Gedragseconomie en prosociaal gedrag

Presentatie over: "Gedragseconomie en prosociaal gedrag"— Transcript van de presentatie:

1 Gedragseconomie en prosociaal gedrag
Henriëtte Prast Lid WRR Hoogleraar Universiteit van Tilburg Den Haag, 15 april 2010

2 Gedragseconomie Benut inzichten uit economie en psychologie om gedrag te verklaren Vertrekt vanuit feitelijk waargenomen gedrag Probeert systematiek te ontdekken Probeert beleidsconclusies te trekken

3 WRR project Overheid wil gedrag burger beinvloeden
In belang van burger zelf In belang van het geheel

4 Verschenen november 2009

5 In belang burger zelf Mensen helpen weloverwogen keuzes te maken
Financiele keuzes Gezonde keuzes

6 In belang geheel Prosociaal gedrag Aardig zijn voor elkaar
Klimaat, milieu Voedselschaarste

7 Hoe? (1) Toezicht op marktwerking (NMA, AFM, Opta, Consumentenautoriteit)

8 Hoe? (2) Informatie, educatie, transparantie
Uniform pensioenoverzicht, indexatielabel, financiele bijsluiter, Voedingscentrum Vleeswijzer

9 Hoe? (3) Waarschuwen, overreden Geldlenenkostgeld Doe aardig campagne
Handvest burgerschap

10 Gedragseconomie laat zien
Dat informatie op zijn best de intentie beinvloedt Dat mensen zich in sociaal gedrag veel meer laten leiden door sociale normen Dat externe prikkels de intrinsieke motivatie kunnen ondermijnen

11 Sociale norm Descriptief: wat de meeste mensen doen
Injunctief: wat de meeste mensen goed vinden

12 Het voorbeeld van de crèche
Ouders halen hun kind te laat op Crèche introduceert boete Gevolg: ouders halen hun kinderen nog veel vaker te laat op

13 Duurzaam gedrag: overreden (1)

14 Duurzaam gedrag: overreden
“Ieder jaar gaat dit park achteruit doordat bezoekers een “souvenir” meenemen. Bescherm ons natuurlijk erfgoed”

15 The Power of Social Comparison
Neighbors Turn off AC & Turn on Fan $$$ Turn off AC & Turn on Fan Environment Turn off AC & Turn on Fan Citizenship Turn off AC & Turn on Fan Zero Impact on Consumption 6% Drop Date of study: 2003

16 Boodschap Wie prosociaal gedrag wil beinvloeden moet NIET communiceren hoeveel mensen zich antisociaal gedragen Geldt ook voor belastingontduiking en duurzaam gedrag

17 Standaardeffecten Standaard: wat je kiest als je niet actief kiest
“Wie zwijgt stemt toe” Rond 80% van de mensen kiest standaard – wat die ook is

18 Voorbeelden Pensioensparen Orgaandonatie Electronisch patientendossier

19 Waarom deze effecten? Standaard wordt beschouwd als aanbevolen keus
Standaard wordt beschouwd als sociale norm Luiheid, uitstel en afstel, vergeten in te vullen

20 Toepassing duurzaamheid
Nu: wie GEEN vlees wil moet dieetwens doorgeven Duurzaam: wie WEL vlees wil eten moet dieetwens doorgeven

21 Conclusie Beleid verwacht teveel van informatie en communicatie
Beleid doet te weinig met effect sociale norm Beleid doet te weinig met effect standaard

22 Dank voor uw aandacht Vragen welkom