1. Gedrag tabak, alcohol en drugs, meervoudig gebruik

Presentatie over: "1. Gedrag tabak, alcohol en drugs, meervoudig gebruik"— Transcript van de presentatie:

1 Gedrag, gezondheidsschade en maatschappelijke schade: tabak, alcohol en drugs

2 1. Gedrag tabak, alcohol en drugs, meervoudig gebruik

3 Inhoud Inleiding Tabak Alcohol Cannabis en andere illegale drugs
Meervoudig gebruik Gelijktijdig gebruik Alcohol en tabak over een bepaalde periode Algemene conclusies

4 Inleiding Vlaamse cijfers Volwassen bevolking: HIS, ESEMeD
Meest recente cijfers HIS 2004 Schoolgaande jeugd: VADLLB, HBSC, ESPAD Meest recente cijfers VADLLB Studenten: SBAUHA Bevraging 2005 Uitgaanders: VADUitgaanders Meest recente cijfers

5 Inleiding Conclusies uit verschillende studies Verschillen
mannen – vrouwen onderwijsvormen bij schoolgaande jeugd opleidingsniveau bij volwassen bevolking Evolutie over de laatste jaren (tot 10 jaar) Internationale vergelijking schoolgaande jeugd

6 Tabak – Volwassen Bevolking
1 op 2 ooit gerookt 23% dagelijkse rokers mannen > vrouwen 70% 1 of > stoppogingen : aantal rokers stabiel meer vrouwen, minder mannen

7 Tabak – Schoolgaande Jeugd (1)
46% ooit gerookt 14% rookt dagelijks Ooit gebruik en frequentie van gebruik stijgt met leeftijd Jongens > meisjes: wekelijks

8 Tabak – Schoolgaande Jeugd (2)
: daling tabaksgebruik 1998: inhaalbeweging meisjes: geslachtsverschil verdwenen 2002: opnieuw meer jongens die roken

9 Grafiek HBSC: Dagelijks roken naar leeftijd en geslacht

10 Tabak – Studenten AUHA 58% ooit gerookt Jongens > meisjes

11 Alcohol – Volwassen Bevolking (1)
2 op 3 drinkt wekelijks 8% dagelijks 13% mannen > 21 eenheden per week 5% vrouwen > 14 eenheden per week 6% alcoholprobleem (CAGE) Mannen > vrouwen 1997 – 2004: wekelijks gebruik gestegen

12 Alcohol – Schoolgaande Jeugd
84% ooit gedronken 1 op 4 wekelijks – 1 op 100 dagelijks Ooit-gebruik en frequentie stijgt met de leeftijd Jongens drinken vaker en zijn meer dronken Jongens = meisjes: ooit gebruik : stijging wekelijks gebruik (meisjes) stijging dronken zijn (17-18 jarige jongens)

13 Alcohol – Studenten 90% ooit gedronken
20%: maandelijks binge drinking (> 6 glazen) 23%: voorbije 6 maand 4 of meer keer dronken 11% mannen > 21 eenheden per week 5% vrouwen > 14 eenheden per week

14 Cannabis – Volwassen Bevolking
12 % ooit cannabis gebruikt 19-34 jarigen: 25 % 1% occasioneel – 1,5% wekelijks Mannen > vrouwen: ooit-gebruik + wekelijks

15 Cannabis en andere illegale drugs Schoolgaande Jeugd (1)
1 op 5 ooit cannabis gebruikt 3% wekelijks, 1 op 100 dagelijks 6% ooit andere illegale drugs gebruikt 2% occasioneel en < 1% wekelijks Ooit gebruik + frequentie van gebruik cannabis en andere illegale drugs stijgt met leeftijd

16 Cannabis en andere illegale drugs Schoolgaande Jeugd (2)
Jongens > meisjes: ooit-gebruik + wekelijks + dagelijks cannabis + andere illegale drugs : lichte daling wekelijks gebruik

17 Cannabis en andere illegale drugs Studenten
Bijna 1 op 2 ooit cannabis gebruikt jongens > meisjes 7% ooit amfetamines, XTC en cocaïne

18 Gelijktijdig gebruik 1 op 5 scholieren (15-16 jaar) ooit cannabis en alcohol gecombineerd Jongens > meisjes

19 Meervoudig gebruik over bepaalde periode
16% van de volwassen bevolking rookt én drinkt regelmatig alcohol. mannen > vrouwen 11% scholieren wekelijks gebruik tabak en alcohol. Jongens 2x meer dan meisjes

20 Beginleeftijd tabak, alcohol & drugs
Schoolgaande jeugd: Gelijktijdige start roken en drinken: 13 jaar Daarna illegale drugs (incl. cannabis): 14 à 15 jaar Jongens starten vroeger met alcohol Studenten Eerst alcohol: 14 jaar 8 maanden (bier) Dan tabak: 15 jaar Ten slotte cannabis: 16 jaar en 6 maanden Jongens starten vroeger met roken, drinken en illegale drugs (excl. cannabis)

21 Conclusies Alcohol: meest gebruikte middel
Cannabis meest gebruikte illegale drugs Risicogroepen: 17-18 jaar: regelmatig gebruikers cannabis 19-24 jaar: rokers, risicovolle drinkers 34-44 jaar: problematische drinkers Mannen (vrouwen inhaalbeweging)

22 Conclusies Risicogroepen Internationaal scholieren:
Scholieren TSO en BSO: meer leerlingen die tabak, alcohol en drugs gebruiken meer frequent en risicovol gebruik Personen met hoger onderwijsniveau: regelmatig, dagelijks + overmatig gebruik (> 6 eenheden op 1 dag) Personen met lager onderwijsniveau: Problematisch alcoholgebruik Internationaal scholieren: Wekelijks drinken + binge drinking subtop Ooit-gebruik + wekelijks gebruik cannabis > gemiddelde

23 2. Gebruik van de hulpverlening

24 Inhoud Inleiding Zelfhulp Druglijn Huisarts CAW CGG
(Psychiatrische) spoedgevallen Algemene ziekenhuizen Psychiatrische ziekenhuizen Revalidatiecentra erkend door RIZIV

25 Inleiding Kanalen: mantelzorg, zelfhulp, gespecialiseerde ambulante en residentiële alcohol- en drughulpverlening Registratie hulpvraag: niet systematisch Alcoholgerelateerde stoornis: 1 op 8 Vlamingen binnen 12 maanden 6 op 10 binnen life-time

26 Druglijn en Zelfhulp Druglijn: Cannabis > alcohol > andere illegale drugs 40-49 jaar: cannabis, eigen alcoholgebruik 21-30 jaar: andere illegale drugs dan cannabis Zelfhulp: enkel gegevens AA: 3 op 4 mannen / jaar bedienden en huisvrouwen Doorverwijzing huisarts/ ziekenhuis

27 De Huisarts 2 x meer mannen dan vrouwen 35-54 jaar
33% ambulante behandeling + begeleiding huisarts 17% hospitalisatie 16% doorverwijzing psychiater

28 CAW en CGG CAW: CGG: 2% van alle behandelde cliënten
Illegale drugs > alcohol > cannabis Mannen > vrouwen Alcohol: vooral 26 – 59 jaar Cannabis: vooral 18 – 25 jaar CGG: 5% alcohol – 3% illegale drugs Alcohol doorverwijzing huisarts Illegale drugs doorverwijzing justitie / eigen initiatief

29 Spoedgevallendiensten en Algemene Ziekenhuizen
39% aanmeldingen psychiatrische SGD = middelengerelateerd Algemene Ziekenhuizen 2003: 8002 alcohol- en druggerelateerde verblijven : toename met 14%

30 Psychiatrische Ziekenhuizen
19% alcoholgerelateerde stoornis als hoofddiagnose 7% andere middelengerelateerde stoornis 2 op 3 zijn mannen Alcohol: jaar Ander middel: jonger Eigen initiatief > familie/directe omgeving

31 Revalidatiecentra met RIZIV-erkenning
Jaarlijks 3700 nieuwe behandelingen 46,6% opiaten 1ste drug; 30% stimulantia; 17% cannabis; 4% alcohol Ambulante dagcentra + residentiële crisiscentra Gemiddelde leeftijd 25 jaar en 10 maanden Voornamelijk mannen

32 EuropASI Beginleeftijd misbruik Residentieel:
Cannabis: 15 jaar en 4 maanden Heroïne: 19 jaar en 2 maanden Ambulante centra: latere startleeftijd Cannabis: 16 jaar en 4 maanden Cocaïne: 20 jaar en 11 maanden

33 3. Gezondheidsschade tabak, alcohol en drugs

34 Inhoud Inleiding Gezondheidsschade tabak Gezondheidsschade alcohol
Gezondheidsschade illegale drugs Vergelijking tabak, alcohol, illegale drugs

35 Inleiding Tabak – longkanker, COPD, andere kankers, hart- en vaataandoeningen,… Alcohol en Drugs Vroeger: afhankelijkheid/ misbruik Nu: alcohol: levercirrose, pancreatis, dementie, risicofactor kanker / Cannabis: psychose, kanker Maar meten gezondheidsschade = moeilijk

36 Gezondheidsschade tabak (1)
Berekening tabaksgerelateerde sterfte + verloren potentiële jaren (VPJ) Op basis van overlijdensstatistieken en selectiemethode Peto Groot aantal overlijdens gerelateerd aan tabak Niet voor 100% door tabak

37 Gezondheidsschade tabak (2)
Sterfte in 2004: Mannen: 25% totale sterfte / vrouwen: 4,5% totale sterfte 6 x meer mannen dan vrouwen > 1 op 2 = 70 jaar en ouder VPJ in 2004 3 x meer mannen dan vrouwen : gezondheidsschade tabak daalt bij mannen gezondheidsschade tabak stijgt bij vrouwen

38 Grafiek: evolutie van de sterft toegeschreven aan tabak, mannen en vrouwen, 1998-2004, Vlaams Gewest

39 Gezondheidsschade alcohol (1)
Berekening alcoholgerelateerde sterfte en VPJ Overlijdensstatistieken en nauwe + brede selectie doodsoorzaken alcoholgebruik Onderschatting (ongevallen t.g.v. alcohol, schade aan andere individuen)

40 Gezondheidsschade alcohol (2)
Sterfte in 2004: 602 mannen  2,1% totale sterfte 215 vrouwen  0,8% totale sterfte hoogste sterfte mannen jaar VPJ in 2004 Mannen  5% totale VPJ Vrouwen  2% totale VPJ : stabiel

41 Gezondheidsschade illegale drugs
Berekening sterfte en VPJ Overlijdensstatistieken en nauwe + brede selectie Sterfte (nauw) in 2004 37 mannen 12 vrouwen Jonge mannen VPJ (nauw) in 2004 Mannen  0,5% totale VPJ Vrouwen  0.2% totale VPJ

42 Grafiek: Leeftijdsspecifieke sterfte toegeschreven aan drugs, twee verschillende selecties, mannen en vrouwen, Vlaams Gewest, gemiddelde

43 Vergelijking middelen (1)
Verschillende problematiek middelen Registratie + selectie  verschillend: moeilijk vergelijkbaar! 1 sterfgeval illegale drugs – 4 alcohol – 40 tabak 1 VPJ drugs - 3 alcohol - 18 tabak Sterftecijfers: onderschatting alcohol Chronische aandoeningen: te weinig gegevens Mannen > vrouwen tabak, alcohol en drugs Tabak: laatste jaren minder mannen en meer vrouwen

44 4. Maatschappelijke schade en overheidsuitgaven tabak, alcohol en drugs

45 Inhoud Indeling kost Beschikbare gegevens Tabak Alcohol Illegale drugs
Conclusies

46 Indeling Kost tabak alcohol drugs Maatschappelijke schade
Kost maatschappelijke schade Kost beleid van de overheid Maatschappelijke schade Directe medische kosten: medische verzorging Indirecte kosten: productiviteitsverlies Andere kosten: vb. criminaliteit, ongevallen Deze kosten worden gedragen door overheid, individuen, bedrijven Overheidsuitgaven: uitgaven preventie, beleid, onderzoek

47 Beschikbare gegevens tabak, alcohol en drugs
Illegale Drugs Maatschappelijke kost per inwoner Europa 217 à 288 € België 595,4 € Maatschappelijke kost gedragen door de overheid per inwoner 210€ 17€ Overheidsuitgaven per inwoner 0,23€ 1,6€

48 Tabak Maatschappelijke kost Europa: Overheidsuitgaven België
98 à 130 miljard per jaar 217 à 288 euro per inwoner Onderschatting Baten (accijnzen) wegen niet op tegen de kosten: nettoverlies voor overheid Overheidsuitgaven België 2004: 0,23€ per inwoner 10 maal te weinig om effectief te zijn

49 Alcohol Schatting maatschappelijke kost België: HIVA i.o.v. Belgische Brouwers Kosten en baten Hier enkel kosten – cfr. internationaal 6,2 miljard euro (index): directe medische kosten, indirecte kosten en kosten van verkeersongevallen Kost individu  grootst (hospitalisatie) Kost overheid  absenteïsme + gezondheidszorg Kost verkeersongevallen + werkloosheid België subtop Europa Europese Unie: hoog prijskaartje overmatige drinkers

50 Illegale Drugs Maatschappelijke kost gedragen door overheid (hulpverlening en veiligheid) in miljoen euro 17,3 euro per inwoner Geen gegevens over kost gedragen door individuen, bedrijven, slachtoffers Overheidsuitgaven: preventie, beleid en onderzoek in miljoen euro 1,65 euro per inwoner

51 Ten slotte Groot aantal onderzoeken
Maar: gebrek aan longitudinale gegevens Gezondheidsschade, Maatschappelijke schade!  cijfers