Gastcollege Jacomine Nortier

Presentatie over: "Gastcollege Jacomine Nortier"— Transcript van de presentatie:

1 Gastcollege Jacomine Nortier
Invloed van immigranten op jongerentalen 13 mei 2008

2 Thema’s in dit college:
Etniciteit Straattaal Murks MFD Verschil 1e en 2e generatie Allochtone identiteit en solidariteit Media Andere Europese landen

3 Wat is etniciteit? Wat is de relatie met taal?
Twee perspectieven: Joshua Fishman (1977): ‘Language and Ethnicity’ Robert LePage & Andrée Tabouret-Keller (1982): ‘Models and Stereotypes of Ethnicity and of Language’

4 Etniciteit: Beladen onderwerp
Bijv. Sovjet-Unie: gevaar voor eenheid proletariaat Spanje onder Franco: angst voor separatisme Gebruik in media: altijd geassocieerd met problemen

5 Joshua Fishman: Paternity: Geërfd Uiterlijk ‘Bloed’ Genetisch
Onveranderlijk/baar ‘Je hebt het of je hebt het niet’

6 Patrimony: Cultuur Veranderlijk Onderhandelbaar Collectief erfgoed Falen is mogelijk Je kunt er ‘goed’ of ‘slecht’ in zijn

7 Paternity en Patrimony krijgen pas betekenis als groepsleden er waarde aan gaan hechten: Phenomenology Beeld van etniciteit is zelf ook weer deel van etniciteit

8 Rol en plaats van taal: Taal heeft symbolische functie (activeren van het geheel). Àls een groep een eigen taal heeft is dat het meest voor de hand liggende symbool van etniciteit. Voor het doen van welke etnische activiteiten dan ook is taal nodig Onderlinge verstaanbaarheid is in een groep minder belangrijk dan symboolfunctie. Begrip v zinnen volgt ná etnisch oordeel van/over spreker.

9 LePage & Tabouret-Keller:
Een groep kan zich op verschillende (soms over- lappende) manieren van andere groepen onderscheiden: a sense of place a sense of family relationship a sense of fysical similarities a sense of common cause a sense of common religious faith/ other traditional belief

10 Voorbeeld: Caraïbisch gebied; Zeer dynamisch:
Slaven met roots in zelfde (Afrikaans) dorp, familie  Vervaging van grenzen mbt roots  Saamhorigheid met andere eilandbewoners Jamaicanen (bijvoorbeeld) hoeven niet perse meer van slaven af te stammen  UK: aanvankelijk aparte eilandidentiteit  Anno nu: gedeelde Afrocaraïbische identiteit en taal; wordt ondanks verschillen als gemeenschappelijk ervaren.

11 Sprong naar Nederland:
Ook hier verschuivende etnische grenzen? (Spreker: 18 jarige Afghaan) Politiek/maatschappelijke ontwikkelingen: groep allochtonen is divers maar voelt ook onderlinge verbondenheid

12 Citaat (in Nederland geboren) 18 jarige
Turkse : “Soms voel ik me meer allochtoon dan Turks”

13 NB Dit geldt niet voor alle allochtonen, of Turken, of Afghanen! Pas op voor generaliseren!

14 Straattaal, de Amsterdamse top 10 (1999):
Doekoe Loesoe Chickie Osso Afoe Faya Fittie Kill Fatoe Scotten

15 Straattaal Vanaf laatste helft jaren negentig
René Appel: straattaal  lexicon Utrecht: Murks  accent (uitspraak) Met Margreet Dorleijn: interviews  MFD Moroccan Flavoured Dutch) Rest voor vandaag: vooral uitspraak (syntaxis:…)

16 Verschillende accenten
Voorbeeld Murks:

17 Verschil eerste en tweede generatie
1e generatie: T2 leren na kritische periode 2e generatie T1 en T2 in plm zelfde periode Gevolgen: 2e generatie beter in Ndls Toch een accent in het Nederlands? Soms meer een identiteitskwestie dan onvolledige verwerving NB geldt niet voor iedereen!

18 Voorbeelden: 1e generatie Marokkanen (Arabieren en Berbers)
“…Ja, ‘s nu mijn kinderen ook geboren in Nederland, vijf, kan hun ook Marokkaans spreken, kan niet vergeten, máár: meer Nederland(s), maar ik vind goed, dat hun hier leven, hun hier werk leren op school, en gaat naar eh probleem of naar eh ik vind eh dat…”

19 Kenmerken: Tongpunt r Bepaalde klinkercombinaties (ui-ou-ee-oo)
“scherpe” [z] en [g] [sch]  [šch] Inslikken stomme e

20 2e generatie Marokkanen
“…ook voor de jongeren dat het heel belangrijk is dat je vloeiend Neder- praat enzo, maar voor die ouderen, ik bedoel die dan nog Nederlands moeten leren, ik denk dat dat niet echt gaat lukken ofzo. Mijn ouders hebben het echt geprobeerd, ik bedoel die wilden echt Nederlands gaan leren enzo, maar ‘t ging er gewoon niet in omdat ze veel te oud zijn. Ik denk ehm ja dan kan je wel gebrekkig Nederlands tegen je kind gaan praten maar dat is ook onzin…”

21 Kenmerken: Geen problemen met klinkers
Scherpere [g], [s], [z], [t] en [d] dan 1e generatie; nog meer dan 1e generatie neiging om de stomme e niet uit te spreken

22 Een paar kenmerken, maar dan geprononceerder!
Accent als “act of identity” Markering van identiteit/etniciteit Uitdrukken van bij een groep te horen

23 Marokkaans accent? Niet alleen Marokkanen
Ook: Turken, Grieken, Afghanen, Nederlanders (etc.) Voorbeeld: 1e en 2e generatie Turken

24 1e generatie Turken “…Maar ik heb eerder voordat ik eh naar Ankara ging dus eh één jaar naar gymnasium, ongeveer zeven maanden op een klein dorpje voor klas gestaan dus voor eh…”

25 Kenmerken: Uitspraak van [r]
Uitspraak van [k] (in bepaalde omgevingen) Moeilijkheden met lengte van klinkers “Nederlands als porselein”

26 2e generatie Turken “…meer van weten. En Turks doen we meer op basisschoolniveau (dan) wat ze in Turkije doen denk ik. Dat komt weer makkelijk op voor ons…”

27 Kenmerken: (Net als de 1e generatie:) Uitspraak van [r]
Uitspraak van [k] (in bepaalde omgevingen) Moeilijkheden met lengte van klinkers

28 Maar ook: Ik ben Abderrahman, ik ben zeventien jaar oud, ik zit op de Majellamavo, ik kom uit Irak, we zijn met z’n achten thuis, dat was ’t. Zeg ‘s even, ‘t moet wel- kom jij echt uit Irak? Nee. Nee, daarom. Waar kom jij vandaan? Uit Turkije Uit Turkije. Maar ben jij hier geboren of in Turkije? Ja, hier geboren.

29 Kenmerken: (Niet allemaal)
Voornamelijk als Marokkaanse generatie-genoten, namelijk met scherpe [z], [s], [g], tongpunt r en ingeslikte stomme e Specifieke omstandigheden

30 In welke omstandigheden en met wie?
Stoer doen Ali B op 5 mei tegen zijn publiek Als er een allochtoon accent nodig is (Schnitzelparadijs) Informele contacten

31 Verklaringen: Act of identity
Marokkanen als voorbeeldgroep voor andere allochtone groepen; fragment uit een gesprek:

32 Allochtone identiteit. Citaten:
M = Marokkaans; N = Nederlands; A – Afghaans; T= Turks M: Het is algemeen bekend dat Marokkanen een beetje leuk, ja, een beetje leuk accent hebben. N: Is dat omdat er meer Marokkanen zijn dan Turken? A: Nee N: Is dat zo? In Utrecht misschien wel T: Nee volgens mij niet, er zijn meer Turken! N: Maken ze meer lawaai? Offe T: Ja, Marokkanen zijn meer aanwezig M: Nee maar ’t accent valt gewoon heel erg op. Ik gga naar šgool, ik denk van hallo! Dat merk je gewoon heel sterk

33 Sociaal-politieke oorzaken
Marokkanen ‘hebben het gedaan’ Treden op de voorgrond, oa omdat ze vaak Nederlands praten (vaker dan Turken dat doen) Hebben sterk covert prestige

34 Met MFD wordt gespeeld! Het kan worden ingezet om een gewenst effect te bereiken. Zowel door Marokkanen als Nederlanders en Turken (etc). Zie volgend citaat:

35 Uit een interview met Salaheddine:
(…) want hoe wij dan met elkaar op straat spreken, dat is natuurlijk niet hoe ik hier met jullie spreek Maar die taal ken ik dus ook. Dat is het slechte Nederlands (…) maar ’t is in principe dan- lidwoorden die gebruik je dan expres verkeerd dus die huis zeg ik dan. Terwijl ik weet ik bedoel ik weet heus wel dat het dat huis is maar ’t staat zo dom als ik dat op straat zeg, als ik zeg dat huis. ’t Is gewoon die huis. Maar als ik met jullie spreek dan wordt ’t gewoon dat huis. ’t Staat heel dom als ik op straat gewoon eh goed Nederlands spreek dat staat gewoon dom. Maar ’t is niet zo dat ik ’t wel kan maar ’t is gewoon in principe eh een ander taaltje. Ja en ze hebben gewoon besloten om de lidwoorden anders te gebruiken. ’t Klinkt ook niet raar, als iemand dat tegen mij zegt, ja dat klinkt gewoon goed in mij oren, terwijl ik wel weet dat ’t grammaticaal niet klopt dus –

36 Wat zegt dit fragment? Politiek/maatschappelijke ontwikkelingen: groep allochtonen is divers maar voelt ook onderlinge verbondenheid

37 Marokkanen en Marokkaans: aantrekkelijk want stoer:
Marokkanen zijn zichtbaarder in de samenleving: Media Belang van muziekcultuur: Ali B, Yes-R, THC, DHC

38 Autochtone Nederlanders?
Het Marokkaanse accent is ook gesignaleerd bij autochtonen die veel allochtone vrienden hebben.

39 Reacties op geenstijl.nl:
Tss tfoe. Wallah, wat nou marrokkaansch akcent? Ik consteerde dit irritante verschijnsel al een jaar geleden. Zo dacht ik enige tijd dat het manspersoon zich noemde 'lange frans' een marokkaan was. Het accent in Amsterdam west heeft de Marokaanse fouten in de uitspraak van het ABN overgenomen. Inclusief noord-Afrikaanse hoge uithalen bij vermeend onrecht Zat laatst in de tram, dacht ik dat er twee mocro's achter me zaten. Bij het uitstappen keek ik nog even achterom, waren het gewoon twee Nederlandse tieners! Om de taalverloedering tegen te gaan, zou je ervoor kunnen pleiten dat Brinkhorst een Singeltje opneemt. Ach, onder tieners is het vast hip en rebels, maar zodra de slimmeren moeten gaan solliciteren naar die management trainee baantjes bij de grote banken en multinationals, dan gaat dat wel over. En de rest die het blijft spreken tot ver na hun tienertijd? Die worden vanzelf management trainee bij MacDonalds. Tfoeeeeeee wollah jij weet zelf swa , ja togggg marokkaanse accente weet je veel beter dan die nederlandse ja tog

40 Reacties op fok.nl: ik herken het. Ik spreek zelf ook soms met dat accentje Het ergste vind ik nog dat de nederlandse jeugd dat zelfde accent overneemd, Niet alleen in de randstad maar ook hier in Leeuwarden hoor je vaak autochtone jongens met Marokkaans accent praten Boeiend wat voor accent iemand heeft, ik gebruik zelf soms ook een Marokkaans accent, omdat 't zoals ook in het bericht staat een leuk accent is.. Maar dit bericht klopt wel. Ik woon vlak bij titus college in Velp en daar staan altijd van die gasten onder onze flat en ik zou zweren dat het buitenlanders zijn qua praten, maar ze zien eruit als Nederlanders. nee westlands klinkt lekker zo nu eerst een bakkie pleur en dan weer gaan race naar de tuin Nederlandse taal klinkt gewoon niet, dat marokaans accent zorgt ervoor dat het 'rap-achtig' wordt net als in the Bronx NY Ik gebruik het alleen af en toe voor de grap ofzo Ik betrap mezelf er af en toe ook op, maar dat komt gewoon omdat ik veel buitenlandse vrienden heb. Het valt me, nu ik het zo lees, inderdaad op dat jonge allochtonen vaak met een marokkaanse tongval praten terwijl ze hier vaak geboren en getogen zijn Accent is voor een taal, wat zout voor het eten is. Mensen die een accent niet kunnen appreciëren zijn zoutloze mensen, zonder smaak en geen karakter.

41 Rol van de media: Via internet kunnen meningen razendsnel worden verspreid Kranten, radio, tv: meer gesetteld: men maakt zich zorgen en probeert door informatie te verspreiden die angst te kanaliseren

42 Verandert het Nederlands hierdoor?
Voorlopig niet te zeggen; misschien wel heel vluchtig. Vergelijk met Surinaams 10 à 15 jaar geleden. Situaties en groepen te specifiek Bewuste keuze: wie op taalgebruik let praat niet zo

43 Zwarte piet!! Jaren zestig:

44 Europa: Grote steden die met immigratie te maken hebben.
Er is onderzoek gedaan in oa: Londen, Parijs, Berlijn, Hamburg, Kopenhagen, Stockholm, Oslo, Barcelona, … Marokkaans in Nederland  Turks in Duitsland

45 Kopenhagen: Jeg çaldrede alt for meget (Ik stal veel te veel)
Wallah jeg sværger på min egen grav og min mor og min fars grav. (Bij Allah ik zweer het bij mijn eigen graf en het graf van mijn vader en moeder)

46 Stockholm: Kız (‘meisje’)  kiz; guz Çok (‘veel’)  chockdumm
Jalla (‘kom op’)  jallajalla (‘buitenlander’) Habibi (‘liefje’)  habis (‘buitenlanders’)

47 Hamburg: …hätt ich die Kassetten vorher mitgenommen biliyon mu hätt ich jetzt wieder eine fertig lan (…had ik die cassettes eerder meegenomen weet je, dan had ik er nu weer één klaar gehad jongen)

48 Frankrijk: le Verlan J’neco ap La Marseillaise
Mais c’est ici que je mange mes fraises Au deblé, j’suis céfran Et j’suis robeu en cefran Kéblo entre ici et là-bas Des fois j´ai envie de me séca Mais c´est près d’Paris qu’j´ai grandi Et l´Algérie j´l´ai tchav´ quand j´étais p´tit Alors où j´me vétrou? J´me sens perdu, c´est chelou Fierté d´être un djez à Paris Tous les soirs, c’est Allah que je prie.

49 Belangrijk: Dit is niet de enige ontwikkeling die gaande is. Niet iedereen gaat nu MFD spreken, laat staan onder alle omstandigheden! Soms vallen etnische grenzen weg (MFD, straattaal) en soms worden ze versterkt (Murks)

50 Tenslotte: Dynamiek van etniciteiten, identiteiten en ‘’zwarte schapen’. Wens tot onderscheiden blijft. Verschuivingen in patronen ontstaan door migratie, urbanisatie, scholing, mondialisering, media