Uitkeringsfraude in België gesitueerd

Presentatie over: "Uitkeringsfraude in België gesitueerd"— Transcript van de presentatie:

1 Uitkeringsfraude in België gesitueerd
Prof. dr. Jozef Pacolet Frederic De Wispelaere Hoger Instituut voor de Arbeid, K.U.Leuven

2 OLAF, Deterring Fraud by Informing the Public
‘The more people know about fraud, the more they discuss it, and the better society can fight it’ OLAF, Deterring Fraud by Informing the Public

3 Inhoud 1) Ruime definitie van sociale en fiscale fraude
2) Omvang van bijdragefraude en uitkeringsfraude 3) Uitkeringsfraude en misbruik 4) Conclusie

4 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

5 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

6 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

7 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

8 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

9 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

10 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

11 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude

12 Ruime definitie van sociale en fiscale fraude
Ruime definitie om elk onderdeel in perspectief te kunnen stellen Evenwichtige en proportionele strijd tegen de fraude Geen tolereren of zelfs sublimeren van fraude, wat ook de vorm of omvang is Grens met criminele activiteiten

13 Omvang van bijdragefraude en fiscale fraude
Raming ondergrondse economie volgens Nationale Rekeningen: 4,1% voor toegevoegde waarde; maar 0,7% lonen; 9,1% overige inkomens. Volume aan zwartwerk op basis van RSZ-gegevens: bijkomende recuperatie van 0,4% - 0,6% van alle lonen. Tussen per jaar gemiddeld 521,53 miljoen euro aan lonen geregulariseerd tegen een RSZ-bijdragepercentage van 45% = 235 miljoen euro. Tussen 1998 en 2003 bedraagt dit gemiddeld 140 miljoen euro extra bijdragen. Niet aangegeven inkomen aan de fiscus: ophoging met 2,4% - 4,1% of 2,5 tot 3,8 miljard euro aan extra belastingen.

14 Uitkeringsfraude en misbruik: definitie
Sociale fraude betreft elk misbruik inzake het sociale zekerheidsrecht, het arbeidsrecht en de sociale bijstand. Vormen van uitkeringsfraude en misbruik: Zich toe-eigenen waar men niet gerechtigd toe is … door foutieve of onvolledige verklaringen over zijn werkelijke toestand, overconsumptie, oneigenlijk gebruik. Probleem als met overige fraude (en fouten), met name waar afbakenen? “Het gemeenschappelijke kenmerk van alle verschijningsvormen van sociale fraude is dat men zich tracht te onttrekken aan de lasten die de overheden opleggen of dat men onterecht tracht te genieten van de baten die men uit deze overheden kan betrekken” (Pacolet & Geeroms, 1995).

15 Uitkeringsfraude en misbruik
Remmen: moet toegekend worden; onder bepaalde voorwaarden; derde moet voorschrijven; controle van toelaatbaarheid; t.e.m. sociaal onderzoek, inkomens- en vermogenstoets. Controles zijn zeer tijdrovend dus automatiseren.

16 Uitkeringsfraude en misbruik: meten
Hoe meten: zelfde probleem als bij zwartwerk Macro-modellen – te specifiek Enquêtes: één is gepland, m.n. SUBLEC-enquête (Survey Black Economy) Administratieve bronnen

17 Uitkeringsfraude en misbruik: meten
SUBLEC (Survey Black Economy) Opzet survey omtrent volume en profiel ondergrondse economie of sociale en fiscale fraude Voorbeeld in tal van andere landen en ook door de EU gepropageerd Ruime definitie sociale en fiscale fraude Vraag en aanbod Directe bevraging via face-to-face interview 4 categorieën: loontrekkenden, zelfstandigen, uitkeringsgerechtigden, niet actieven

18 Uitkeringsfraude en misbruik: controle
Welke administraties zijn betrokken: RVA, RIZIV, RVP, RKW, OCMW, … Hoe wordt het gecontroleerd: uitkeringsinstellingen, inspectiediensten parastatalen, overheid. Nieuwe risico’s: ‘sociale zekerheidskits’ (valse documenten, C4-fraude, fictieve ondernemingen) Nieuwe controlemethoden

19 Uitkeringsfraude en misbruik: politieke prioriteit
Sociale parastatalen zijn betrokken in de SIOD College voor de strijd tegen fiscale EN sociale fraude Sociale fraude is zowel uitkerings- als bijdragefraude Specifieke ‘bijkomende inspanning’ gecoördineerd via SIOD. Gerealiseerd in bijdragefraude: euro uitkeringsfraude: euro (Bron: Vr. en Antw. Kamer, , 16 maart 2009, (Vr. nr. 200 van de heer G. D’haeseleer)).

20 Uitkeringsfraude en misbruik: politieke prioriteit - SIOD
Zes vertegenwoordigers sociale partners Vier vertegenwoordigers Gewesten Secretaris NAR Directeur Bureau Voorzitter Directiecomité FOD WASO Voorzitter Directiecomité FOD Financiën Algemene Raad van Partners Voorzitter Directiecomité FOD SZ Commissaris- generaal FED. POL. Leidende ambtenaren TSW, SI, RSZ-inspectie, RVA-inspectie Procureur- generaal Een vertegenwoordiger van de Hoge Raad voor de zelfstandigen en de KMO’s Administrateurs- Generaal RSZ, RSVZ, RVA, RVP, RIZIV, RKW

21 Uitkeringsfraude en misbruik: raming 2008
Omschrijving Bedrag RVA Bedrag teruggevorderde uitkeringen euro RIZIV Onverschuldigd bedrag uitkeringen euro Onverschuldigd bedrag geneeskundige verzorging euro RVP Bedrag van de kennisgeving van een schuld euro RKW Fictieve ondernemingen euro Totaal euro Bron: Verslagen RVA, RIZIV, RVP

22 Uitkeringsfraude en misbruik: raming 2008 (specifiek RIZIV)
Datamatching tussen invaliditeitsuitkeringen en RSZ-gegevens Vergoeding wegens beëindiging van de arbeidsovereenkomst euro onverschuldigd bedrag aan uitkeringen Niet-toegestane maar bij de RSZ-aangegeven activiteiten euro onverschuldigd bedrag aan uitkeringen Cumulatie van invaliditeitsuitkering met een niet-toegestane activiteit euro onverschuldigd bedrag aan uitkeringen Onrechtmatige onderwerpingen aan de sociale zekerheid en frauduleuze onderwerpingen Voor de sector van de geneeskundige verzorging euro Voor de sector uitkeringen euro Totaal onverschuldigd bedrag uitkeringen euro Totaal onverschuldigd bedrag geneeskundige verzorging Bron: RIZIV – Dienst voor Administratieve Controle, 2009

23 Bron: RVA-jaarverslag 2008
Uitkeringsfraude en misbruik: raming 2008 (specifiek RVA) Controle Bedrag ‘DIMONA-listings’ – onrechtmatig ontvangen (bevolen terugvordering) euro (16,975 miljoen euro) Cumulatie werkloosheid – zelfstandige – onrechtmatig ontvangen euro Task force C4 euro Controles gezinstoestand C-onderzoeken (fraudegevoelige sectoren) Totaal bedrag van de schuldvorderingen bij uitkeringsgerechtigden euro Bron: RVA-jaarverslag 2008

24 Uitkeringsfraude en misbruik: raming 2008 (specifiek RVA)
Jaar Bedrag van de schuldvorderingen bij uitkeringsgerechtigden Andere schuldvorderingen (bij ziekenfondsen, RVP, werkgevers) 2004 28 709 631,39 euro ,72 euro 2005 37 627 714,56 euro ,69 euro 2006 43 793 179,70 euro ,89 euro 2007 53 877 782,82 euro ,07 euro 2008 69 821 915,33 euro ,87 euro Bron: RVA-jaarverslag 2008

25 Uitkeringsfraude en misbruik: hoe bestrijden?
Moraliteit, gedrag Belasting,regulering, ‘red tape’ Controle, pakkans, handhaving

26 Uitkeringsfraude en misbruik: hoe bestrijden?
Moraliteit, gedrag Belasting,regulering, ‘red tape’ Controle, pakkans, handhaving

27 Uitkeringsfraude en misbruik: hoe bestrijden?
Moraliteit, gedrag Belasting,regulering, ‘red tape’ Controle, pakkans, handhaving

28 Uitkeringsfraude en misbruik: hoe bestrijden?
Moraliteit, gedrag Belasting,regulering, ‘red tape’ Controle, pakkans, handhaving

29 Conclusie Sociale uitkeringsfraude is vergelijkbaar met bijdragefraude: definitieproblemen; verscheidene vormen; niet zichtbaar en meetbaar; ondermijnt publieke financiën; sociale zekerheid, billijkheid; riskeert in criminele sfeer te belanden.

30 Conclusie Krijgt meer aandacht
Controlepotentieel neemt toe: e-government, risico- analyse Raming: is op basis van huidige cijfers ± 100 miljoen euro teruggevorderd