WERKEN MET DE DOELENBOOM

Presentatie over: "WERKEN MET DE DOELENBOOM"— Transcript van de presentatie:

1 WERKEN MET DE DOELENBOOM
Het project Doelenboom zien we als het ontleden - ofwel de decompositie - van het beleid van het waterschap in aparte eisen, regels, criteria en voorwaarden die in het beleid zitten, plus het aangeven van de samenhang ertussen. Dit wordt ook wel het opstellen van een doelenboom genoemd. De doelenboom bestaat dus uit meer dan alleen maar doelen. Een doelenboom is een samenhangend geheel van doelen, functionele eisen en operationele eisen (kortweg regels) die een compleet overzicht geven van het beleid, inclusief het logisch verband tussen doelen en de uiteindelijk bij een activiteit gestelde eisen en criteria. Om tot een doelenboom te komen wordt het bestaande beleid ontleed in aparte regels die onderling logische op elkaar aansluiten. Dit loopt van abstract naar concreet. Het geheel geeft een onderbouwing voor de regels die worden gesteld aan bepaalde activiteiten. Uiteindelijk kun je zo zien hoe de regels bijdragen aan een goede fysieke leefomgeving. DECOMPOSITIE VAN BELEID WELKOM BIJ DE ANATOMISCHE LES HH van Delfland 6 mei 2019

2 Waterkwantiteit Waterkeringen Waterkwaliteit Zuivering
AANPAK DECOMPOSITIE VAN BELEID Waterkwantiteit Bij Delfland is de aanpak van de omzetting van het beleid een hele zoektocht geweest. De eerste maanden van 2018 zijn besteed aan het al doende uitvinden van een goed werkende aanpak. Hoewel elke beleidsnota over een specifiek aspect van het waterbeheer gaat, is een nota wel met een integrale blik opgesteld. De integrale blik is dan gericht op de samenhang met andere aspecten van het waterbeheer. Daardoor zit er tussen de verschillende nota’s wel een logisch verband, dat overigens meestal impliciet is en niet expliciet beschreven wordt in de nota’s. Uit de bestaande beleidsnota’s (in de breedte zin des woords) van Delfland zijn doelen en eisen (regels) gehaald en in schema’s gezet waarmee de onderlinge logische verbanden zichtbaar gemaakt zijn. Dit is een iteratief proces geweest. Door meer nota’s te ontleden ontstonden er nieuwe inzichten en werden er nieuwe verbanden gelegd. Het kostte daarnaast tijd om een nieuwe manier van denken te ontwikkelen die aansluit bij de geest van de Omgevingswet, buiten de ingesleten sporen van de ‘traditionele’ manier van denken. Het is een intensief werk dat met een kleine groep mensen met genoeg beschikbare tijd goed te doen is. Het logisc samenhangende geheel van regels wordt uiteindelijk gedigitaliseerd zodat het kan worden ontsloten via het DSO. Binnen Delfland wordt er (in een apart project) een applicatie ontwikkeld voor de opslag en het digitale beheer van regels. Deze applicatie (REDI) vormt ook de bron voor de aanlevering van regels aan het DSO. Waterkeringen Waterkwaliteit Zuivering bestaansrecht doelen functionele eisen operationele eisen

3 AANPAK DECOMPOSITIE VAN BELEID
→ ontleden van nota’s tot losse ‘regels’ → clusteren tot een logisch en samenhangend geheel → onderscheidende, niet overlappende doelen → onderlinge verbanden zichtbaar maken → systematisch en iteratief en héél veel discussie (+ koek + geeltjes) Met een team van vijf mensen (projectleider en per aspect - waterkwantiteit, waterkwaliteit, waterkeringen en zuivering - één medewerker) zijn de beleidsdocumenten ontleed in de volgende stappen: de nota’s zijn doorgenomen en met markeerstiften  doelen, regels en richtinggevende uitspraken zijn gemarkeerd. De regels uit de documenten zijn op post-its gezet. In verschillende sessies van elk een middag zijn de doelen/regels en de verbanden daartussen besproken. Door de geeltjes op een wand of flap te plakken kunnen de verbanden gevisualiseerd worden. Dubbellingen en overlap in doelen en regels worden zo zichtbaar en kunnen vervolgens bediscussieerd, opgeschoond en aangescherpt worden (reflectiemomenten met koek en zopie leveren daar een niet geheel onbelangrijke bijdrage aan). In eerste instantie is een specifiek deel van de doelenboom (het beleid voor de kust) uitgewerkt tot operationele eisen gekoppeld aan activiteiten. Dit was tevens een test om te kijken of de systematiek die we bedacht hadden tot het meest concrete niveau zou gaan werken (ja dus). In tweede instantie zijn voor het totale waterbeheer de ‘abstractere’ (strategische en functionele) doelen ontleed en n de doelenboom gehangen.

4 UITGANGSPUNTEN VOOR OMGEVINGSWETBESTENDIG BELEID
Van buiten naar binnen denken Denken vanuit maatschappelijke doelen i.p.v. de doelen van de waterbeheerder Regels zijn gekoppeld aan locaties en activiteiten Omgevingswet vraagt om beleid dat activiteit- en locatiespecifiek is Integrale benadering van taak waterbeheerder Benadering van watersysteem als één geheel en als onderdeel van de leefomgeving Op basis van bestaande beleid / beleidsneutraal omzetten Geen nieuwe beleidsontwikkeling, vernieuwing of actualisering doorvoeren Bestaande beleidsnota’s hebben een intrinsieke logica Impliciete logica die in het huidige beleid zit wordt expliciet gemaakt Voor het omzetten naar een Omgevingswet-bestendig beleid is een aantal uitgangspunten gebruikt dat aansluit bij het gedachtengoed van de Omgevingswet. Deze uitgangspunten zijn richtinggevend voor de aanpak en de uiteindelijke structuur van hoe het beleid er onder de Omgevingswet uitziet. Van buiten naar binnen We denken niet vanuit de doelen die ‘traditioneel’ door het waterschap worden nagestreefd (zoals stevige dijken, schoon water en droge voeten) maar vanuit de maatschappelijke doelen waar het waterbeheer aan bijdraagt. Het hoogste doel is dan een goede fysieke leefomgeving in plaats van goed waterbeheer. Daarmee wordt ook de maatschappelijke bijdrage die het waterbeheer vervult (OESO-doelstelling; waterbewustheid vergroten) zichtbaar. Activiteit- en locatiegericht Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) vraagt om regels die gekoppeld zijn aan activiteiten en locaties. Beleid moet dus activiteit- en locatie gebonden opgesteld worden. In de doelenboom zijn alleen regels opgenomen die gelden voor concrete activiteiten in het gebied; administratieve regelgeving (zoals de voorwaarden waaraan een melding moet voldoen) is er niet in opgenomen. Integraal waterbeheer Het waterbeheer wordt als een integraal geheel benaderd in plaats van – wat vaak gebeurt – ‘sectoraal’ opgedeeld in waterkwantiteit, waterkwaliteit, waterkeringen en zuivering. De Derde Nota Waterhuishouding (1989) was in belangrijke mate gericht op integraal waterbeheer. Daarbij werd integraal niet alleen gezien als integratie binnen het waterbeheer, maar ook als verder kijken dan de eigen taken. Daar is tot bepaalde hoogte invulling aan gegeven, maar het beleid is nu over het algemeen nog ‘sectoraal’ opgeschreven (al wordt er in beleidsnota’s wel aandacht besteed aan de samenhang met andere ‘sectoren’). Doelen en regels worden voor de Omgevingswet zodanig geformuleerd dat ze gaan over het hele (relevante deel van het) waterbeheer. Beleidsneutraal omzetten Er is voor gekozen om vooralsnog uit te gaan van het bestaande beleid. Het aanbrengen van een samenhangende, overkoepelende structuur hierin is al lastig genoeg en vergt al een grote inspanning. Hier ook nog eens de ontwikkeling van nieuw beleid in meenemen maakt het geheel nog onoverzichtelijker. Een van de risico’s is dat dan niet meer helder is wat nieuw beleid is en wat alleen maar nieuw lijkt doordat het anders geformuleerd is. Daarnaast kost het omzetten van het bestaande beleid al veel tijd en past het ontwikkelen van nieuw beleid niet bij de capaciteit van de projectgroep. Overigens kan de ontwikkeling van nieuw beleid gewoon doorgaan buiten de projectgroep om; na vaststelling kan dit beleid in de doelenboom ingepast worden. Logica in beleid Hoewel beleidsnota's elk een specifiek een deel van het waterbeheer behandelen, zijn ze wel zo opgesteld dat ze aansluiten op de andere beleidsstukken. Dat zorgt ervoor dat de som van alle beleidsnota’s in principe een logisch geheel vormt. Die logica is meestal niet aan de oppervlakte zichtbaar. Door het beleid om te zetten in een doelenboom wordt de logica expliciet gemaakt.

5 HERKEN JE ONZE TRADITIONELE KERNTAKEN?
Schoon water (waterkwaliteit) Voldoende water (waterkwantiteit) Droge voeten (waterveiligheid) Gebied is beschermd tegen overstroming Functie en waterpeil afgestemd Aan- en afvoer ondersteunen functies Functie en waterkwaliteit zijn afgestemd De grond waarin we de doelenboom hebben geplant bestaat uit: beter aansluiten op de maatschappij door vanuit de maatschappelijke doelen te denken i.p.v. vanuit het waterbeheer; integrale kijk op het waterbeheer i.p.v. een integrale kijk op sectorale onderwerpen; een Omgevingsbewuste aanpak zoals beleid gekoppeld aan activiteit en locatie opstellen. De stam van de doelenboom is uiteindelijk terug te voeren op de Grondwet, en dan met name artikel 21. Na analyse van de beleidsnota’s zijn er op het hoogste abstractieniveau drie doelen geformuleerd: Goede volksgezondheid  realiseren via ‘Doelmatige afvalwaterketen’ Behouden van de fysieke leefomgeving  zorgen dat de gebruik van de fysieke omgeving en het waterbeheer goed op elkaar zijn afgestemd; Een structureel financieel gezond waterschap (of efficiënte inzetten van financiële middelen)  wat in de fysieke omgeving gebeurt moet niet leiden tot onevenredige kostenverhoging voor het waterschap en daarmee de belastingbetalers. Uit deze drie doelen komen doelen voort waarin de ‘traditionele’ aspecten waterveiligheid, waterkwantiteit, waterkwaliteit en zuivering zijn te herkennen. Gebiedsinrichting en watersysteem zijn op elkaar afgestemd Schoon water (zuivering) Behouden en verbeteren van de fysieke leefomgeving Doelmatige Afvalwaterketen Doelmatige inzet van financiële middelen Grondwet artikel 21: De zorg op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu Goede volksgezondheid Een structureel financieel gezond waterschap Omgevingsbewust Integrale kijk op het waterbeheer Maatschappelijk perspectief / van buiten naar binnen denken

6 Wat we willen en moeten als Delfland
DOELENBOOM Hoofddoelen Subdoelen Functionele eisen Criteria Taakstelling Omgevingswaarden Kwal. doelvoorschriften Kwan. doelvoorschriften Wat we willen en moeten als Delfland

7 WATERSCHAPSVERORDENING WATERBEHEERPROGRAMMA
RELATIE TUSSEN DOELENBOOM EN INSTRUMENTEN VAN DELFLAND WATERVISIE toekomstgerichte wateropgave Beïnvloedingsinstrument sturings-filosofie PEILBESLUITEN LEGGER DOELENBOOM omgevingsgerichte doelen en regels digitaal op een centrale plek COALITIEAKKOORD bestuurlijke speerpunten WATERSCHAPSVERORDENING beoordelingskader voor omgevingsinitiatieven WATERBEHEERPROGRAMMA prioritering van strategische doelen met oplossingsrichting /werkwijze, opgave, stroomgebiedbeheerplan sturings-filosofie sturings-filosofie WERKINSTRUCTIES hoe werkt Delfland? sturings-filosofie ANDERE REGELS (optioneel) sturings-filosofie VERGUNNING eisen bij een omgevingsinitiatief van derden PROJECTPLAN eisen bij een omgevingsinitiatief van Delfland geeft door aan wisselwerking

8 WATERSCHAPSVERORDENING WATERBEHEERPROGRAMMA
ONTSLUITING BELEID VIA REDI WATERVISIE toekomstgerichte wateropgave Beïnvloedingsinstrument sturings-filosofie PEILBESLUITEN LEGGER DOELENBOOM omgevingsgerichte doelen en regels digitaal op een centrale plek COALITIEAKKOORD bestuurlijke speerpunten WATERSCHAPSVERORDENING beoordelingskader voor omgevingsinitiatieven WATERBEHEERPROGRAMMA prioritering van strategische doelen met oplossingsrichting /werkwijze, opgave, stroomgebiedbeheerplan sturings-filosofie sturings-filosofie WERKINSTRUCTIES hoe werkt Delfland? sturings-filosofie REDI ANDERE REGELS (optioneel) sturings-filosofie VERGUNNING eisen bij een omgevingsinitiatief van derden PROJECTPLAN eisen bij een omgevingsinitiatief van Delfland geeft door aan wisselwerking

9 KORTE UITLEG VAN CASUSTIEK EN GEBRUIK DOELENBOOM
Doelmatige afvalwaterketen Goede volksgezondheid Behouden en verbeteren van de fysieke leefomgeving Een structureel financieel gezond waterschap Doelmatige inzet van financiële middelen Gebiedsinrichting en watersysteem zijn op elkaar afgestemd Gebied is beschermd tegen overstromingen Functie en waterpeil zijn op elkaar afgestemd Aan- en afvoer van water ondersteunen de functies Historische context respecteren Functie en waterkwaliteit (chemisch en ecologisch) zijn op elkaar afgestemd Water en oever voldoet aan de kwaliteitseisen Doorstroomcapaciteit voldoet aan de eisen Vis kan vrij door het gebied bewegen Effluent voldoet aan de eisen Waterkering voldoet aan de normen en eisen Wateroverlast wordt niet afgewenteld op andere gebieden of andere delen van het watersysteem Aanbod afvalwater is zodanig dat wordt voldaan aan de eisen voor effluent, geur en slibverwerking Waterpeil en gebied voldoen aan de eisen en wateroverlast-normen Oppervlaktewater is vrij van verontreiniging Waterinfrastructuur is te inspecteren en onderhouden en te bedienen Normopvulling is niet toegestaan Zwaarwegend belang voor de aanvrager Natuurlijke dynamiek behouden Grondwet artikel 21: De zorg op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu Robuuste en toekomstbestendige inrichting Doorvaarbaarheid moet gegarandeerd zijn Eenvoudig, efficiënt peilbeheer Zoveel mogelijk gebiedseigen water vasthouden Oppervlaktewaterpeilen zijn afgestemd op het grondwatersysteem Grondwateroverlast en -onderlast wordt zoveel mogelijk voorkomen of beperkt Profiel van de watergang blijft in stand / stroomsnelheid mag geen erosie veroorzaken Er wordt een onderhoudsstrook vrijgehouden Goede zuurstofbalans in het oppervlaktewater Voldoende lichtinval van zonlicht in het oppervlaktewater Zeewering (duin) kan afslaan en aangroeien Basiskustlijn en duinvoet zijn op orde Primaire kering voldoet aan WBI (sterkte eisen) Regionale kering voldoet provinciale leidraden (sterkte eisen) KORTE UITLEG VAN CASUSTIEK EN GEBRUIK DOELENBOOM

10 Werkvorm 10 min - Intro doelenboom: opbouw, gedachte erachter, verricht werk (middels Powerpoint presentatie) 25 min - Ervaren door te doen, zelf redeneren: 2 tafels (afhankelijk van aantal deelnemers): Elke tafel krijgt 4 casus met een activiteit: 3 soorten vergunningaanvragen kadeverbetering met damwand Welke doelen gebruik je voor de afweging waarom deze activiteiten wel of niet zou mogen? Zet per casus jullie bevindingen op de A3 vellen met de doelenboom 10 min - Gemeenschappelijk afsluiten: Ervaringen te delen over het werken met de doelenboom (hoe was het om de doelenboom te gebruiken) Herken je je eigen beleidskader vanuit je werkzaamheden hierin? Tips en tops Redigeergroep: interesse?

11 Casus 1: Vergunningaanvraag voor ontwikkeling het Veld
Binnen de gemeente Hegge ligt ten zuiden van de Grootweg een strook, het Veld genoemd, waarbinnen diverse woningbouwprojecten plaatsvinden. Binnen deze aanvraag vindt het dempen en graven plaats op polderniveau waarbij tevens extra water wordt gegraven in verband met de ontwikkeling van het gebied en worden twee peilgebieden samengevoegd tot één peilgebied. Onder de activiteiten vallen: Het verwijderen van beschoeiing t.b.v. de te dempen watergang. Het baggeren van de te dempen watergangen. Het gefaseerd afdammen, droogzetten en dempen van watergangen.

12 Casus 2: Kadeverbetering Kommer- en Kwelsekade
Binnen de gemeente Maasstuw langs de Boonervaart is Delfland voornemens om een kadeverbetering uit te voeren. Uit de toetsing is gebleken dat de regionale waterkering te laag is en dat de binnenwaartse stabiliteit niet voldoet. Het plangebied is een belangrijke ecologische schakel tussen het Foppenmeer en het Boonerlucht meer. Het is daarom essentieel dat de ecologische kwaliteit behouden blijft. Onder de activiteiten vallen: Het aanbrengen van een stalen damwand in de Boonervaart i.v.m aanwezige bebouwing. Het kappen van bomen. Het aanbrengen van een beschoeiing in de Boonervaart. Het aanbrengen van klei op de kruin en het binnentalud van de waterkering.

13 Casus 3: vergunningaanvraag herinrichting met ophoging Houtruststraat
Binnen de gemeente Hegge ligt achter de duinen de Houtruststraat. Deze straat is verouderd en wordt door de gemeente heringericht. Er wordt ook een gescheiden rioolstelsel aangelegd. De weg ligt in het waterstaatswerk van de zeewering. Daarom wordt de weg ook opgehoogd. Onder de weg ligt een luchtleiding en een effluentleiding van Delfland die beide operationeel zijn. Ze zijn ruim vijftig jaar oud en de onderhoudsstaat hiervan is onbekend. Er ligt ook een vervallen persleiding. Onder de activiteiten vallen: Aanbrengen grond om leggerhoogte zeewering te halen. Aanbrengen keermuren om hoogteverschil met huidig maaiveld op te vangen. Aanleggen van twee rioolleidingen. Verwijderen van de vervallen DSM Persleiding ø800. Aanbrengen verhardingen. Aanbrengen straatmeubilair.

14 Casus 4: vergunningaanvraag glazen dijk
In de gemeente Centraal-Delfland ligt een uniek plekje . De vergunningaanvrager wil hier een glazen dijk bouwen. De glazen dijk wordt onderdeel van de regionale waterkering die het water van de Noordvaart er van weerhoudt de lager gelegen Eendenpolder in te stromen. De glazen dijk is een bijzondere ontmoetings- en inspiratieplek voor wie interesse heeft in de oorsprong van Nederland als Waterland en waar het landschap op een unieke wijze beleefd kan worden. De aanwezige waterkering is onlangs door Delfland verbeterd en is voor tenminste 20 jaar op orde. OWW is heel blij met de huidige grasgroene waterkering, omdat deze goed te inspecteren is. Onder de activiteiten vallen: Aanleggen tijdelijke waterkering. Afgraven huidige waterkering. Aanbrengen 60 trekpalen als fundatie glazen dijk. Bouwen glazen dijk. Aanbrengen geleidingswerken. Verwijderen tijdelijke waterkering.