Drugverslaafde ouders met kinderen

Presentatie over: "Drugverslaafde ouders met kinderen"— Transcript van de presentatie:

1 Drugverslaafde ouders met kinderen
Ilse Derluyn Dirk Calle 28 november 2002

2 Overzicht van de les De doelgroep De doelgroep en het aanbod
kind – omgeving – ouder – opvoeding – een complex samenspel De doelgroep en het aanbod Knelpunten doelgroep – hulpverleners – hulpverlening Aanbevelingen Het aanbod: Ambulant – residentieel – netwerkvorming – opvoedingsondersteuning De Tipi – video-interactiebegeleiding

3 1. De doelgroep OUDER KIND OPVOEDING OMGEVING

4 1.1 De doelgroep: het kind 1/4 à 1/3 heeft kinderen
Risico op verschillende ontwikkelingsproblemen – maar geen eenduidige resultaten Methodologische problemen Weinig consistente bevindingen na eerste levensjaar: invloed prenatale blootstelling  invloed milieu

5 De doelgroep: het kind Risico’s verbonden aan gebruik tijdens zwangerschap: Verschillende factoren beïnvloeden mogelijke problemen, bv. mate en tijdstip gebruik, soort drug, metabolisme en gezondheid moeder Obstetrische complicaties, o.a. spontane abortus, groeiretardatie, prematuriteit Medische complicaties, o.a. anemie, hepatitis, HIV Neonataal Abstinentie Syndroom: stoornissen CZS en AHS, tremoren, irritatie,…  responsiviteit, troostbaar,… Alcohol: Foetaal Alcohol Syndroom

6 De doelgroep: het kind Andere mogelijke gevolgen:
Vertraagde sociale, cognitieve en emotionele ontwikkeling, gedragsproblemen, aandachts- en concentratieproblemen, impulsiviteit, hyperactiviteit Gebrek aan veiligheid, hechting en basisveiligheid Meer internaliserend en externaliserend gedrag Co-afhankelijkheid en parentificatie School-, leer- en gedragsproblemen

7 De doelgroep: het kind Risicofactoren – protectieve factoren
Bijvoorbeeld: druggebruik tijdens zwangerschap persoonlijkheidskenmerken, zelfbeeld, zelfstandigheid ‘overerfbare’ kwetsbaarheid rituelen sociale steun … Opmerkelijk ontwikkelingsherstel!

8 De doelgroep: het kind Maar: Geen eenduidig beeld
Verschillende beschermende en bedreigende factoren op biologisch, psychologisch en sociaal vlak Niet het objectief meetbaar gedrag, wel subjectieve beleving en creatieve inbreng van het kind doorslaggevend

9 1.2 De doelgroep: de omgeving
Relationele problemen Echtscheiding, wisselende partnerrelaties – ‘verslaafd gezin’ Financiële en juridische problemen Huisvesting Opleiding / werk … Beperkt sociaal netwerk! Beperkt ondersteunings-/hulpverleningsnetwerk

10 1.3 De doelgroep: de ouder Drugprobleem Gezondheidsproblemen
Psychische en psychiatrische problemen – laag zelfbeeld Schuld- en schaamtegevoelens Traumatische ervaringen Weinig leerervaringen en positieve identificatiemodellen  weinig bagage mee voor opvoeding, zoals opvoedingskennis, -vaardigheden,…

11 1.4 De doelgroep: de opvoeding
Ouderschapsvaardigheden Kennis over de ontwikkeling van het kind Cognities Emoties De vrouw als ouder De vrouw als moeder De vrouw als zelf

12 De doelgroep: de opvoeding
Zwangerschap als keerpunt Enkele specifieke ‘kenmerken’ van de opvoeding: Hechting: vanaf geboorte risico-elementen Communicatiepatronen: minder responsief, meer negatieve bekrachtiging, minder positieve interactie, controlerender,… Groot risico op plaatsing Verwaarlozing/misbruik – drug op de eerste plaats i.p.v. interpersoonlijke relatie Anderzijds ook verwenning Loyaliteit – parentificatie – ‘geheim’ Kennis en opvoedingsvaardigheden (onrealistische verwachtingen, strakke regels, structuur, discipline, stimulerende om-geving, praktische en opvoedkundige vaardigheden,…)

13 De doelgroep: de opvoeding
Stigmatisering door maatschappij en hulpverlening: angst en schuldgevoelens Beschermende factoren: sociaal netwerk, gecontroleerd gebruik, stabiele relatie, goede huisvesting, job, …

14 De doelgroep: de opvoeding
“The stereotyped image of the inadequate addict parent is not necessarily the true picture” (Leif, 1985) Verslaving kan ouderschap bemoeilijken, maar maakt het niet onmogelijk om goede ouder te zijn!!

15 1.5 Opvoeding: een complex samenspel
OUDER KIND OPVOEDING OMGEVING

16 2. De doelgroep en het aanbod
OUDER KIND OPVOEDING OMGEVING

17 3.1 Knelpunten: doelgroep
Gebrek aan verantwoordelijkheid Instabiliteit, moeilijk om afspraken te maken, wantrouwen, liegen Beperkt probleeminzicht Andere opvoedingsnormen

18 3.2 Knelpunten: hulpverleners
Machteloosheid, ongerustheid en angst: controlerende functie Beschermingsreflex, bezorgdheid om het kind, stigmatisering en negatieve kijk Maatschappelijke druk Waarden en normen over opvoeding; ethische vragen

19 3.3 Knelpunten: hulpverlening
Versnipperd hulpverleningsaanbod –ondanks verweven problemen Gebrek aan samenwerking, coördinatie en afstemming Moeilijke samenwerking met bepaalde instanties (bv. CBJ) Beroepsgeheim - vertrouwensrelatie Nood aan visie en taakverdeling Residentiële voorzieningen te veel op zichzelf Angst voor stigmatisering – negatieve visie / ver-/beoordelend

20 Knelpunten: hulpverlening
Hoogdrempelige hulpverlening Gebrekkige detectie Mannelijk georiënteerde hulpverlening Gebrek aan kennis over kinderen of verslaving (deskundigheid) Bureaucratie Beperkt of niet afgestemd aanbod: plaatsen voor kinderen/gespecialiseerde kinderopvang ambulante pedagogische thuiszorg,… Gebrek aan residentiële ouder-kindopvang Gebrek aan opvoedingsondersteunende methodieken

21 4. Aanbevelingen Visie op drugverslaafde ouders:
positieve visie met nadruk op mogelijkheden leren omgaan met eigen weerstand, overdracht en tegenoverdracht ( intervisie) welke verwachtingen hebben we? normen? criteria? contract? duidelijkheid creëren flexibiliteit Deskundigheidsbevordering omtrent kinderen en druggebruik

22 Aanbevelingen Hulpverlening: comprehensief + holistisch
tegemoetkomende en toegankelijke hulp sociaal netwerk benadering als vrouw en moeder aandacht voor nazorg ingebed in bestaande hulpverleningsaanbod voldoende lange interventies

23 5. Aanbod Binnen bestaande voorzieningen en programma’s: aandacht voor ouderschap – bijvoorbeeld: Bezoekmomenten en –mogelijkheden Kinderruimtes Gespreksbegeleiding Ouderschap als thema in gesprekken Opvoedingsondersteunende methodieken bv. oudercursussen, oudergroepen

24 5.1 Aanbod: ambulant Voorbeeld: ambulante pedagogische thuiszorg:
intensieve hulp in thuissituatie gericht op opvoedingsproblemen vermijden van dreigende uithuisplaatsing veiligheid van het kind + geloof in verandering (vergroten draagkracht gezin + verminderen draaglast) rolmodel

25 5.2 Aanbod: netwerkvorming
Informatie-uitwisseling, coördinatie en afstemming + continuïteit coördinatie - signaleren - informeren en adviseren (cf. KDO Amsterdam; Bubbels & Babbels Antwerpen) preventie van plaatsing (voorwaarde: basiszorg) samenwerkingsprotocollen wetgeving op privacy en beroepsgeheim Deskundigheidsbevordering – training Spilfiguren: algemene ziekenhuizen, Kind & Gezin, CBJ, ambulante drughulpverlening + omgeving

26 5.3 Aanbod: residentieel Plaats van kind / ouderschap in voorziening
Residentiële ouder-kindvoorzieningen bv. de Tipi Diverse uitgangspunten (vaders/moeders, leeftijd kinderen, verbonden aan bestaande voorziening,…) Diverse woonvormen (apart, samen,…) Verschillen m.b.t programma’s (ouder/kind/ omgeving/opvoeding) Verschillen wat betreft opvang kind …

27 5.4 Aanbod: opvoedingsondersteuning
Visie op opvoeding Visie op opvoedingsondersteuning Opvoedingsondersteuning binnen gehele programma – kader van opvoedingsondersteuning (infrastructureel, organisatorisch, visie,…) Wie voert opvoedingsondersteuning uit? Visie en deskundigheid van ‘opvoedingsondersteuners’

28 Aanbod: opvoedingsondersteuning
Diverse methodieken mogelijk – individuele opvoedingsondersteuning versus opvoedingsondersteuning in groep Individuele opvoedingsondersteuning Individuele begeleiding: van ouder, kind en/of van ouder en kind samen verschillende methodieken (modelling, activiteiten, non-verbale therapieën,…) Handelingsplanning Videohometraining/video-interactie-begeleiding Andere bv. meehelpen in kinderdagverblijf, thuisbegeleiding

29 Aanbod: opvoedingsondersteuning
Opvoedingsondersteuning in groep: Oudercursussen / oudertrainingen Oudergroepen Methodieken in groep bv. babymassage, muziektherapie, activiteit,…