Monitoring en Surveillance

Presentatie over: "Monitoring en Surveillance"— Transcript van de presentatie:

1 Monitoring en Surveillance
Annemarie Bouma

2 Diagnostiek Individueel dierniveau (herhaling) Bedrijfsniveau

3 Diagnostiek Individueel dierniveau Bedrijfsniveau / Koppeldiagnostiek

4 Kwaliteit Koppeldiagnostiek
Kwaliteit van testen in individuele dieren Sens & Spec (week 1)

5 Hoe zat het ook al weer?? Ziek G ezond Test + a b Test - c d
Sensitiviteit: Specificiteit: PVW: NVW a/(a+c) d/(b+d) a/(a+b) d/(c+d)

6 Kwaliteit van tests in individuele dieren
Sensitiviteit (Se): fractie van geïnfecteerde dieren met een positief testresultaat Specificiteit (Sp): fractie niet-besmette dieren met een negatief testresultaat

7 Voorspellende waarde PVW = percentage dieren met een positieve test dat werkelijk ziek is de kans dat een dier met een positieve test inderdaad ziek/besmet is NVW = percentage dieren met een negatieve test dat werkelijk niet ziek is de kans dat een dier met een negatieve test inderdaad niet ziek/niet besmet is

8 Effect van inzetten meerdere tests

9 Kwaliteit Koppeldiagnostiek
Kwaliteit van testen in individuele dieren Sens & Spec (week 1) Transmissie van kiemen binnen bedrijven Dynamisch proces (week 2)

10 2. Transmissie kiemen binnen een bedrijf
vb: IBV-infectie in koppel vleeskuikens

11 Kwaliteit Koppeldiagnostiek
Kwaliteit van testen in individuele dieren Sens & Spec (week 1) Transmissie van kiemen binnen bedrijven Dynamisch proces (week 2) Toepassing van testen op bedrijfsniveau Bedrijf is observationele eenheid

12 3. Toepassing van tests op bedrijfsniveau

13 Koppeldiagnostiek Redenen? Klinisch probleem Subklinisch probleem
Status van koppel

14 Koppeldiagnostiek Klinisch probleem Subklinisch probleem Status koppel
Kliniek Kengetallen (bijv daling voer- en wateropname, mortaliteit, eilegdaling) Subklinisch probleem Kengetallen: (bijv uniformiteit, vc) Status koppel Meestal serologisch onderzoek Ook Ag detectie (bv Salmonella, Campylobacter)

15 Klinisch probleem Doel: aantonen ziekte / agens in koppel
Selectie dieren? Wanneer noem je koppel besmet? Bedrijfssensitiviteit (Hse) = kans op 1 of meer positieve uitslagen, gegeven een positief bedrijf. Hoe wordt Hse beinvloed?

16 Bedrijfssensitiviteit
Steekproefgrootte en kansen Aanname: juiste selectie AFR: n=1: P (test+ | ziek +) = Se n=1: P (test- | ziek +) = 1 - Se n=n: P (test- | ziek +) = (1 – Se)n Hse = 1- kans alles negatief bij n monsters: 1-(1-Se)n

17 Vb: aantal monsters en bedrijfssensitiviteit HSe
AI PCR: Stel Se = 0.9 n = 1 : Se = 0.9, (1-0.9)1 = 0.1 Hse = = 0.90 n = 3 : Se = 0.9, (1-0.9)3 = 0.13 = Hse = = 0.999 Dus: grote kans op aantonen AI-besmet bedrijf bij insturen van 3 swabs van AFR

18 HSp Bedrijfsspecificiteit (HSp): Effect van steekproefgrootte op HSp?
Kans op 0 positieve uitslagen gegeven een negatief bedrijf Effect van steekproefgrootte op HSp?

19 Vb: aantal monsters en bedrijfsspecificiteit HSp
AI PCR: Stel Sp = 0.98 n = 1 : Sp = 0.98, HSp = = 0.98 n = 3 : HSp = = 0.94 Dus: grotere kans op ten onrecht AI-besmet verklaren (indien bedrijf vrij van AI) bij insturen van meer monsters

20 Vb: aantal monsters en bedrijfsspecificiteit HSp
Stel Sp = 0.8 n = 3 : HSp = = 0.51 Test karakteristieken van invloed op uitspraak op koppel niveau

21 Subklinisch probleem Op basis van kengetallen
Wanneer is het afwijkend? Behandeld in week 1 Steekproef?

22 Gezondheidsstatus bepaling / vrijwaring
Doel: aantonen aan- of afwezigheid van kiem Koppel is in principe niet afwijkend ‘Gezondheidstatus’ van de koppel Monitoring / surveillance

23 Monitoring/surveillance in pluimveehouderij?
Monitoring: a continuous investigation of a population and its environment to detect changes in the prevalence of a disease or characteristics of a pathogenic agent. Surveillance: the investigation of a population to detect the presence of a pathogenic agent or disease; the frequency and type of surveillance will be determined by the epidemiology of the pathogenic agent or disease, and the desired outputs.

24 Surveillance A dynamic, ongoing process of data recording and analysis supporting the decision making process (Last, 1988)

25 Surveillance Wat bepaalt ontwerp/opbouw van een surveillanceprogramma?
Doel Hoe: * Aantal dieren getest (steekproefgrootte) * Interval tussen de bemonsteringen

26 Waarom een steekproef Populatie is te groot (m.n. pluimvee)
kosten / logistiek Populatie is niet helemaal bekend Wilde fauna (bv AI onderzoek) Populatie moet nog worden gedefinieerd case-control study cohort study "Research moeheid" in populatie (eigenaren) Kans daarop kleiner als je steekproef neemt

27 Surveillance op basis van random bemonstering
Als ziekte er is, hoeveel dieren moet ik testen om bedrijf positief te verklaren? Hoeveel dieren moet je testen om bedrijf met enige betrouwbaarheid “negatief” te verklaren als dat ook zo is?

28 Steekproefgrootte (n):
Gewenste detectie-niveau (d) Gewenste betrouwbaarheidsniveau (B) Aantal dieren in de populatie (N) (Cannon and Roe, 1982)

29 Voorbeeld 1 Kalkoenen bedrijf met 1000 kalkoenen
Wanneer wil je een besmetting vinden? Bij welke prevalentie? Stel: Infectie opsporen als minstens 1% van de koppel besmet is (10 dieren van 1000) Hoe groot moet steekproef dan zijn? 95% betrouwbaarheid: n = [ 1- ( ) 1/10 ] * [ ((10 - 1) / 2) ] = 258 dieren 99% betrouwbaarheid: n = [ 1- ( ) 1/10 ] * [ ((10 - 1) / 2) ] = 368 dieren

30 Maar naast de formule heb je ook winepiscope

31 Voorbeeld 2 Er zijn n dieren onderzocht; allemaal negatief getest.
Hoeveel dieren kunnen maximaal besmet in dit koppel? Herschrijf formule in: D = [ 1 - ( 1 - B)1/n ] * [ N - (( n-1 ) / 2) ] VB: 20 leghennen uit koppel van 5000 hennen, allen test-negatief voor coccidiose. Maximum aantal besmette dieren?

32 Voorbeeld 2 95% confidence : D = [ 1 - ( )1/20 ] * [ (( ) / 2) ] = 695 (14%) hennen maximaal besmet Als steekproef 200 was geweest, en allen test-negatief : D = [ 1 - ( )1/200 ] * [ (( ) / 2) ] = 73 hennen (1.5% maximum)

33

34

35 Bedrijfssensitiviteit HSe
HSe: kans op minstens 1 monster met een positieve testuitslag, gegeven een positief bedrijf Beinvloed door Steekproefgrootte: n  HSe Prevalentie: P   HSe

36 Bedrijfsspecificiteit HSp
HSp: kans dat alle monsters negatieve testuitslag hebben, gegeven een negatief bedrijf: Beinvloed door: Steekproefgrootte (HSp = Spn)

37 Bedrijfssensitiviteit HSe
Verbeteren HSe: Verhogen TestSe Parallel testen Afkapwaarde op bedrijfsniveau veranderen Kennis van de epidemiologie van de ziekte steekproefgrootte prevalentie (AFR en random)

38 Bedrijfsspecificiteit HSp
Verbeteren HSp: Verhogen TestSp Serieel testen Afkapwaarde op bedrijfsniveau veranderen Gepoolde monsters Kennis van de epidemiologie van de ziekte Verkleinen steekproefgrootte ?

39 Poolen van monsters Voordelen Nadelen
Meer individuen voor dezelfde prijs Vergroting HSp Lage prevalentie ~ grote steekproef Nadelen HSe verlaagd PoolSe < TestSe

40 Surveillance op basis van random bemonstering
Sensitiviteit en specificiteit op koppel niveau : Hse en HSp Beinvloed door Steekproefgrootte Interval bemonsteringen (prevalentie)

41 Frequentie bemonstering
vb: virus infectie in koppel

42 Transmissie kiemen binnen een bedrijf
vb: Simulatie verloop Campylobacter infectie in a groep van 400 vleeskuikens

43 Kans op detectie infectie

44 Kanttekeningen bij surveillance
Aantoonbare prevalentie Minimale prevalentie ? Acceptabele prevalentie ? Dynamica infectie Variabele prevalentie Serologie Beetje laat Vraag is: wat is snel genoeg?

45 Toepassing bij monitoring programma’s
Monitoringsprogramma’s AI, Mg, Se, Campylobacter, ND, Doel van een programma ? Steekproeven Randomisatie ? Keuze van steekproeffrequentie ? Aan te tonen prevalentie ? Kengetallen/kliniek Keuze ? Afkapwaardes ?