Leercompetenties over de levensloop

Presentatie over: "Leercompetenties over de levensloop"— Transcript van de presentatie:

1 Leercompetenties over de levensloop
P. Robert-Jan Simons IVLOS Universiteit Utrecht

2 1 2 6 3 5 4 Nieuwsgierigheid Uitdaging Interesse Voorkennis Oefenen
Uitproberen Gebruiken Toepassen Selecteren Analyseren Gedeeltelijk begrijpen Opnemen 2 6 Mening vormen Interacteren Betekenisconstructie Formuleren Vastleggen Reflecteren 3 5 Relateren Overzicht krijgen Organiseren 4

3 Leervermogen vanuit dit model
Nieuwsgierig blijven Focussen Interacties opzoeken Inhoudelijke verbindingen maken Reflecteren Oefeningen / toepassingen opzoeken

4 Regulatie van het leren
Tijd Oriën- teren, Plannen Leer- resultaten Leer- doelen Plaats Hoe Feedback op leren

5 Leervermogen: extern gestuurd leren
Opleidingsbereidheid Vaardigheden met betrekking tot het voorbereiden van leren: verwachtingen en voorkennismobilisatie Vaardigheden met betrekking tot het verwerken van leerstof: diepe leerstrategieën Vaardigheden met betrekking tot het reguleren van het leren: metacognitieve vaardigheden Affectieve vaardigheden: motivatie- en emotiecontrole

6 zelf-regulatie van het leren
eigen tijd zelf- toetsing eigen leer- doelen zelf oriën-teren, zelf plannen eigen plaats eigen leer- strategie zelf-feedback op leren

7 Leervermogen: zelfgestuurd leren
Bereidheid om zelf-gepland te leren: leerbereidheid Vaardigheden die nodig zijn om eigen leerdoelen te kunnen realiseren: self-management Persoonlijke autonomie en handelingscontrole

8 Persoonlijke Autonomie
Initiatieven nemen in verband met het bepalen van leerbehoeften; Het onderkennen van criteria die gelden bij het evalueren van leren; Het zich bewust zijn van alternatieve keuzen in leersitaties; Continue het leerproces reviewen en aanpassen;

9 Persoonlijke Autonomie
Doelen hebben en plannen maken zonder anderen; Een voortschrijdend begrip van verschijnselen ontwikkelen; Leerdoelen nastreven zonder druk van anderen; Bepalen van datgene wat persoonlijke waarde heeft;

10 Leervermogen: zelfgestuurd leren Vervolg
Anticipatory schemes Adequate leer- en denkstrategieën Vakspecifieke vaardigheden: subject matter autonomy Metacognitieve vaardigheden (regulatievaardigheden) Affectieve vaardigheden: motivatie- en emotie-controle

11 Loeiende koeien?

12 Regulatie van het werken
Tijd Oriën- teren, Plannen Oplossing Resultaat Probleem Werk Plaats Hoe Feedback op werk

13 Impliciet leren Zonder dat je je bewust bent dat je leert
Zonder expliciet leerdoel Zonder planning en organisatie van leeractiviteiten en leerprocessen vooraf In het kader van werken, leven, ervaren, reflecteren

14 Impliciet leren kun je organiseren
bijvoorbeeld: feedback op werkgedrag tijd nemen voor reflectie visie-ontwikkeling stimuleren vernieuwingen en veranderingen stimuleren variatie in werksituaties organiseren verantwoordelijkheid lager

15 Leervermogen: impliciet leren
Bereidheid om spontaan te leren Acties opzoeken om ervan te leren Het achteraf reflecteren op leermomenten Open staan voor feedback Het expliciteren en veralgemeniseren van leerervaringen achteraf Het treffen van transfermaatregelen

16 Leervermogen: impliciet leren
Het opsporen van noodzaak en wenselijkheden voor gepland of extern gestuurd leren Het gebruik maken van geboden leermogelijkheden en het opzoeken van ervaringsmogelijkheden

17 Regulatie van het leren?
Regulatie van het werken Leer- doelen? Hoe Leren? Tijd Leer- toets Oriën- teren, Plannen Oplossing Resultaat Probleem Werk Plaats Hoe Hoe Leren? Feedback op werk Feedback op leren

18 Onderzoek naar werk-gerelateerd leren: Anja Doornbos
Individueel leren Leren samen met anderen (reciproke relatie) Leren van anderen Hoger in hiërarchie Peers Lager in hiërarchie Externen: klanten, familie, concullega’s

19 Onderzoek naar werk-gerelateerd leren: Anja Doornbos
Individueel leren 10% Leren samen met anderen (reciproke relatie) 10% Leren van anderen 80% Hoger in hiërarchie 20% Peers 40% Lager in hiërarchie 10% Externen: 10% klanten, familie, concullega’s

20 Dus: Een groot deel van het werk gerelateerde leren is leren van en met anderen. Wat zijn de hiermee verbonden leercompetenties?

21 Bijdragen aan het team-leervermogen
Groepsleerdoelen / ambities bepalen Tijd nemen voor oriëntatie op strategie Gezamenlijke leerstrategie afspreken Gebruik maken van en ruimte voor verschillen in kennis en leerstijlen Bepalen van groepsleersresultaten Leiderschap over leren regelen Reflecteren op groepsleerproces

22 Leren van en met anderen:
Collegae vanwege noodzaak van team-leren Experts vanwege inbreng van theorie Managers vanwege organisatie-perspectief Klanten vanwege bijdrage aan markt en samenleving Ondergeschikten / nieuwkomers vanwege neiwue perspectieven

23 Impliciet leren

24 Met elkaar leren Samen met collegae leren
Elkaar helpen bij het leren op de werkplek: feedback als kerncompetentie Leren en veranderen: collectieve leeruitkomsten (“shared meaning”) Communities of practice Multiprofessioneel leren: ketendenken

25 Sanne Akkerman (2006) Teams leggen niet vast waarover ze het eens zijn (geworden). Teams onderzoeken de diversiteit onvoldoende Teams laten te weinig ruimte voor veranderingen in opvattingen in de loop der tijd Teams richten zich te weinig op het gemeenschappelijk belang

26 Wenger: kenmerken van Communities of practice:
Shared interest in product or service or in learning (but continuous renegotiation) Mutual commitment / engagement that fosters social unity A shared repertoire of collective resources (routines, sensibilities, artifacts, vocabulary, styles, etc.)

27 KUNNEN ORGANISATIES LEREN?
Neen, alleen individuen kunnen leren Neen, maar we kunnen wel enige parallelliteit in het leren van individuen en organisaties ontdekken Ja, organisaties kunnen net zo goed leren als individuen

28 DEFINITIE VAN ORGANISATIELEREN
Vrij naar Dixon(1994): Opnemen, verspreiden, construeren, opslaan, gebruiken en opdiepen van informatie leidend tot veranderingen in organisatiecultuur en -structuur.

29 Betekenisconstructie
Informatie opnemen en selecteren 1 Opdiepen: mentale modellen expliciteren Verspreiden en delen 2 6 Mening vormen Interacteren Betekenisconstructie Uitproberen Gebruiken Toepassen 3 5 Vastleggen in structuur en cultuur 4

30 Bijdragen aan organisatie-leervermogen
Selecteren van relevante informatie Verspreiden van informatie in de organisatie Gemeenschappelijke betekenisconstructie Vastleggen in structuren en cultuur Effectief gebruik maken van nieuw geleerde en kerncompetenties Expliciteren van vastgeroeste mentale modellen

31 Leercompetenties per levensfase
Voorschools: impliciet leren en zelf gestuurd leren School en HO: extern gestuurd leren Tijdens schoolloopbaan steeds meer ook: zelf gestuurd leren Buitenschools leren: teamleren Daarna: Impliciet leren, team- en organisatieleren en steeds meer zelfgestuurd leren

32 Verschillen in leervoorkeuren
Kunst afkijken: wat werkt? Participeren: dialoog, vertrouwen Kennis verwerven: objectieve, doelgericht Oefenen: echt, in veilige situatie Ontdekken: in het diepe springen

33 Leren door kunst afkijken
Horen en zien wat werkt (‘best practice’) Meelopen, analyseren, overnemen Floreert onder spanning, hectiek In echte, complexe wereld Niet zo gemotiveerd door spel/oefensituatie

34 Leren door participeren
Dialoog: eigen ideeën verhelderen en leren van reacties van anderen, van verschillen in perspectief (niet één waarheid) (Zoeken naar) gemeenschappelijk belang Onderling vertrouwen Gedeelde sturing

35 Leren door kennis verwerven
Behoefte aan objectieve kennis Gestructureerd, expliciet leren Doelgerichte leersituatie Gepland, stapsgewijs Niet zo gemotiveerd door groepswerk en open opdrachten

36 Leren door oefenen Simulatie, rollenspel, training, stage
Gelegenheid tot proberen, vragen stellen, fouten maken, herhalen Realistische, maar relatief veilige leersituatie met voldoende tijd en rust

37 Leren door ontdekken In diepe springen
Zelf willen beleven, doen, uitvinden Zoekt inspiratie, vernieuwing Vrijheid, eigen keuzes maken Hoeft niet efficiënt of doelgericht (=saai), als het maar wel interessant, spannend is Chaos geen probleem

38 Leervermogen per leervoorkeur?
Uitdagende en spannende taken opzoeken Je nieuwsgierigheid prikkelen en in stand houden Bewust oefengelegenheden creëren Gelijkgezinden opzoeken Veilige situaties creëren om te kunnen leren

39 Leercompetenties over de levensloop: vormen
Voorschools: kunst afkijken, ontdekken en oefenen Schools / HO: kennis verwerven en oefenen Tijdens de schooltijd / HO steeds meer ook: ontdekken en participeren Buitenschools: participeren, ontdekken Na de school / HO: participeren, ontdekken en kunst afkijken