Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs

Presentatie over: "Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs"— Transcript van de presentatie:

1 Remi : Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen, een webapplicatie
Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs Marie-Thérèse Casman, Laurent Nisen en Bérénice Storms Dit onderzoek kon uitgevoerd worden dankzij de financiele steun van de POD Maatschappelijke Integratie

2 Overzicht Situering en probleemstelling Vier onderzoeksvragen
Financiële impact? Werking? Administratieve belasting? Versterkend voor cliënten, maatschappelijk werkers en raadsleden? Conclusies en discussie

3 Situering en probleemstelling
Grote verschillen in de toekenning van aanvullende steun tussen (en binnen) OCMW’s Dezelfde grote verschillen m.b.t. de bepaling van het noodzakelijke leefgeld in het kader van schuldhulpverlening Referentiebudgetten1 werden ontwikkeld voor: Alle mogelijke typegezinnen, levend in diverse socio-economische situaties (niet werkend/werkend, samenwonend/ gescheiden, op actieve/bejaarde leeftijd, gezond/ziek, eigenaar/huurder) Door groot aantal variaties: nood aan een gemakkelijk hanteerbaar instrument 1 Storms, B., Van den Bosch, K., (2009), Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven: Acco. Van Thielen, L., Deflandre, D., Baldewijns, K., Boeckx, H., Leysens, G., Casman, M.-T., Storms, B., Van den Bosch, K. (2010). Minibudget. Wat hebben gezinnen nodig om menswaardig te leven in België? Antwerpen: Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck.

4 Situering en probleemstelling
REMI = webapplicatie waarin de referentiebudgetten op maat van OCMW’s/CAW’s worden aangeboden. Geen rekenmachine (dat leidt naar één bedrag), maar wel een tool, op maat van de cliënt, die resulteert in richtnormen waaraan individuele situaties kunnen worden getoetst. Autonomie van OCMW’s wordt gerespecteerd: ze kunnen vrij kiezen op welke wijze ze ervoor zorgen dat mensen met een te laag inkomen volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving: Door besteedbare inkomens te verhogen (uitputten van rechten, vergoeden van kosten, verminderingen op gemeentelijke retributies, aanvullende steun,…) Door uitgaven te verlagen (sociale huisvesting, energiebesparende maatregelen, vrije tijdscheques, ….)

5 REMI info@cebud.be Online webapplicatie
referentie-budgetten op maat van iedere cliëntsituatie Output: een haalbaar budgetoverzicht van noodzakelijke: vaste kosten leefkosten reserveringsuitgaven Verschaft inzicht in welke inspanningen door de cliënt en het OCMW kunnen geleverd worden met het oog op het garanderen van een menswaardig inkomen

6

7 REMI

8 REMI

9 REMI

10 REMI Inkomen – totaal= 1200 –

11 Webapplicatie uitgetest
Studie gefinancierd door POD mi (2012): uittesten van de werking, effectiviteit en administratieve en financiële draaglast van REMI in een aantal Vlaamse, Waalse en Brusselse OCMW’s

12 Studie POD mi: vier onderzoeksluiken
1. Financiële impact van hanteren referentiebudgetten voor OCMW 2. Technische werking en gebruiksvriendelijkheid van instrument 3. Administratieve belasting van gebruik webapplicatie 4. Versterkende werking voor cliënten, maatschappelijk werkers en raadsleden Studie in vier deleen met vier onderzoeksvragen

13 Deelnemende OCMW’s OCMW’s MW Cliënten Raadsleden Vlaanderen 5* 31 (11)
28 (21) 21 (9) Wallonië 6** 39 (22) 26 (24) 23 (19) Brussel 2*** 5 (2) 5 (5) - TOTAAL 13 75 (35) 59 (50) 44 (28) * = 3 OCMW’s werkten niet mee aan deel 3 (administratieve belasting) ** = 1 Waals OCMW nam enkel deel aan deel 1 (financiële impact) *** = 1 Brussels OCMW nam niet deel aan deel 4 (versterkende werking en effectiviteit) Cijfers tussen haakjes zijn aantal deelnemers in de nameting

14 Luik 1. Financiële impact
Wat is het verschil in financiële middelen die worden ingezet voor aanvullende steun binnen een OCMW op dit moment? op basis van REMI (referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen)?

15 Luik 1. Financiële impact
Methode: Simulatiestudie Per OCMW ca 20 lopende dossiers AFS (aanvullende financiële steun) => in totaal 242 dossiers Elk volledig dossier verwerken met webapplicatie REMI + gegevens over huidig toegekende AFS Voor verschillende types gezinnen (alleenstaanden, gezinnen met en zonder kinderen, ...) Voor diverse inkomstenbronnen (leefloon, pensioen, werkloosheidsuitkering, ...)

16 Werkloosheids-uitkering Invaliditeits- of ziekte-uitkering
Leefloon Werkloosheids-uitkering Loon uit arbeid Invaliditeits- of ziekte-uitkering Pensioen Andere Alleenstaande 79 33 15 1 25 5 Alleenstaande met 1 kind 32 12 6 8 Alleenstaande met 2 kinderen 14 2 3 Alleenstaande met 3 kinderen 4 Alleenstaande met 4 kinderen Alleenstaande met 5 kinderen Alleenstaande met 6 kinderen Koppel 39 7 Koppel met 1 kind 30 11 Koppel met 2 kinderen 17 Koppel met 3 kinderen 10 Koppel met 4 kinderen Koppel met 6 kinderen Totaal 242 99 48

17 Alleenstaande met 1 kind 32 54 290 238 248 -265 731
EUR/ maand N Gemiddelde aanvullende steun Gemiddelde aanvullende steun volgens REMI Meerkost REMI tov huidige aanvullende steun Meerkost REMI bij behouden huidige steun Financiële impact: min Financiële impact: max Alleenstaande 79 59 169 110 120 -98 711 Alleenstaande met 1 kind 32 54 290 238 248 -265 731 Alleenstaande met 2 kinderen 25 29 334 305 308 -43 638 Alleenstaande met 3 kinderen 4 61 441 381 380 16 725 Koppel 39 56 253 260 -200 853 Koppel met 1 kind 30 84 450 366 389 -96 1100 Koppel met 2 kinderen 17 60 565 505 509 -72 1432 Koppel met 3 kinderen 10 70 618 548 557 -81 1627

18

19 Ilse: moeten we die behouden? Die is quasi onleesbaar vrees ik…

20 EUR / maand N Gemiddelde aanvullende steun Gemiddelde aanvullende steun volgens REMI Meerkost REMI tov huidige aanvullende steun Meerkost REMI bij behouden huidige steun Financiële impact: min Financiële impact: max Alleenstaande met 1 kind 32 53,65 290,41 237,76 248,32 -265,32 730,78 Leefloon 12 24,02 299,90 275,88 553,49 Werkloosheidsuitkering 6 37,81 287,11 249,31 Loon uit arbeid 5 8,3 212,35 204,05 624,97 Ziekte- of invaliditeitsuitkering 8 111,05 260,50 149,45 191,67 551,85 Pensioen 1 240 826,04 586,04 / Ilse: ik snap wat je bedoelt. Eerst over de verschillende gezinstypes heen, en nu voor een specifiek type de uitsplitsing maken naar de inkomstenbronnen. Lijkt me inderdaad interessant, maar binnen onze 30 minuten niet erg haalbaar vrees ik (ik vermoed dat Bérénice al redelijk lang bij de eerdere slides blijft hangen, en dan is er nog weinig tijd over voor dit). Anders zou ik slide 19 er uit laten, en na slide 18 de brug maken van ‘algemeen’ overzicht, naar dit gedetailleerd overzicht voor een gezinstype met verschillende inkomstenbronnen. Hier kunnen we dan de grote individualiteit duiden, wat inderdaad ook belangrijk is.

21 Luik 1. Financiële impact
Resultaten en conclusies Huidige aanvullende steun ligt in de drie regio’s meestal lager dan de referentiebudgetten Grotere tekorten te vinden bij gezinnen met meerdere kinderen Onvoldoende rekening gehouden met impact op gezinsbudget bij berekening steun Minimale en maximale financiële impact loopt sterk uiteen voor gelijkaardige gezins- en inkomenssituaties Grote variaties op vlak van AFS tussen en binnen OCMW’s Grote variatie in individuele kenmerken van gezinnen Globaal zien we dat de huidig toegekende financiële steun in de meerderheid van de cliëntsituaties lager ligt dan de door de referentiebudgetten berekende minima. Meer in detail valt op dat vooral gezinnen met kinderen die een beroep doen op de financiële dienstverlening van het OCMW grote financiële tekorten hebben om menswaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen. Een tweede opmerkelijke vaststelling is de grote variatie in de financiële impact van REMI binnen eenzelfde inkomens- en gezinssituatie. Dit is niet alleen toe te schrijven aan de grote variaties op vlak van financiële steunverlening tussen en binnen OCMW’s, maar in belangrijke mate ook aan de individuele kenmerken van de gezinnen die een beroep doen op de financiële dienstverlening (gezondheidstoestand, huisvestingssituatie, schuldensituatie, …). Uit deze simulatie kunnen we afleiden dat de belangrijkste meerwaarde van REMI als applicatie erin bestaat dat het enerzijds toelaat op maat van de cliënt te werken, maar anderzijds ook eenvormige criteria aanreikt om cliënten gelijk(w)aardig te behandelen over de OCMW’s heen. REMI zal voor eenzelfde cliënt eenzelfde budget berekenen ongeacht welk OCMW de oefening maakt, maar zal voor twee verschillende cliëntsituaties twee verschillende budgetten berekenen, ook als deze oefening binnen een OCMW gebeurt.

22 Luik 1. Financiële impact
Resultaten en conclusies Meerkost afhankelijk van meerdere factoren Bijvoorbeeld huisvesting, huidige aanvullende steun, sociaaleconomische positie gezin, kindergeld, alimentatie, andere inkomsten … Extrapolatie naar alle OCMW-dossiers quasi onmogelijk Te weinig gegevens beschikbaar over cliëntenbestand OCMW Te grote diversiteit Globaal zien we dat de huidig toegekende financiële steun in de meerderheid van de cliëntsituaties lager ligt dan de door de referentiebudgetten berekende minima. Meer in detail valt op dat vooral gezinnen met kinderen die een beroep doen op de financiële dienstverlening van het OCMW grote financiële tekorten hebben om menswaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen. Een tweede opmerkelijke vaststelling is de grote variatie in de financiële impact van REMI binnen eenzelfde inkomens- en gezinssituatie. Dit is niet alleen toe te schrijven aan de grote variaties op vlak van financiële steunverlening tussen en binnen OCMW’s, maar in belangrijke mate ook aan de individuele kenmerken van de gezinnen die een beroep doen op de financiële dienstverlening (gezondheidstoestand, huisvestingssituatie, schuldensituatie, …). Uit deze simulatie kunnen we afleiden dat de belangrijkste meerwaarde van REMI als applicatie erin bestaat dat het enerzijds toelaat op maat van de cliënt te werken, maar anderzijds ook eenvormige criteria aanreikt om cliënten gelijk(w)aardig te behandelen over de OCMW’s heen. REMI zal voor eenzelfde cliënt eenzelfde budget berekenen ongeacht welk OCMW de oefening maakt, maar zal voor twee verschillende cliëntsituaties twee verschillende budgetten berekenen, ook als deze oefening binnen een OCMW gebeurt.

23 Luik 2. Werking Technische werking en correct gebruik / gebruiksvriendelijkheid van het instrument REMI? Methode: Oplijsting en correctie bugs en problemen door de maatschappelijk werkers die instrument gebruiken Correct gebruik nakijken door invoer in simulatiestudie (luik 1) te controleren Werking en correct gebruik van REMI? Werking van REMI: Oplijsting aantal ‘technische’ problemen, foutmeldingen, opmerkingen etc, waaraan gewerkt is of zal worden Correct gebruik van REMI vereist Nauwkeurig invoeren van uitgaven bv. Verbruikerskosten correct invoeren Verzekeringen? Informatie niet aanwezig of verzekering niet afgesloten? Foutief invoeren van getallen heeft grote gevolgen Nauwkeurig invoeren van inkomsten Kindergeld niet altijd meegerekend Studiebeurzen vaak niet ingevoerd Informatie niet aanwezig? Foutieve invoer controleren

24 Luik 2. Werking Resultaten en conclusies Aantal aanpassingen nodig
REMI is nuttig als leidraad om basisdossier aan te maken Systematische manier om zicht te krijgen op inkomsten en uitgaven cliënten Werking en correct gebruik van REMI? Werking van REMI: Oplijsting aantal ‘technische’ problemen, foutmeldingen, opmerkingen etc, waaraan gewerkt is of zal worden Correct gebruik van REMI vereist Nauwkeurig invoeren van uitgaven bv. Verbruikerskosten correct invoeren Verzekeringen? Informatie niet aanwezig of verzekering niet afgesloten? Foutief invoeren van getallen heeft grote gevolgen Nauwkeurig invoeren van inkomsten Kindergeld niet altijd meegerekend Studiebeurzen vaak niet ingevoerd Informatie niet aanwezig? Foutieve invoer controleren Periodiciteit van inkomsten en uitgaven Bv. studiebeurs: jaarlijks Aanpassen Diverse uitgavenposten in REMI Bv. pakket voor internet, televisie en telefoon

25 Luik 3. Administratieve belasting
Vergelijken van de administratieve belasting van de huidige procedure die gangbaar is binnen het OCMW met een fictieve procedure waarbij REMI gebruikt wordt. Tijdsregistratie voor beide procedures Identificeren welke informatie door REMI wordt gevraagd, maar niet beschikbaar is wanneer de huidige procedure wordt gevolgd Onderzoeken van de adminstratieve belasting van REMI  vergelijken van de huidige procedure die gangbaar is binnen het OCMW met een fictieve procedure waarbij REMI gebruikt wordt. 1e subdoel: tijdsregistratie voor beide procedures 2e subdoel: identificeren van welke informatie door REMI gevraagd die niet beschikbaar is wanneer de huidige procedure gevolgd wordt

26 Luik 3. Administratieve belasting
Methode: Simulatiestudie Per OCMW ong. 6 nieuwe dossiers => in totaal 26 dossiers Elk dossier verwerken met huidige procedure + gedetailleerde timing door MW Elk dossier invoeren in de webapplicatie REMI + gedetailleerde timing door MW Aangeven welke informatie op dit moment nog ontbreekt maar in REMI ingevuld zou kunnen worden

27 Luik 3. Administratieve belasting
Resultaten en conclusies Tijdsregistratie: Kleine tijdswinst (4 minuten) door gebruik REMI ipv huidige software Extra administratieve belasting door het opvragen van ontbrekende gegevens? Aantal gegevens die nu vaak ontbreken in dossier (kosten verzekeringen, provinciebelasting, ...) Kunnen makkelijk worden opgevraagd tijdens opstellen van dossier: geen extra administratieve belasting door bijkomend onderzoek Indien ontbrekend: referentiebedragen overnemen

28 Luik 4. Effectiviteit Cliënten? Maatschappelijk werkers? Raadsleden?
Werkt REMI (en het gebruik van referentiebudgetten) als educatief instrument voor: Cliënten? Versterkend: attitudes over persoonlijke financiën, gedrag, ervaren empowerment, en subjectieve evaluatie Maatschappelijk werkers? Versterkend: eigen ervaren effectiviteit begeleiding, empowerment in werk, subjectieve ervaring individuele begeleiding Beoordelen leefsituaties Raadsleden? Andere houding tegenover minimale inkomens na vorming

29 Luik 4. Effectiviteit Methode Cliënten: Maatschappelijk werkers
6 cliënten per OCMW => 50 cliënten volledige data Interventie : 4x individuele begeleidingssessie met draaiboek REMI/referentiebudgetten/zelfcontrole Vragenlijst voor en na interventie Maatschappelijk werkers Vorming + Interventie Raadsleden Vorming Vragenlijst voor en maanden na vorming Belangrijk Kleine steekproeven Beperkte interventie Geen controlegroep

30 Luik 4. Effectiviteit cliënten
Gedrag: sparen Nameting Niet sparen Sparen Totaal Voormeting 17 13 30 20 33 McNemar p<.01

31 Luik 4. Effectiviteit cliënten
Nameting Helemaal eens of eens N % De individuele begeleiding vond ik nuttig 43 91,5% Door de individuele begeleiding slaag ik er beter in om een goed zicht te krijgen op mijn inkomsten en uitgaven 41 87,2% Het opschrijven van mijn uitgaven helpt me om een goed zicht te krijgen op wat ik maandelijks kan uitgeven 37 80,4% Door voor mezelf doelstellingen te formuleren slaag ik er beter in om met mijn geld om te gaan 33 73,3% Ik zou in de toekomst nog willen gebruik maken van deze individuele begeleiding indien mogelijk 38 82,6% Ik zou deze begeleiding aanraden aan anderen 40 88,9%

32 Luik 4. Effectiviteit Resultaten en conclusies: cliënten
Beperkte evolutie merkbaar na de interventie Zaken waaraan in begeleiding werd gewerkt: Spaargedrag /geld opzij zetten: zie voorbeeld Langetermijndoelen stellen Zelfvertrouwen mbt budget beheer Begeleiding zeer positief geëvalueerd: zie voorbeeld Het gaat hier telkens enkel over significante of randsignificante resultaten! Zelfvertrouwen: belangrijk: verklaart ee sign deel van financieel gedrag, samen met gezondheidheidsproblemen in gezin, het al dan niet hebben van schulden en eerder financieel gedrag.

33 Luik 4. Effectiviteit Resultaten en conclusies: maatschappelijk werkers: Beperkte evolutie na vorming en interventie Eigen functioneren: effectiviteit om: toekomstige problemen te voorkomen het gedrag van cliënten te veranderen Matig positief over individuele begeleiding Beoordeling leefsituaties Veel variatie Veel verschillende interpretaties, afhankelijk van individuele kenmerken => voordeel REMI: houdt hier in grote mate rekening mee De interventie blijkt geen duidelijk versterkend effect te hebben. Wel zien we dat na de interventie maatschappelijk werkers hun begeleiding als effectiever beoordelen (om toekomstige problemen te voorkomen en om bij cliënten tot gedragsveranderingen te komen) in vergelijking met voor de interventie. Specifiek met betrekking tot het interventieprogramma zien we dat de helft van de maatschappelijk werkers stelt dat de cliënt hierdoor een beter inzicht krijgt in zijn inkomsten en uitgaven en dat de doelstellingen die geformuleerd werden ook effectief werden gehaald.

34 Beoordeling leefsituaties
Case 2: Gezin met 2 kinderen Een echtpaar waarvan de man 34 jaar is en de vrouw 35 jaar. Zij hebben 2 kinderen; een jongen van 5 jaar en een meisje van 3 jaar. Zij ontvangen een gewaarborgde kinderbijslag van 319 Euro per maand Zij ontvangen een leefloon van Euro. De man heeft een zeer onregelmatig arbeidsverleden. De vrouw heeft vroeger korte periodes gewerkt als poetsvrouw. Noch de man, noch de vrouw hebben recht op werkloosheidsvergoeding aangezien zij geen van beide voldoende arbeidsdagen kunnen bewijzen. Zowel de man als de vrouw willen werken. De trajectbegeleider ziet een tewerkstelling binnen de 6 maanden echter niet mogelijk. Het gezin heeft geen spaargelden, wel ongeveer 5000 Euro schulden (er werd geld geleend o.a. om waarborg van het appartement te kunnen betalen). Betrokkenen huren een appartement met 3 slaapkamers aan een huurprijs van 550 euro. De rekening voor elektriciteit en gas zal maandelijks 170 euro bedragen. Gemiddeld hebben zij een apothekerskost van 140 euro per maand.

35 Beoordeling leefsituaties
Case 2: Gezin met 2 kinderen- volgens REMI 514€ nodig  OCMW Voormeting Case 2: nu toegekend Nameting Avg SD Min Max N 8-Vl 107 62 151 5 167 46 115 205 3 10- Vl 367 53 288 397 4 346 2 11- Vl 26 19 50 1 9 –Vl 200 122 149 17 227 12-Vl 263 244 31 222 266 13-B 160 57 120 7-W 71 100 4-W 210 119 310 6 140 128 250 2-W 204 127 500 9 125 150 300 6-B 1-W 350 124 76 70 3-W 259 400 361 63 445 TOTAAL 182 184 132 30

36 Beoordeling leefsituaties
Case 2- volgens REMI 514€ nodig  OCMW Voormeting Case 2: nodige AFS Nameting Avg SD Min Max N 8 531 247 200 1000 11 693 227 450 900 3 10 442 44 397 500 4 425 35 400 2 159 139 20 300 5 250 1 9 278 173 155 364 193 12 567 375 350 380 170 260 683 76 600 750 13 177 7 183 112 100 310 269 120 403 148 6 438 515 220 192 119 520 241 150 800 470 233 TOTAAL 423 232 60 379 201 32 Sterke correlatie tussen bedrag nu en bedrag nodig volgens MW

37 Luik 4. Effectiviteit Resultaten en conclusies: raadsleden
Weinig evolutie in visie op minimale inkomens en beoordelen leefsituaties Slechts 1 enkel vormingsmoment Opnieuw onderschatting kosten kinderen Positief over introductie referentiebudgetten Wijzen zelf op verandering in inzicht/visie Toekomst: bijna de helft: beleid AFS herbekijken

38 Conclusies Financiële impact
Grote kloof tussen huidige toestand en referentiebudgetten voor menswaardig inkomen Vooral impact kinderen wordt onderschat REMI kan hier voor bewustmaking zorgen Berekende meerkost enkel gebaseerd op ontvangen dossiers van OCMW’s Meerkost kan nog toenemen wanneer alle personen die een inkomen hebben dat lager uitvalt dan het referentiebudget, komen aankloppen voor AFS AFS sterk afhankelijk van zeer specifieke kenmerken dossiers => verklaart ook grote variabiliteit REMI: uniforme criteria op maat van elke individuele cliëntsituatie REMI veronderstelt aanwezigheid competenties om met geld en budget om te gaan bij cliënten REMI als educatief middel: budgetteringsvaardigheden van cliënten versterken Grote kloof tussen huidige toestand en referentiebudgetten voor menswaardig inkomen Vooral impact kinderen wordt onderschat Remi kan hier voor bewustmaking zorgen AFS sterk afhankelijk van zeer specifieke kenmerken dossiers => verklaar ook grote variabiliteit REMI: uniforme criteria op maat van elke individuele cliëntsituatie Dossiers niet steeds volledig aan inkomsten – of uitgavenkant REMI: systematiseert inkomensonderzoek en informatieverzameling rond uitgaven REMI: dwingt tot nadenken en expliciteren beleid rond AFS Bruikbaarheid als educatief en ‘bewustmakend’ instrument: zeer voorzichtig positief

39 Conclusies Werking en administratieve belasting
Geen bijkomende administratieve belasting door REMI Gelijkaardige administratieve stappen en kleine tijdswinst Een systematisering van de benodige informatie kan een bijkomende tijdswinst opleveren Dossiers niet steeds volledig aan inkomsten – of uitgavenkant REMI: systematiseert inkomensonderzoek en informatieverzameling rond uitgaven REMI: dwingt tot nadenken en expliciteren beleid rond AFS

40 Conclusies Effectiviteit
Bruikbaarheid als educatief instrument voor de cliënten: Zeer voorzichtig positief Tijdsintensief: groepswerking levert niet alleen tijdswinst, werkt ook versterkend Educatief en bewustmakend instrument voor maatschappelijk werkers en raadsleden: Doet nadenken Zeer beperkte introductie referentiebudgetten => harmonisatie kan niet verwacht worden

41 Take Home Meerwaarde REMI
Uniforme criteria voor berekening menswaardig inkomen op maat van individuele cliëntsituaties Leidraad voor gestructureerde informatieverzameling en aanleggen cliëntdossier Educatief instrument dat ingezet kan worden in begeleiding cliënten en sensibilisering maatschappelijk werkers en raadsleden omtrent referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen

42 Discussie Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Meer lezen:
Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs, Marie-Thérèse Casman, Laurent Nisen en Bérénice Storms (2012). Referentiebudgetten als maatstaf voor de effectiviteit van de sociale bescherming (2012). REMI: referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen, een webapplicatie Storms, B., Peeters, N., Cornelis, C., Reynaert, J-F, Thijs, P., Nisen, L., (2013). Referentiebudgetten als maatstaf voor de effectiviteit van de sociale bescherming. Ook getest op mensen. In: in: Vranken, J., Lahaye, W., Saffre, S., Pannecoucke, I., (red.) Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2013 (te verschijnen)