Thema 9 Curriculum en curriculumtheorie

Presentatie over: "Thema 9 Curriculum en curriculumtheorie"— Transcript van de presentatie:

1 Thema 9 Curriculum en curriculumtheorie

2

3 Advance organizer Lees volgend krantenuittreksel (De Standaard ) PEKING (REUTERS) - De 'marxistische kijk' op etniciteit zal deel gaan uitmaken van het lessenpakket van lagere en middelbare scholieren in China. Het Chinese ministerie van Onderwijs kondigde de lessen 'etnische eenheid' aan na een Olympisch jaar dat verstoord werd door hevige onlusten in Tibet en onrust in de islamitische regio van Xinjiang in het noordwesten van het land. De krachtlijnen van het nieuwe beleid geven aan dat Peking bezorgd is over de onvrede bij minderheidsgroepen. De lessen zullen in alle leeftijdsklassen gegeven worden. Middelbare scholieren zullen tot veertien uur les per leerjaar krijgen 'om de superioriteit te onderkennen van het etnische beleid van onze regering en de communistische partij'. In de lagere school zullen de kinderen het 'basisbesef' aangeleerd krijgen van welk 'vitaal belang' het is om 'etnische eenheid aan te moedigen, nationale eenheid te beschermen en etnisch separatisme tegen te gaan', aldus een samenvatting op de website van het ministerie.

4 Advance organizer Waarom neemt een land zulk een beslisssing?
Kan je deze overheid begrijpen? Is zoiets in Vlaanderen mogelijk? In de VSA?

5 Advance organizer Vraag 2: Ons onderwijs richt zich op het realiseren van eindtermen bij de lerenden. Waar komen die eindtermen vandaan? Wat bepaalt de inhoud van de eindtermen? Het gaat hierbij niet om de formele besluitvormingscyclus in de Vlaamse context, maar meer het traceren van de invloeden die een impact hebben op het proces.

6 Lees volgend artikel uit De Standaard van 15 april 2008.
Darwin niet in elke klas Ook in het Vlaams onderwijs zijn er klachten over leraars die de evolutieleer niet correct voorstellen. Dat zegt de filosoof Johan Braeckman, die in heel Vlaanderen over Darwin en zijn evolutieleer lezingen geeft. 'De klachten komen vooral uit het lager onderwijs, en zijn katholiek of protestants geïnspireerd.'

7

8 Benaderingen begrip curriculum
"… in essentie een plan ter ondersteuning van het leren. Het bestaat uit doelen om het leren te richten; drie soorten beslissingen (1) selectie en ordening van inhouden, (2) keuze van leerervaringen die men wil uitlokken zodat de inhouden gepast worden gemanipuleerd, (3) een planning met daarin de optimale leercondities. "

9

10 Kernprobleem “What is the purpose of education. “ Visies volgens Kliebard (1989) Humanisme / Mental Disciplinarians Child-Study Movement / Developmentalists Social Efficiency Movement Social Melorists

11

12

13 Kliebard (1989) Humanisme/Mentale discipline: overdracht wetenschappelijke kennis en cultuur. ‘colonial curriculum’ waarin men vasthoudt aan de traditionele kennisbasis ‘humanistische benadering’ waarin men versneld state-of-the art kennis wil overbrengen (Spoetnik-crisis) Studie van het kind: basis ontwikkelingsverloop kinderen. Curriculum is bepaald door wat opgroeiende kinderen nodig hebben om te ontwikkelen tot volwassene.

14 Kliebard (1989) Sociale efficiëntie: instructie moet dus helpen om "a coolly efficient, smoothly running society" te realiseren (Kliebard, 1987, p. 28). Lerenden moeten leren participeren aan de samenleving. Sociaal meliorisme: curriculum dient om de maatschappij te verbeteren. Een curriculum moet bijdragen tot en meer rechtvaardige wereld (Freire, Illich).

15 Leerdoelen: een ordening volgens aggregatieniveaus
Macro: overheid Mesoniveau: instelling /school Microniveau: klas/les

16 Curriculum macroniveau: vroeger

17 Curriculum op macroniveau
Centrale leerplannen zijn vervangen door: Ontwikkelingsdoelen in het kleuteronderwijs Eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het lager onderwijs Eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het secundair onderwijs Eerste aanpak 1999; laatste aanpassingen april 2010 VOETen nieuwe eindtermen

18 http://www. ond. vlaanderen. be/curriculum/publicaties/voet/voet2010

19 Eindtermen en ontwikkelingsdoelen
"Ontwikkelingsdoelen en eindtermen zijn minimumdoelen op het vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de maatschappij via het Vlaams Parlement absoluut noodzakelijk acht voor het onderwijs van vandaag." (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 1998, p.6). Centrale rol Entiteit Curriculum

20

21 http://www. ond. vlaanderen. be/curriculum/secundair-onderwijs/index

22 Uittreksel uit het decreet van 23 april 2010 waarin onder andere de ontwikkelingsdoelen “Nederlands voor nieuwkomers” vermeld worden voor anderstalige nieuwkomers van het secundair onderwijs; de zogenoemde onthaalklas (

23 Eindtermen versus ontwikkelingsdoelen
Verschil: ~structuur van het leerplichtonderwijs. Kleuteronderwijs enkel ontwikkelingsdoelen. Wat men bij kleuters nastreeft moèt niet bereikt zijn op het einde van de kleuterschool. ~verplicht karakter: eindtermen geven aan wat MOET bereikt zijn op het einde van een bepaalde grens (basisonderwijs en secundair onderwijs). De eindtermen gelden als minimumdoelen. Ze geven dus aan wat minimaal bereikt moet worden. Een school kan en mag dus verder gaan dan wat opgegeven is in de eindtermen. ~eindtermen hebben rol bij kwaliteitscontrole: doorlichting van onderwijsinspectie. ~onderscheid bij eindtermen tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen/ leergebiedgebonden en leergebiedoverschrijdende eindtermen.

24 Ontwikkelingsdoelen Illustratieve uitwerking De kleuters kunnen klanken, geluiden, stilte en stemmingen in beluisterde muziek ervaren en herkennen. Ze beluisteren en vergelijken klanken en geluiden: luid/stil, scherp/dof, … De kleuters kunnen zich inleven in personages en dingen uit de omgeving en deze uitbeelden. Ze bouwen een verhaal op rond een wolf, een boom, een fietser, … Ze vertellen zelf een vervolg op het verhaal. De kleuters kunnen vaststellen dat klanken, beelden en bewegingen elkaar wederzijds beïnvloeden. Ze bedenken zelf klanken en geluiden bij de afbeelding van een dier, een kermis… Ze bedenken geluiden bij sluipen, bij lopen, … Eindtermen (leren leren) De leerlingen kunnen op een systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. Ze kunnen het telefoonnummer van een vriend in een telefoongids opzoeken. Ze kunnen de vertaling van een moeilijk woord opzoeken in een alfabetische woordenlijst. De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun lessen, taken en opdrachten plannen en organiseren. Ze kunnen aan de hand van hun schoolagenda hun huiswerk en lessen plannen, rekening houdend met vragen als: Wanneer maak ik best een taak? Spreid ik bepaalde lessen of taken over meerdere dagen? De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun eigen leerproces controleren en bijsturen. Bij het corrigeren van foutieve bewerkingen in bijv. een toets, vragen ze zich af: Is deze bewerking fout? Wat is er fout aan? Hoe is de fout ontstaan? Wat te doen om dit te vermijden?

25 VOETen in de derde graad secundair onderwijs (http://www. ond

26 ICT eindtermen:

27 Macroniveau Meer sectorgerichte opleidingen: beroepsprofielen lerarenopleiding

28

29

30 Curriculum op mesoniveau
Startpunt: eindtermen en ontwikkelingsdoelen Eigen verantwoordelijkheid: uitwerken van een leerplan, werkplan AUTONOMIE Invloed van netten, koepels

31 Rol netten, koepels, …

32 Kansen Leerplannen kunnen helpen een 'uithangbord' creëren voor een school: profiel, keuzes, accenten Identiteit van de instelling Rol individuele leerkracht in schoolteam centraal Maar: “Niettegenstaande de criteria voor de goedkeuring van de leerplannen duidelijk zijn, ervaren leerkrachten de nieuwe leerplannen, als te voorschrijvend, als een keurslijf. De begeleidingsdiensten daarentegen stellen dat de leerkrachten de aangeboden ruimte onvoldoende zien en onvoldoende benutten, dat leerkrachten te weinig zelf verantwoordelijkheid opnemen voor de inkleuring van het pedagogisch-didactisch handelen van iedere dag. Ook leerlingen voelen dit aan.”

33 Website van het gemeenschapsonderwijs met een “aanbod” aan leerplannen voor het secundair onderwijs. In de schermafdruk staan de bijzondere onderzoekscompetenties voorop. Dit zijn specifieke eindcompetenties die kritisch gescreend worden bij visitaties van scholen (

34 Curriculum op microniveau
Nu sterk bepaald door onderwijsleerpakketten (handboeken) met concrete leerdoelen en uitwerking leerstof, media, toetsing, werkvormen (lkr. handleiding). “Aparatchiks of the textbook curriculum”, ‘deprofessionalisation’, ‘deskilling’ ? Hoofdprobleem is dat de gemakkelijkste leerdoelen snel gaan domineren en men leergebiedoverschrijdende doelen negeert (en vaardighedenontwikkeling). Leerkracht bepaalt uiteindelijk de keuzes.

35 Hidden curriculum Interpretaties:
Ongeschreven curriculum: neveneffecten van instructiesysteem; bijv. voorkeuren lkr., ligging school Nulcurriculum: wat (onbewust) genegeerd wordt in een curriculum; bijv. Kritische zin, smaakontwikkeling Het «hidden curriculum» in enge zin: meer psychologische invalshoek; de indirecte en verborgen socialisatie: omgaan met elkaar om, lkr-lln verhouding, omgaan met macht

36 Hidden curriculum Leerdoelen die nagestreefd worden, maar niet geëxpliciteerd zijn in een leerplan, handboeken, pakketten. The Witches by Roald Dahl Niet toevallig vooral attitudes: Gevoelens toon je niet. Klikken wordt aangemoedigd. Respecteren de privacy van de instructieverantwoordelijke. Welk gedrag wordt van jongens en meisjes verwacht? Welke zijn de normale gedragspatronen (zie Koelet, 1999)? Spieken mag, zolang je maar niet gesnapt wordt. Welke geluiden zijn in welke mate toegelaten? Persoonlijk initiatief is niet gewenst. Leerkrachten kunnen altijd - zonder voorafgaande verwittiging - toetsen opgeven. Iedereen werkt zijn eigen taken af. Samenwerken is slechts toegestaan wanneer het onderdeel is van de taak. De leerkracht bepaalt wat belangrijk, juist, gepast is.

37 http://www. jaapboonstra

38 http://www. rosadoc. be/joomla/index

39 Hidden curriculum Moore (2005, p.44) “The hidden curriculum often reflects societal values, such as rewarding great success, ignoring average performance, and criticizing or punishing failure. The social ‘pecking order’ – in terms of gender, language, cultural differences, and socioeconomic status – is an inherent part of the hidden curriculum.”

40 Hidden curriculum Kan ook positief zijn:
Lerenden kunnen door deze leerdoelen beter samenwerken, verwerven een minder conflictueus taalgebruik, kunnen gepast omgaan met het andere andere geslacht, enz. Speelt rol op mesoniveau. Bv. Instructieverantwoordelijken die niet mee”spelen” in school als gemeenschap.

41 Formuleren van leerdoelen: taxonomieën
Belang!! Hoe beter je weet wat je wilt, hoe beter je de instructie richting kan geven. Taxis = ordening en nomos = wet Een wetmatige ordening, een structurering gebaseerd op een theoretische (en empirisch voor zover mogelijk) basis m.b.t. hoe leerdoelen in werkelijkheid geordend zijn : behaviorisme en cognitivisme

42 Dimensies in taxonomieën
Ééndimensionale: Gagné. Tweedimensionale: Bloom, Merrill, gedrags- en een inhoudsdimensie Driedimensionale: De Block, gedrags- en een inhoudsdimensie en transferniveaus

43 Taxonomie Bloom Cognitieve domein: Gagné Affectieve domein: Krathwohl
Psychomotorische domein: Kibler, Dave, Guilford Wij focussen op de taxonomie Bloom (revised) die toepasbaar is op verschillende inhoudsdomeinen.

44 Bloom - inhoudsdimensies

45 Bloom - gedragsdimensies
Bloom revised

46 Bloom - gedragsdimensies
Herinneren: herkennen, uit geheugen ophalen (‘recalling’). Beperkte cognitieve activiteit. Begrijpen: ‘meaningful learning’, interpreteren, voorbeelden zoeken, classificeren, samenvatten, afleiden, vergelijken en verklaren. Toepassing: (1) uitvoeren procedures bij gekende taken en (2) gebruiken procedures bij nieuwe taken.

47 Bloom - gedragsdimensies
Analyseren: complex geheel opsplitsen in samenstellende delen; differentiëren, organiseren en attribueren. Evalueren: (1) controleren en (2) bekritiseren. Interne/externe criteria toepassen, een uitspraak doen en conclusies trekken. Creëren: (1) hypothesen genereren; (2) plannen ontwerpen en (3) een product ontwikkelen.

48

49 http://zaidlearn. blogspot

50

51 Onderwijskundig referentiekader: Macroniveau
Bij geïnstitutionaliseerde instructie bepalend niveau. Rol van context groot (maatschappij, incidenten, …). Inrichtende machten (NSKO, ARGO, …) kleuren.

52 Onderwijskundig referentiekader: Mesoniveau
Het niveau van de instelling, de organisatie waarin instructieprocessen op microniveau worden opgezet, minder aan bod. Leerplannen: potentieel voor vorm geven identiteit . Impact van context (koepels, netten, …).

53 Onderwijskundig referentiekader: Microniveau
Rol instructie-verantwoordelijke kan beperkt zijn. Maar toch is zij/hij hoofdverantwoordelijke bij het maken van keuzes (niveau, volgorde, leefsituatie, leerling, …).

54 Curriculum en curriculumtheorie