Projectweek 2008 FPSW INLEIDING TOT HET RECHT

Presentatie over: "Projectweek 2008 FPSW INLEIDING TOT HET RECHT"— Transcript van de presentatie:

1 Projectweek 2008 FPSW INLEIDING TOT HET RECHT
Gastcollege Dirk VOORHOOF Vrijheid van meningsuiting, aanzet tot racisme en vreemdelingenhaat, negationisme en aanzet tot discriminatie

2 Situering: ACTUEEL DEBAT
ART. 15TER Wet financiering PP (1999 – 2005) Grondwettelijk Hof 7 Februari 2001 : OK Mogelijke intrekking dotatie PP - RvSt. (dossier Kif Kif t. VB) Veroordeling VZW’s > Vlaams Blok (nov. 2004) Van VB naar VB + politieke slogan “Vrijheid van meningsuiting” (EHRM 5 mei 2006) 2007: Enkele kranten weigeren VB-advertenties Voorz. Rb. Koophandel Brussel 4 juni 2007 2008: Liga Mensenrechten en VB verzoek bij Grondwettelijk Hof tot vernietiging van een reeks bepalingen van de nieuwe Wet Bestrijding Discriminatie

3 Situering: ACTUEEL DEBAT
F. De Winter Moskeelied Oh nee, alweer een moskee Refrein: Ze staan echt overal van in’t stad tot aan de zee, Oh nee, alweer een moskee, Trop is teveel, ik zeg nee! Kif Kif en CD&V: oproep aan media en interforums Oproep om op te treden tegen manifest racistische of haatdragende boodschappen op internetforums van media

4 Situering: ACTUEEL DEBAT
Vraag opheffing parlementaire onschendbaarheid F. Vanhecke (EP) In kader van vervolging publicatie die aanzet tot racisme (verantwoordelijke uitgever, co-auteur) Blood & Honour Hitlerherdenking en concert Liebenfels Kappelle AFF vraagt justitieminister en minister binnenlandse zaken bijeenkomsten te verhinderen Ministers: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vergadering Wetsvoorstel verbod neonazistische groepen 4

5 Situering: ACTUEEL DEBAT
Veroordeling J.M. Le Pen Cartoons Jyllands-Posten en Charlie Hebdo: vrijspraak ‘Fitna’ van Geert Wilders

6 Uitingsvrijheid, ’hate speech’ en democratie
Geen vrijheid van meningsuiting voor zij die de basisprincipes van de democratie bedreigen ? « Pas de libertés pour les ennemis de la liberté » ? Of zoals Voltaire/Chomsky: « Hoe verwerpelijk jouw ideeën ook moge zijn, ik verdedig tot het uiterste je recht op vrijheid van meningsuiting » ?

7 Artikel 19 Grondwet Vrijheid van meningsuiting op elk gebied, behoudens bestraffing van misdrijven bij de uitoefening van die vrijheid

8 Vrijheid van meningsuiting in Europees Mensenrechtenverdrag
Art. 10 EVRM Vrijheid van expressie en informatie, zonder overheidsinmenging Beperkingen enkel als - voorzien bij wet - legitiem doel - « noodzakelijk in democratische samenleving » 8

9 Historiek, ontwikkelingen, toepassingen, knelpunten
België: Wetten van 1981 / 1995 / 2003 / Bestraffing van aanzet tot racisme, vreemdelingenhaat en discriminatie en ontkenning van de genocide tijdens WOII Historiek, ontwikkelingen, toepassingen, knelpunten 9

10 AANZET TOT RACISME en VREEMDELINGENHAAT
Situering Wat is strafbaar: Wet 30/7/1981, gew. 2007 Bijzondere kenmerken Relatie tot art. 10 EVRM (Jersild) Toepassingen (rp.)

11 DE ANTIRACISMEWET 30 juli 1981
= omzetting internationale verplichtingen 1. UNO-verdrag uitbanning rassendiscriminatie (1966) 2. Art. 20 IVBPR (1966) “Het propageren van op nationaliteit, ras of godsdienst gebaseerde haatgevoelens die aanzetten tot discriminatie, vijandigheid of geweld, is bij wet verboden”  1975 en 1981: België  ‘voorbehoud’ art. 10 EVRM

12 WAT IS STRAFBAAR - antiracismewet 1981
1.-OPENBAAR (!) AANZETTEN TOT DISCRIMINATIE, GEWELD, HAAT (persoon/groep) 2.- PUBLICITEIT GEVEN AAN VOORNEMEN TOT … 3.- LIDMAATSCHAP OF MEDEWERKING organisatie/vereniging … kennelijk/herhaaldelijk … aanzetten tot/bedrijven… van segregatie/discriminatie

13 WAT IS STRAFBAAR ? (..) AANZET tot discriminatie, haat of geweld ivm:
- (zogenaamd) ras - huidskleur - afkomst - nationale of etnische afstamming

14 DE ANTIRACISMEWET: BIJZONDERHEDEN MOGELIJKE GEVOLGEN KLACHT / DAGVAARDING / BP door CGKR / ANDERE (LIGA, MRAX-BRAX) CORR. RB. – MISDRIJF (ook als via de pers) BOETES tot eur (x 5,5) en/of GEVANGENISSTRAF, een maand tot een jaar VZW’s: - omzetting gevangenisstraf in geldboete - ontbinding

15 DE ANTIRACISMEWET: VERVALLENVERKLARING ARTIKEL 33 SW
BIJZONDERHEDEN MOGELIJKE GEVOLGEN VERVALLENVERKLARING ARTIKEL 33 SW Vervullen openbaar ambt, verkiesbaar ARTIKEL 15ter WET 4 JULI 1989 (1999/2005) Verlies dotatie partijfinanciering voor 3m./1jaar PP 1/3 leden commissie > AV Raad van State (adm.) ARTIKEL 3 § 1 CULTUURPACTWET Verlies van bepaalde participatierechten RvBestuur VRT? Zendtijd op VRT in aanloop verkiezingen?

16 DE ANTIRACISMEWET TOEPASSING “AANZETTEN” / “VOORNEMEN” – haat/geweld
Hoeft geen aanzet tot concrete daden Aanzet ook tot discriminatie RECHTSPRAAK (voorbeelden)

17 Voorbeelden aanzet racisme
Vb. rechtspraak - “Het stinkt hier vuile Iranees, ga terug naar Iran”! - “Die vijf bruine apen moeten het café verlaten”! - “Alle migranten op de boot zetten en bom onder hun bed”! - “Sale nègre”! - “Sale juif, retourne en Israël”! (..) - Hitlergroet + discriminerende uitlating

18 - Pamflet en cartoon van PFN “immigranten=criminaliteit=onveiligheid”!
- Pamflet protest tegen transitcentrum voor asielzoekers Oostende (2002): “vreemde criminelen die hun land ontvlucht zijn”, “vreemdelingen die zich herschoold hebben tot drugdealers en afpersers, dieven en hoeren”

19 - Makakkendans (alternatieve versie kabouterdans, Ploplied), DJ, fuif, Corr. Mechelen 2002
“Draai een keer in het rond, stamp met je voeten op de grond. Zwaai je armen in de lucht, ga nu zitten met een zucht“, wordt in de “Makakkendans“: “Sla een Turk op de grond, stamp met je voeten op z’n mond. Sla z’n tanden in de lucht, ga nu zitten want hij vlucht.“ - Racistische versie van Ploplied Via / Internet Corr. Antwerpen 2005

20 BESTRAFFING ALS VIA DRUKPERS? (ARTIKEL 150 GW)
Tot 1999: DRUKPERSMISDRIJF > Hof van Assisen “Feitelijke strafrechtelijke immuniteit” Vanaf 1999: CORRECTIONELE VERVOLGING MOGELIJK “DPM INGEGEVEN RACISME/XENOFOBIE”

21 Zaak CGKR en LIGA t. 3 VZW’s BLOK
Gent 21 april 2004 / Cass. 9 november 2004 Vlaams Blok is organisatie die in openbaar, kennelijk en herhaaldelijk discriminatie of segregatie heeft verkondigd 3 VZW’s in kwestie hebben strafbare medewerking verleend aan deze organisatie Veroordeling tot gelboete en schadevergoeding aan Centrum en Liga EHRM 6 mei 2006: klacht VB niet-ontvankelijk Bestraffing « hate speech » noodzakelijk in democratie

22 Wet 10 mei 2007, aanpassing Art. 3: verboden discriminatiegronden (idem) Zogenaamd ras Huidskleur Afkomst Nationale of etnische afstamming Art. 12: discriminatieverbod, waaronder intimidatie (art. 4, 10°)

23 Wet 10 mei 2007, aanpassing Art strafbepalingen in openbaar - aanzetten tot discriminatie, haat, geweld, segregatie tov persoon, groep, gemeenschap - verspreiden van denkbeelden die gegrond zijn op rassuperioriteit of rassenhaat (!!) - behoren tot/ medewerking aan groep/vereniging die kennelijk en herhaaldelijk discriminatie of segregatie verkondigt + mogelijke toepassing art. 33 Sw. (vervallenverklaring) Opgeheven: publiciteit geven aan een voornemen tot…

24 Wet 10 mei 2007, aanpassing Art. 18 stakingsvordering zoals in kort geding + strafbepaling igv niet-naleving van bevel (art. 26) !! + art. 453 Sw. (art. 38 wet 10 mei 2007 WBD) als discriminatie op basis van zgn. ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming of nationaliteit drijfveer is bij laster, eerroof, belediging… kan verdubbeling strafminimum

25 Antiracismewet 2007: een brug te ver?
Nieuwe strafbepaling, naast aanzetten tot discriminatie, haat of geweld voortaan ook strafbaar het « verspreiden van denkbeelden die gegrond zijn op rassuperioriteit of rassenhaat » Stakingsvordering zoals in kort geding + strafbepaling igv niet-naleving van bevel: soort preventief verbod? In strijd met art. 19 G.W. en/of art. 10 E.V.R.M. ? Verzoekschrift Grondwettelijk Hof (Liga én VB)

26 WET BESTRAFFING NEGATIONISME
Wet van 23 maart 1995 Situering Wat is strafbaar ? Andere bijzondere kenmerken Arrest 12 juli 1996 Grondwettelijk Hof

27 NEGATIONISMEWET 1995 SITUERING - België draaischijf in Europa - VZW “Vrij Historisch Onderzoek” - S. Verbeke - Veroordelingen in Nederland - Rechtspraak art. 10 EVRM: OK! - Voorjaar 1995: 50 jaar bevrijding

28 NEGATIONISMEWET 1995 Wat is strafbaar ? HET ONTKENNEN, SCHROMELIJK MINIMALISEREN, POGEN TE RECHTVAARDIGEN OF GOEDKEUREN VAN DE GENOCIDE TIJDENS WOII / NAZI-REGIME IN OPENBAAR (art. 444 SW) (niet: “in twijfel trekken”)

29 Ter discussie Opiniedelict? Bescherming van historische waarheid?
Waarom enkel Europese genocide WO II? Waarom niet tov alle misdrijven tegen menselijkheid of oorlogsmisdaden? Wat is “schromelijk minimaliseren”?

30 Grondwettelijk Hof ivm wet 23 maart 1995
- strafwet, restrictieve interpretatie - gestoeld op misdadige en democratie vijandig gezinde ideologie of ernstig beledigend - wetenschappelijk onderzoek valt niet onder toepassingsgebied van de wet - bestrijden denkbeelden voedingsbodem racisme - gevaar rehabilitering nazi-ideologie - bedreiging basisbeginselen democratie Grondwettelijk Hof 12 juli 1996

31 Toepassing wet 23 maart 1995 Initiatief Vl. Minister Cultuur
“lijst” van negationistische publicaties, uitbanning uit bibliotheek?  omzendbrief 27/9/ ° als aanwijzingen > parket ° pas op lijst na veroordeling rb. VHO en gebroeders Verbeke: corr. rb. 9/9/2003 één jaar voorwaardelijk en boete euro Antwerpen 14/4/2005: één jaar effectief “als een sluipend gif dat een ernstige bedreiging vormt voor de democratie”.

32 Recente toepassing : zaak Rulof Corr
Recente toepassing : zaak Rulof Corr. Dendermonde 3 april 2007, AM 2007/4, O.M t. Stichting … de eeuw van Christus Ontkenning genocide WO II: nee Biezonder opzet is vereist Om strafbaar te zijn moeten uitingen gericht zijn op het in ere herstellen van een misdadige en de democratie vijandige ideologie Dat Joden zich beledigd voelen is geen voldoende reden voor toepassing negationismewet Boek in zijn geheel beschouwen, context Ook geen aanzet tot haat, geweld … racismewet: vereist biezonder opzet

33 WET BESTRIJDING DISCRIMINATIE 2003
Strafbaar is (het bewust) OPENBAAR (!) aanzetten tot directe DISCRIMINATIE, haat of geweld op grond van geslacht, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, de geboorte, het fortuin, de leeftijd, het geloof of de levensbeschouwing, de huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap of fysieke eigenschap Strafverzwaring igv laster, belediging als drijfveer in één vd discriminatiegronden vd wet ( )

34 Cfr. antiracismewet 1981 Wet bestrijding discriminatie 2003
Toevoeging van aantal verboden discriminatiegronden Gelijkaardige gevolgen (boete, gevangenisstraf, vervallenverklaring) Procedure ook in gang door CGKR + andere

35 Wet bestrijding discriminatie 2003
!! Sommige bepalingen vernietigd door GW Hof arrest 6 oktober 2004 wegens strijdigheid met art. 10 EVRM * Openlijk voornemen te kennen geven tot discriminatie * Civielrechtelijke procedure stakingsbevel Igv “discriminerende uitlatingen”

36 Wet 10 mei 2007, aanpassing Art. 3: verboden discriminatiegronden
Leeftijd Seksuele geaardheid Burgerlijke staat Geboorte Vermogen Geloof of levensbeschouwing Politieke overtuiging Taal Huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, fysieke of genetische eigenschap Sociale afkomst

37 Art. 14: discriminatieverbod, waaronder intimidatie (art. 4, 10°)
Wet 10 mei 2007, aanpassing Art. 14: discriminatieverbod, waaronder intimidatie (art. 4, 10°) Art. 20 stakingsvordering zoals in kort geding Art strafbepalingen, in openbaar - aanzetten tot discriminatie, haat, geweld, segregatie tov persoon, groep, gemeenschap - + mogelijke toepassing art. 33 Sw. (vervallenverklaring) + art. 38 = 453bis Sw. als discriminatie drijfveer is bij laster, eerroof, belediging… kan verdubbeling strafminimum

38 Wet 10 mei 2007 tot bestrijding discriminatie tussen vrouwen en mannen
Art. 3: Verboden discriminatiegrond = geslacht Art. 19: discriminatieverbod, waaronder intimidatie (art. 5, 9°) en sexuele intimidatie (art. 5, 10°)

39 Art. 25 stakingsvordering zoals in kort geding
Wet 10 mei 2007 tot bestrijding discriminatie tussen vrouwen en mannen Art. 25 stakingsvordering zoals in kort geding Art strafbepalingen, in openbaar aanzetten tot discriminatie, haat, geweld, segregatie tov persoon, groep, gemeenschap + mogelijke toepassing art. 33 Sw. (vervallenverklaring) + 453bis Sw. als discriminatie op basis van geslacht drijfveer is bij laster, eerroof, belediging… kan verdubbeling strafminimum Voorbeeld: Voorz. Kh. Brussel 26 september 2007 « Rent-a-wife », stakingsbevel (DVD postorderbedrijf) 39

40 VRAGEN/KNELPUNTEN VRIJHEID VAN MENINGSUITING & VRIJHEID VAN POLITIEKE DENKBEELDEN  PRINCIPIEEL ALS PROJECT FUNCTIONEEL VOOR DEMOCRATIE RESTRICTIES: TOETSING IN CONCRETO AAN ARTIKEL 10 EVRM  “NOODZAAK IN DEMOCRATIE” “DEMOCRATIE” ZOWEL  BASIS VOOR VRIJHEID ALS  LEGITIMATIE VOOR BEPERKINGEN

41 VRAGEN/KNELPUNTEN STRAFRECHT: SUBTIEL RACISTISCH DISCOURS?
ULTIEM MIDDEL? EFFECTIEF MIDDEL? COMMUNICATIEVE WAARDE? SUBTIEL RACISTISCH DISCOURS? “U WEET WAAROM” “VOL IS VOL” en “EIGEN VOLK EERST” PERVERS EFFECT van ANTIRACISME/ANTIDISCRIMINATIEWET? “Political correctness” STAKINGSBEVEL: rol van de rechter! MAATSCHAPPELIJK SIGNAAL/SYMBOOL?

42 RACISME NEGATIONISME DISCRIMINATIE
SYMBOOL OF EFFECTIEF REPRESSIEF ? “En réprimant les discriminations les plus manifestes, la loi pénale participe à la prise de conscience et à l’évolution des mentalités, mais elle n’est pas un moyen massif d’intervention contre un fait social” (J. Costa-Lascoux).

43 VRAGEN? STELLINGEN! 1. VB-politici mogen niet deelnemen aan debat aan / in UGent UGent moet geen forum geven aan wie aanzet tot racisme en vreemdelingenhaat

44 VRAGEN? STELLINGEN! 2. Negationismewet moet worden uitgebreid tot bestraffing van ontkenning andere genocides en misdaden tegen de menselijkheid

45 VRAGEN? STELLINGEN! 3. Wetgeving tot bestraffing van aanzet tot racisme en discriminatie moet worden afgeschaft « Vrijheid van meningsuiting »!