeboden. Twente kan dan vrijwel volledig insteken op toerisme. In gedachten zie ik het gebeuren. Bejaarden en andere zorgvragers worden verkast, dorpen kwijnen weg, maken plaats voor recreatieparken in een groene omgeving, daaromheen floreren grootschalige veeteeltbedrijven, alleen de Bandstad Twente biedt nog plaats voor enige bewoning en onderwijs, de UT wordt het centrum van technische innovatie, Zwolle groeit uit tot een kernstad. Is deze trend al ingezet? De tekenen zijn duidelijk. Cultureel gaat Twente langzaam op z'n gat, de klassieke poot van conservatorium is verhuisd naar Zwolle, de Reisopera sleept zich zelf voort met een rollator, het Symfonieorkest kan zijn broek bijna niet meer ophouden, gemeenten krijgen meer moeite met het verstrekken van theatersubsidies, de Twentse Welle vecht voor zijn voortbestaan. Wij zien dat steeds meer plattelandsgemeenten intensief moeten samenwerken. Zij steken miljoenen in plannen die de leefbaarheid van hun dorpen veilig kunnen stellen. Ideeën voor recreatie op het terrein van het voormalige vliegveld Twente liggen klaar op de plank. Bestuurders leveren een kakofonisch voorhoedegevecht om te voorkomen, dat een belangrijk deel van de Almelose Rechtbank naar Zwolle gaat. Eindelijk wordt de lijn Enschede - Zwolle geëlektrificeerd. Dat levert voor de toekomst tijdwinst op voor toeristen en forenzen.

15 Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. http://www.schooltv.nl/beeldbank/mmbase/images/3609130 Tekst: A.Dwarsligger Column vervolg Is dat wat wij willen? Nee, bobo - Twente moet wakker geschud worden, zal de barricades op moeten! De regio is het waard om een gezond woon - en werkgebied te blijven met meer dan voldoende voorzieningen voor jong en oud, om voort te bestaan als een plek waar de onpersoonlijkheid en de hectiek van het westen verafschuwd worden, als een plek waar men kan en mag recreëren, waar technologische innovatie bewondering oogst. Voor TMSC gloort er in dit scenario een gouden toekomst. Daar laten ze u de spelende mens zien, die zich kan verliezen in een hobby waarmee oude tijden op schaal herleven!

16 onze sponsoren